Przejdź do zawartości

Brzeg (matematyka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zbiór (jasnoniebieski) wraz z jego brzegiem (ciemnoniebieski)

Brzeg – zbiór punktów „granicznych” danego zbioru.

Zachowanie funkcji na brzegu dziedziny może się znacząco różnić od zachowania w jego wnętrzu (tzn. w dziedzinie z wyłączeniem brzegu); z tego też powodu w analizie matematycznej pochodne funkcji rozpatruje się zwykle wyłącznie na (niepustych) zbiorach bez brzegu, tzw. zbiorach otwartych. Zadanie z postawionymi warunkami ograniczającymi rozwiązania równania różniczkowego na brzegu badanego zbioru nazywa się zagadnieniem brzegowym. Jednym ze znanych wyników rachunku różniczkowego i całkowego wiążącym pole powierzchni brzegu z obejmowaną przez niego objętością jest twierdzenie Ostrogradskiego-Gaussa (a w ogólności – twierdzenie Stokesa). Ważnym twierdzeniem topologicznym dotyczącym pojęcia brzegu jest twierdzenie Baire’a.

Opisane w artykule pojęcie brzegu różni się pojęć brzegów dla rozmaitości topologicznych, czy kompleksów symplicjalnych.

Definicja

[edytuj | edytuj kod]
Punkt B jest punktem brzegowym jasnozielonego zbioru, gdyż dowolne jego otoczenie (w szczególności błękitna kula o środku w tym punkcie) zawiera punkty należące do zbioru, jak i spoza niego

Niech dana będzie przestrzeń topologiczna oraz zawarty w niej zbiór

Brzegiem zbioru nazywa się zbiór

lub równoważnie

gdzie oraz oznaczają odpowiednio domknięcie i wnętrze zbioru zaś jego dopełnienie.

Obok oznaczenia stosuje się też (od ang. boundary, frontier).

Punkty brzegu nazywa się punktami brzegowymi i z definicji wynika, że punkty brzegowe są to te punkty, których dowolne otoczenie zawiera punkt należący do jak i taki, który należy do jego dopełnienia [1][2].

Własności

[edytuj | edytuj kod]

Wprost z definicji wynika, że brzeg zbioru jest:

  • równy brzegowi jego dopełnienia,
  • zawarty w domknięciu tego zbioru,
  • zbiorem domkniętym,

Domknięcie jest sumą zbioru i jego brzegu,

więcej: zbiór jest domknięty wtedy i tylko wtedy, gdy zawiera swój brzeg oraz otwarty wtedy i tylko wtedy, gdy nie ma punktów wspólnych ze swoim brzegiem. Brzeg zbioru jest pusty wtedy i tylko wtedy, gdy zbiór jest jednocześnie otwarty i domknięty; mówi się wtedy, że zbiór „nie ma brzegu”. Zbiór o pustym wnętrzu nazywa się zbiorem brzegowym.

Dla dowolnego zbioru zachodzi

przy czym równość zachodzi wtedy i tylko wtedy, gdy jest brzegowy (co ma miejsce np. wtedy, gdy jest otwarty lub domknięty). Ponieważ brzeg jest zbiorem domkniętym, to

dla dowolnego zbioru czyli operator brzegu spełnia pewną słabszą postać idempotentności.

Przykłady

[edytuj | edytuj kod]
Brzeg składowych zbioru Mandelbrota o okresach od 1 do 6

Niech oznacza zbiór liczb rzeczywistych z jego naturalną topologią. Wówczas

Ostatnie dwa przykłady pokazują, że brzeg zbioru może być nadzbiorem danego zbioru.

Pojęcie brzegu zbioru w istotny sposób zależy od topologii przestrzeni: w naturalnej topologii przestrzeni euklidesowej brzegiem koła

jest okrąg

jednak zanurzenie koła w jest zbiorem brzegowym, natomiast w topologii zrelatywizowanej do zbiór ten nie ma brzegu.

W przestrzeni euklidesowej każdy zbiór domknięty jest brzegiem pewnego zbioru.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. brzeg zbioru, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-03].
  2. punkt brzegowy zbioru, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-03].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]