Chmielnik (Kierpień)
50°24′09″N 17°52′33″E/50,402500 17,875833
| przysiółek wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Kierpień |
| Część miejscowości | |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-250[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0999038 |
Położenie na mapie gminy Głogówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
| 50°24′09″N 17°52′33″E/50,402500 17,875833[1]
| |
Chmielnik – przysiółek wsi Kierpień w Polsce, położony w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[3][4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Przepływa przez niego rzeka Osobłoga.
W latach 1975–1998 przysiółek administracyjnie należał do ówczesnego województwa opolskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Chmielnik oznacza w języku polskim miejsce uprawy chmielu[5]. W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w języku niemieckim w formach: Birkenmühle (1736), Körpener Mühle (1750), Chmielnik-M. (1931). Birkenmühle było oficjalną nazwą używaną przez niemieckojęzycznych cystersów, natomiast nazwy Młyn Chmielniczki używała ludność śląska. Na początku XIX wieku utrwaliły się nazwy Chmielniker-Mühle oraz Kerppener-Mühle[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zapiski z XVI wieku wspominają wzgórze Chmielnik na północny wschód od Kierpnia. Pierwotnie znajdowała się tu plantacja chmielu, wykorzystywanego do produkcji piwa. Na wzgórzu, na łące zwanej tradycyjnie Birkenwiese (obecnie Rederra), cystersi z Kazimierza wznieśli w późnym średniowieczu młyn wodny nad rzeką Osobłogą. Do czasu sekularyzacji w 1810, wzgórze należało do dóbr cysterskich[5].
Pierwsza wzmianka o zniszczonym młynie w Chmielniku pochodzi z 1502. Znajdował się na często zalewanym terenie, mógł zostać zniszczony przez husytów[7]. Teren Chmielnika pozostał niezagospodarowany do poprawy sytuacji rolniczej na Górnym Śląsku. W drugiej połowie XVI wieku młyn w Chmielniku był ponownie czynny[8]. W 1571 Chmielnik wraz z sąsiednimi polami i łąkami został sprzedany hrabiemu von Redern, dziedzicznemu panu Dobrej. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej Chmielnik wspomniany jest ponownie jako własność klasztoru cystersów w Kazimierzu[9].
Michael, przełożony Kazimierza, 13 marca 1656 sprzedał młyn miejscowemu młynarzowi Jacobowi Schittko wraz z całym wyposażeniem za 300 talarów. Klasztor zachował własność drzew, które stały wokół młyna. Opat Johannes von Leubus potwierdził sprzedaż 30 września 1673[10]. W łacińskich księgach kościelnych z XVII wieku wspomniany jest młynarz „Jacobus Sitko Mlynarz Chmielniczki” i jego żona „Eva Mlynarka Chmielnigka”[6]. Pod koniec XVII wieku jako właściciel Chmielnika wymieniony jest ich syn, również Jacob, wraz z żoną Susanną. Od 1719 należał do Antona Schittko i jego żony Marianny. Według ksiąg wieczystych Kierpnia, Franz Schittko, syn Antona i Marianny, przejął młyn w 1755 od swojego brata Josepha za opłatą 500 talarów śląskich[11]. W 1814 Johann Schittko kupił młyn od swojego ojca[12]. Rodzina Schittko pozostała właścicielem Chmielnika do lat 20. XX wieku[13], następnie gospodarstwo przejęła rodzina Milka[14].
.jpg)
W czasie wielkiej powodzi w 1903 pękł drewniany jaz młyna. Na jego miejscu zbudowano nowy jaz z kamienia, cementu i żelaza. Młyn w Chmielniku przestał funkcjonować po I wojnie światowej[13]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Chmielnik znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[15]. W źródle z 1929 mowa jest o „dawnej posiadłości młyńskiej, która nosi nazwę Chmielnikmühle”[13].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[16]. Wówczas w Chmielniku została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód. Budynki dawnego młyna popadały w ruinę. W latach 70. XX wieku zostały ostatecznie rozebrane. Jedyną pozostałością po młynie jest dawny jaz[17].
Jako integralna część Kierpnia, w latach 1945–1950 Chmielnik należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 należał do gminy Kórnica, w latach 1954–1959 do gromady Kierpień, w 1959 do gromady Błażejowice, a w latach 1959–1972 do gromady Mochów. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono Chmielnik jako przysiółek Kierpnia pod nazwą Chmielnice[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15611
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 470 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Wrobel 2020 ↓, s. 393.
- ↑ a b Wrobel 2020 ↓, s. 395.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 396.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 397.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 398.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 399.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 400.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 401.
- ↑ a b c Wrobel 2020 ↓, s. 418.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 419.
- ↑ Abstimmungsgebiet Oberschlesien. Akte polnischer Wahlbeeinflussung., Berlin: Gea Verlag, 1921, s. 1.
- ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
- ↑ Wrobel 2020 ↓, s. 421.
- ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 40.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ralph Wrobel. Die Chmielnik-Mühle bei Kerpen: Ein Ausschnitt aus der Wirtschafts- und Familiengeschichte Oberschlesiens. „Jahrbuch für Schlesische Kultur und Geschichte”. 57/58, 2020. Insingen.
