Iwan z Obichowa

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iwan z Obiechowa
Herb rodowy
Herb Wieniawa
Data śmierci

przed 1422[1][a]

Ród

Wieniawici

Małżeństwo

Katarzyna NN h. Doliwa

Dzieci

  • Rafał z Gołuchowa
  • Iwan (Iwanek) z Obichowa
  • Jan „Goły” ze Strzałkowa i Goliszewa (Jan Goły z Jedlczy, Jan Golian)
  • Katarzyna (I)
  • Katarzyna (II)
Wojny i bitwy

bitwa pod Grunwaldem

Administracja

wielkorządca krakowski
(od 1417)
kasztelan śremski
(od 1410)

Iwan z Obichowa herbu Wieniawa (Jan z Obiechowa[b][2], Iwan[c] (Iwo) z Karmina (Karniowa[3], Karwina[d]), łac. Ivano de Obichov, zm. przed 1422[1][a]) – polski rycerz, wielkorządca krakowski, dworzanin Władysława Jagiełły, uczestnik poselstwa do Celje w sprawie poślubienia hrabianki Anny (1400), starosta kujawski, starosta generalny Rusi, kasztelan śremski (od 1410), starosta odolanowski.

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Iwan z Obichowa, kasztelan śremski, starosta ruski generalny, zaświadcza, że Krystyna, żona Hryńka Soczewczicza, odstępuje wieś Zapytów na rzecz swego brata, Jana Wymyskiego (pergamin, 23 września 1418)

Pierwszy znany ze źródeł historycznych przedstawiciel rodu. Pojawia się 15 października 1388 roku w dokumencie wystawionym w Wonieściu, wraz z bratem Stefanem z Karnina (zm. 1414/1415[4]), ojcem Rafała, od którego wywodzili się Leszczyńscy herbu Wieniawa[5].

Iwan, podobnie jak jego bracia (w tym Jan[6]) pochodził z Karmina koło Śmigla. W 1388 wystąpił jako dziedzic Karmina. Ponadto był właścicielem Obiechowa, Węgrzynowa, Jasieńca (od 1398)[7], Gołuchowa (od 1408)[4], Jelczy[1].

Od lat 90. XIV wieku był związany z dworem królewskim Władysława Jagiełły, m.in. sprawował urząd wielkorządcy krakowskiego ok. 1399[8]. Wraz z Hinczką z Rogowa i Janem z Ostrowca brał udział w polskim poselstwie do Celje[e] dla zawarcia z tamtejszym hrabią Hermanem(inne języki) wstępnego porozumienia w sprawie małżeństwa króla Władysława i Anny Cylejskiej[9]. Zdaniem Jana Długosza pozorny sukces tego poselstwa, czyli przybycie hrabianki do Krakowa, zahamował kariery owych trzech posłów z powodu rozczarowania królewskiego narzeczonego urodą (a raczej jej brakiem) hrabianki[10].

Jednak po kilku latach Iwan objął kolejne urzędy: starosty kujawskiego (brzeskokujawskiego): 1405–1408, starosty generalnego ruskiego (lwowskiego): 1411–1421, kasztelana śremskiego: 1410–1422[7].

W opisie bitwy pod Grunwaldem (1410) występuje jako dowódca trzydziestej pierwszej chorągwi występującej pod znakiem głowy żubra, z którego nozdrzy zwisa okrągłe kółko, na żółtym polu (Wieniawa). Podpisał unię polsko-litewską w Horodle (1413)[11].

Potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Jako synowie Iwana z Obichowa wymieniani są:

Potomkami Iwana byli[7]:

  • po Rafale, którego synowie i wnukowie przyjmowali różne nazwiska – m.in. Gołuchowscy herbu Wieniawa,
  • po Janie Golinie, żonatym z Małgorzatą, jedyną dziedziczką Kmitów rzeszowskich[13] – Denowscy[f] w Małopolsce (ród istniał do końca XV wieku),
  • po Iwanie – Obichowscy (ród wygasł w XV wieku)[4])

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

Oprócz dzieł Jana Długosza[14] i Zygmunta Glogera[15] Iwan z Obichowa pojawia się epizodycznie w utworach Józefa Ignacego Kraszewskiego „Litwa za Witolda” i Karola Szajnochy „Jadwiga i Jagiełło”[16] oraz jest wspomniany w 403 odcinku w serialu Korona królów[17] (sezon 4: Korona królów. Jagiellonowie). W 4 odcinku tego sezonu („Anna z Cylii”) w roli Iwana z Obichowa wystąpił Artur Wower[18][19].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Pojawiają się także inne daty śmierci: 1421/1422[4] lub 1437[21].
  2. ↑ „Obichów” to dawna nazwa Obiechowa.
  3. ↑ Iwan jedno z charakterystycznych imion piętnastowiecznych Wieniawitów. W przypadku opisywanego rycerza pozostaje nierozstrzygnięte, czy chodzi o wersję imienia Jan czy o Iwona[20].
  4. ↑ Występuje także jako Iwo Goły z Obiechowa[21], ale autor artykułu w PSB najprawdopodobniej pomylił Iwana z jego synem, Janem. O błędach w biogramie w PSB także Bożena Czwojdrak[22]. Gniazdem tej gałęzi Wieniawitów był Karmin w powiecie kościańskim, ze źródeł łacińskich odczytywany błędnie jako „z Karwina” lub „z Karniowa” w województwie krakowskim[7].
  5. ↑ Jan Długosz opisując poselstwo do Celje (1400) oraz pod rokiem 1408 określił Iwana tytułem kasztelana śremskiego, jednak kasztelanię śremską Iwan objął dopiero w 1410 r.[20][22]
  6. ↑ Syn Jana Gołego i Małgorzaty – Stanisław Denowski – otrzymał nazwisko od dóbr Denów (dziś Dynów, w ziemi sanockiej) odziedziczonych po dziadku macierzystym Piotrze „Lunaku” Kmicie[1][12]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d ZLS: Jedlcza. [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [on-line]. slownik.ihpan.edu.pl. [dostęp 2023-01-13].
  2. ↑ Sperka ↓, s. 107.
  3. ↑ Walicki ↓, s. 60, 197.
  4. ↑ a b c d Blaźniak ↓, s. 38.
  5. ↑ Karwowski ↓, s. 1-2, 10.
  6. ↑ Karwowski ↓, s. 2.
  7. ↑ a b c d e KGG: Karmin. [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [on-line]. slownik.ihpan.edu.pl. [dostęp 2023-01-13].
  8. ↑ 1398, 1400 Za: Przynależność, podległość, periodyzacja. [w:] Poczet krakowski. Tom 2. Poczet wójtów i burmistrzów miasta Kleparza. Z ustroju miasta Kleparza [on-line]. poczetkrakowski.pl. [dostęp 2023-01-13].
  9. ↑ Czwojdrak ↓, s. 43.
  10. ↑ Długosz i ks. X, s. 507 ↓.
  11. ↑ Union von Horodło 1413. cbhist.pan.pl. [dostęp 2023-01-13].
  12. ↑ a b Gąsiorowski ↓, s. 177.
  13. ↑ Bieś ↓.
  14. ↑ Długosz i ks. X, s. 507. 538; ks. XI, s. 37, 146 ↓.
  15. ↑ Gloger ↓.
  16. ↑ Szajnocha ↓.
  17. ↑ Odcinek 403: Czas na zmiany. korona.fandom.com. [dostęp 2023-01-13].
  18. ↑ Artur Wower. korona.fandom.com. [dostęp 2023-01-13].
  19. ↑ Artur Wower w bazie filmpolski.pl
  20. ↑ a b Gąsiorowski ↓, s. 176.
  21. ↑ a b Jaśkiewicz ↓.
  22. ↑ a b Czwojdrak ↓, s. 45.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Iwan_z_Obichowa&oldid=71847279”