Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Katowice
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Katowice

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Katowice

Podległość

DOK V

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK V

Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice (KRU Katowice) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Historia komendy[edytuj | edytuj kod]

26 marca 1924 roku został ogłoszony rozkaz O. I. Szt. Gen. 2124/Org. ministra spraw wojskowych w sprawie podziału terytorialnego Górnego Śląska na wojskowe okręgi poborowe. Rozkaz powoływał do życia Powiatową Komendę Uzupełnień Katowice. Okręg poborowy obejmował miasto Katowice i powiat katowicki[2][3]. 12 kwietnia 1924 roku w Dzienniku Personalnym MSWojsk. została ogłoszona obsada personalna komendy[4].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Katowice wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Katowice normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]

W marcu 1930 roku PKU Katowice nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i administrowała miastem Katowice oraz powiatem katowickim[14]. W grudniu tego roku PKU Katowice posiadała skład osobowy typu I[13].

19 marca 1932 roku ogłoszono nadanie Krzyża Niepodległości st. ogn. Feliksowi Łapuszkowi[a] z PKU Katowice[17][18].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Katowice została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Katowice przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[19], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[20]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Katowice normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[21].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Katowice i powiat katowicki[1].

KRU Katowice była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 73 pp w Katowicach. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” komendant rejonu uzupełnień był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji:

Wymienione pododdziały miały być zmobilizowane w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym. Zawiązkiem baonu piechoty typ spec. nr 56 był batalion ON „Katowice” z całą kadrą zawodową oficerów i podoficerów[22].

Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Katowice funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego i nadal podlegała dowódcy OK V. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 6 DP, a jej zaopatrywanie należało do dowódcy Armii „Kraków”[23][24].

Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Katowice i KRU Katowice, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
Stopień, imię i nazwisko okres pełnienia funkcji kolejne stanowisko (dalsze losy)
płk kanc. Bronisław January Zaniewski IV 1924 – II 1925[25] komendant PKU Kalisz
ppłk piech. Bolesław Józef Wincenty Zubrzycki IV 1925[26] – 31 XII 1928[27] przeniesiony w stan spoczynku
ppłk piech. Witold Zasztowt III 1929[28] – XI 1932[29][30] komendant PKU Suwałki
mjr piech. Konrad Żelazny 14 XI 1932[30] – 31 XII 1938 stan spoczynku
mjr piech. Henryk Wincenty Jancarz[31] był w III 1939 internowany w obozie Eger na Węgrzech
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1924–1925[32][33]
I referent mjr piech. Bolesław Józef Wincenty Zubrzycki IV 1924 – IV 1925 komendant PKU
kpt. piech. Kazimierz Wilhelm Malewski IV[26] – VIII 1925[34] I referent PKU Nisko
kpt. kanc. Edmund Stobierski VIII 1925[34] – II 1926 kierownik I referatu
II referent kpt. piech. Kazimierz Wilhelm Malewski IV 1924 – IV 1925 I referent
kpt. kanc. Edmund Stobierski IV[35] – VIII 1925 I referent
por. piech. Marian Rodzaj[b] VIII 1925[34] – II 1926 referent
oficer instrukcyjny por. / kpt. piech. Tadeusz Smołucha[c] XI 1924 – VI 1925[40] referent PW 23 DP
oficer ewidencyjny na miasto Katowice por. piech. Marian Rodzaj 1 VIII 1924[41] – VIII 1925 II referent
oficer ewidencyjny na powiat katowicki por. piech. Edmund Falkowski od V 1925[42]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[43][44][45][46]
kierownik I referatu administracji rezerw kpt. kanc. Edmund Stobierski od II 1926
kpt. kanc. Stanisław Gargas[d] do 1 X 1932
kpt. piech. Adolf Pasterczyk 1932[50] – po 5 VI 1935 kierownik II referatu KRU Jasło
kierownik II referatu poborowego por. piech. Edmund Falkowski od II 1926
por. piech. Marian Rodzaj był w 1932 – 15 II 1939 KRU Stryj
referent inwalidzki por. san. Bolesław Pedzikiewicz od II 1926
referent por. piech. Marian Rodzaj od II 1926 kierownik II referatu
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[51][e]
kierownik I referatu ewidencji kpt. adm. (piech.) Tadeusz Kazimierz Ludwik Gawenda[f] był w III 1939
kierownik II referatu uzupełnień kpt. piech. Bronisław Stefan Orłowski[g] był w III 1939 †29 IX 1939 Koszary[56]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Starszy ogniomistrz Feliks Łapuszek urodził się w 1897 roku. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 5. kompanii 3 pułku piechoty Legionów Polskich. 5 lipca 1916 roku pod Wołczkiem dostał się do rosyjskiej niewoli[15]. W 1938 roku został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi po raz pierwszy. W dalszym ciągu był starszym ogniomistrzem[16].
  2. ↑ Więcej informacji biograficznych w: Komenda Rejonu Uzupełnień Stryj.
  3. ↑ Tadeusz Smołucha (ur. 21 czerwca 1888, zm. 8 października 1943 w Oflagu VII A Murnau[36]). W czasie służby w 5 Dywizji Strzelców Polskich używał pseudonimu „Tadeusz Janicki”[37]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty. W 1928 roku pełnił służbę w 23 Dywizji Piechoty w Katowicach. Był odznaczony Medalem Międzysojuszniczym „Médaille Interalliée”[38], a 5 sierpnia 1937 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości[39].
  4. ↑ Stanisław Gargas z dniem 1 października 1932 roku został skierowany na czteromiesięczną praktykę u płatnika 73 pp[47]. Po zakończeniu praktyki został przeniesiony do 18 pp w Skierniewicach na stanowisko płatnika[48], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[49]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w 6 psp w Samborze na stanowisku oficera gospodarczego.
  5. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku[52].
  6. ↑ Kpt. adm. (piech.) Tadeusz Kazimierz Ludwik Gawenda (ur. 23 sierpnia 1894[53]) w styczniu 1934 roku ogłoszono jego przydział z 11 pp do PKU Stanisławów w celu odbycia praktyki w służbie uzupełnień[54]. Po przeniesieniu kpt. piech. Piotra Gadzińskiego w stan spoczynku (30 czerwca 1934 roku) objął obowiązki kierownika I referatu i zastępcy komendanta PKU Stanisławów. Po czerwcu 1935 roku został przeniesiony do KRU Katowice.
  7. ↑ Bronisław Stefan Orłowski ur. 3 września 1897 roku, kapitan ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku w korpusie oficerów piechoty, odznaczony Medalem Niepodległości, w 1932 roku w 69 pp w Gnieźnie[55]. W kampanii wrześniowej był dowódcą kompanii ckm w baonie KOP „Sienkiewicze”[56].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 26 marca 1924 roku, poz. 178.
  3. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
  5. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  6. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  7. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  10. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  11. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  13. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  14. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  15. ↑ VII Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Legionów Polskich przy Departamencie Wojskowym NKN, 1916-10-01, s. 13.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 31 października 1938 roku, s. 10.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 19 marca 1932 roku, s. 200.
  18. ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391.
  19. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  20. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  21. ↑ Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowego Centrum Rekrutacji w Suwałkach. Wojskowe Centrum Rekrutacji w Suwałkach. [dostęp 2024-01-08].
  22. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 735.
  23. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 796.
  24. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 244.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 14 lutego 1925 roku, s. 75.
  26. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 1 kwietnia 1925 roku, s. 184.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 384.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 91.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 226, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
  30. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 430.
  31. ↑ Jancarz Henryk Wincenty. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-01-08].
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210–211, wymieniony został również urzędnik wojsk. XI rangi Emil Mosler, jako oficer ewidencyjny miasta Katowice. 17 czerwca 1924 roku ogłoszono, że była to pomyłka drukarska.
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1334.
  34. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 81 z 1 sierpnia 1925, s. 448.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 5 kwietnia 1925 roku, s. 191.
  36. ↑ Polskie miejsca pamięci i groby wojenne w Niemczech. FPNP. [dostęp 2019-05-29].
  37. ↑ Pseudonimy oficerów i żołnierzy V dywizji wojska polskiego na Syberii. „Panteon Polski”. 44, s. 6, maj 1928. Lwów: Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie. 
  38. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 136, 209.
  39. ↑ M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 65 z 18 czerwca 1925 roku, s. 328.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 56 z 17 czerwca 1924 roku, s. 331.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 27 maja 1925 roku, s. 286.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
  44. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 514.
  45. ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 17, 47, 89.
  46. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 17, 46, 89.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 178.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  51. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 849.
  52. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 30, sprostowano imię i datę urodzenia z „Tadeusz ur. 22 sierpnia 1894” na „Tadeusz Kazimierz Ludwik ur. 23 sierpnia 1894”.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 9.
  55. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 65, 597.
  56. ↑ a b Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-01-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komenda_Rejonu_Uzupełnień_Katowice&oldid=72442298”