Kontruderzenie znad Wieprza
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
 Druga faza Bitwy Warszawskiej – kontruderzenie znad Wieprza | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Szablon:Wojna polsko-bolszewicka Kontruderzenie znad Wieprza – rozpoczęte 16 sierpnia 1920 kontruderzenie wojsk polskich na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę.
Skład i rozmieszczenie grup uderzeniowych
Grupy uderzeniowe wywodziły się z dwóch armii Frontu Środkowego generała Edwarda Śmigłego-Rydza:
Grupa uderzeniowa z 4 Armii generała Leonarda Skierskiego
- 14 Dywizja Piechoty generała Daniela Konarzewskiego
- 16 Dywizja Piechoty pułkownika Kazimierza Ładosia
- 21 Dywizja Piechoty Górskiej generała Andrzeja Galicy.
Grupa uderzeniowa z 3 Armii generała Zygmunta Zielińskiego
- 1 Dywizja Piechoty Legionów pułkownika Stefana Dąb-Biernackiego
- 3 Dywizja Piechoty Legionów generała Leona Berbeckiego
- 4 Brygada Kawalerii majora Feliksa Jaworskiego.
Pierwsza grupa uderzeniowa ześrodkowała się w rejonie Dęblina. Przy tej grupie (przy 14 Dywizji generała Daniela Konarzewskiego) umieścił swoje stanowisko dowodzenia sam Marszałek. Obok, przy 16 Dywizji, generał Skierski. Generał Edward Śmigły-Rydz stanął przy 1 Dywizji Piechoty Legionów. Dowódcy najwyższego szczebla znaleźli się przy dywizjach przede wszystkim po to by w ten sposób podnieść morale wojska, ugruntować wiarę w powodzenie operacji.
Działania zbrojne
Józef Piłsudski, który objął dowództwo grup wykonujących uderzenie, skoncentrował odwody wojsk polskich w okolicach rzeki Wieprz. Między Dęblinem i Lubartowem, wykonał niespodziewany dla bolszewików atak na ich skrzydło i tyły.
16 sierpnia o świcie ruszyło polskie uderzenie znad Wieprza, które całkowicie zmieniło układ operacyjny na przedpolach Warszawy. Doskonała dotychczas pozycja Frontu Zachodniego do szturmu na miasto i zadania klęski Polakom stała się pozycją śmiertelnego zagrożenia.
Dywizje grupy uderzeniowej, mające ogromną przewagę nad słabą bolszewicką Grupą Mozyrską Tichona Chwiesina, zgniotły południowe skrzydło 16 Armii Nikołaja Sołłohuba i zagroziły całkowitym rozbiciem infrastruktury Frontu Zachodniego z zadaniem, by już w drugim dniu natarcia dotrzeć do szosy Warszawa-Brześć. Rokowało to wyjście na tyły wojsk bolszewickich pod Warszawą.
Prawe skrzydło natarcia osłaniała 3 Dywizja Piechoty Legionów maszerująca na Włodawę i Brześć. Pod Warszawą wojska bolszewickie zostały związane energicznym zwrotem zaczepnym sił polskich broniących dotychczas Przedmościa Warszawskiego. Z broniącej Przedmościa Warszawskiego 15 Dywizji Piechoty generała Władysława Junga, wydzielono grupę uderzeniową pułkownika Stanisława Wrzalińskiego. Grupa ta składała się z XXIX Brygady Piechoty wspartej czołgami atakującymi z rejonu Warszawy na Mińsk Mazowiecki[1].
Postępy uzyskane już w pierwszym dniu natarcia były znaczne. 3 Dywizja Piechoty Legionów zajęła Włodawę. 1 Dywizja Piechoty Legionów odcinek Wisznice-Wohyń, a dywizje wielkopolskie 21, 16 i 14 osiągnęły rubież rzeki Wilgi, zajęły Garwolin i wysunęły patrole pod Wiązowną. 2 Dywizja Piechoty, przerzucona z zachodniego brzegu Wisły, przejęła rolę odwodu grupy uderzeniowej.
Rozpoczął się dramatyczny wyścig między czołówkami szturmowymi dywizji polskich, które dążyły do odcięcia dróg odwrotu armiom rosyjskim, a oddziałami rosyjskimi, osłaniającymi wycofywanie głównych sił.
Już 17 sierpnia 16 Armia straciła oś zaopatrzenia i ewakuacji – szosę Warszawa-Brześć-Mińsk i weszła na trakt Stanisławów-Węgrów-Boćki-Bielsk odchylając kierunek wycofywania na północ, by uniknąć uderzenia polskiego od południa.
W tym dniu odbito Mińsk Mazowiecki, Siedlce, Międzyrzec Podlaski oraz Białą Podlaską.
Uderzenie zakończyło się całkowitym powodzeniem zmuszając wojska bolszewickie do wycofania się.
24 sierpnia wielkie jednostki 4 Armii, które jako grupy uderzeniowe szły znad Wieprza, osiągnęły granicę Prus Wschodnich. Rosjanie zdecydowali się na jeszcze jedną próbę przerwania pozycji polskich.
25 i 26 sierpnia doszło do bitwy pod Kolnem, w której głównie 14 Dywizja Piechoty generała Konarzewskiego załamała rosyjskie próby przebicia się do swoich.
Uderzenie zakończyło się efektownym zwycięstwem Polaków i przesądziło o dalszym, korzystnym dla Polski, biegu wojny.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Mariusz Robert Dzienio: Działania wojenne na terenie powiatu mińskiego w dniach 16-17 VIII 1920 s. 49 [w:] Rocznik Mińsko-Mazowiecki nr 6, Mińsk Mazowiecki 2000.