Lekarz
|
Treść tego artykułu należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Lekarz – osoba posiadająca wiedzę i uprawnienia do leczenia ludzi i zwierząt[1][2]. W Polsce jest nim osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami, do udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności do: badania stanu zdrowia, rozpoznawania chorób i zapobiegania im, leczenia i rehabilitacji chorych, udzielania porad lekarskich, a także wydawania opinii i orzeczeń lekarskich, w zakresie swojej specjalizacji[3][4].
Polski wyraz „lekarz” jest zapożyczeniem z języka gockiego słowa lēkeis 'lekarz' (lekinon "leczyć"), który z kolei jest zapożyczeniem z kontynentalnego języka celtyckiego słowa lēkijaz, irl. liaig "lekarz". Obie formy pochodzą od greckich słów lekeis i lekinón[5].
W Polsce wskaźnik liczby lekarzy na 1000 mieszkańców osiągnął w 2015 wartość 2,2 i był najniższy wśród państw członkowskich Unii Europejskiej[6].
Kształcenie lekarzy w Polsce
W Polsce tytuł lekarza zdobywa się kończąc sześcioletnie jednolite studia[a] na wydziale lekarskim uczelni medycznej, z czego od roku 2012 dwa semestry na ostatnim roku studiów stanowi nauczanie praktyczne[3][4].
Dyplom lekarza jest równorzędny z dyplomem magistra.
Prawo wykonywania zawodu lekarza zdobywa się po odbyciu trzynastomiesięcznego stażu podyplomowego oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Zasady wykonywania zawodu lekarza reguluje ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
Zasady uznawania kwalifikacji lekarza nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej określa ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej[7]. Dokonuje ona w zakresie swojej regulacji wdrożenia odpowiednich dyrektyw Wspólnot Europejskich.
Uczelnie medyczne w Polsce
Następujące uczelnie wyższe kształcą przyszłych lekarzy (kierunek lekarski)[8]:
- Gdański Uniwersytet Medyczny
- Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
- Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
- Wydział Lekarski
- Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu
- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Collegium Medicum
- Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
- Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
- Uniwersytet Warmińsko - Mazurski w Olsztynie
- Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
- Uniwersytet Rzeszowski
- Uniwersytet Zielonogórski
- Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
- Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
- Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim
- Uniwersytet Medyczny w Lublinie
- I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
- II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym
- Uniwersytet Medyczny w Łodzi
- Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
- Wydział Wojskowo-Lekarski z Kierunkiem Fizjoterapii
- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
- Warszawski Uniwersytet Medyczny
- I Wydział Lekarski
- II Wydział Lekarski z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim oraz Oddziałem Fizjoterapii
- Wydział Lekarsko-Dentystyczny
Specjalności lekarskie
- Zobacz też kategorię:
Znaczny rozwój nauk medycznych spowodował konieczność wprowadzenia specjalizacji podstawowych i szczegółowych. Tytuł lekarza specjalisty w danej specjalności medycznej uzyskuje się po odbyciu trwającego zwykle 5-6 lat szkolenia w trakcie pracy zawodowej. Szkolenie lekarza przed uzyskaniem tytułu specjalisty w szczegółowej specjalności (tj. możliwej do uzyskania dopiero po zakończeniu szkolenia w podstawowej specjalności) ze względu na procedury administracyjne oraz wymogi formalne trwa zwykle około 15-20 lat, licząc od momentu rozpoczęcia studiów.
Do roku 1999 r. obowiązywał dwustopniowy system specjalizacji. Po dwóch – trzech latach szkolenia lekarz otrzymywał tytuł "lekarza danej specjalności" np. lekarz chorób wewnętrznych – tzw. I stopień specjalizacji. Jeśli zdecydował się na kontynuowanie specjalizacji, mógł zdobyć tzw. specjalizację II stopnia i tytuł "lekarza specjalisty" danej specjalności – np. lekarz specjalista chorób wewnętrznych. Ordynatorem oddziału może zostać tylko lekarz specjalista (II stopnia) w danej specjalności. System ten nie dotyczył specjalizacji uzyskiwanych po zdobyciu innej (specjalizacji szczegółowych), gdzie obowiązywał system jednostopniowy.
Do niedawna lekarze mogli specjalizować się w 40 specjalnościach podstawowych[9]:
- Anestezjologia i intensywna terapia
- Audiologia i foniatria
- Chirurgia dziecięca
- Chirurgia klatki piersiowej
- Chirurgia ogólna
- Chirurgia plastyczna
- Chirurgia szczękowo-twarzowa
- Choroby wewnętrzne
- Choroby zakaźne
- Dermatologia i wenerologia
- Diagnostyka laboratoryjna
- Epidemiologia
- Genetyka kliniczna
- Kardiochirurgia
- Kardiologia
- Medycyna nuklearna
- Medycyna pracy
- Medycyna ratunkowa
- Medycyna rodzinna
- Medycyna sądowa
- Medycyna transportu
- Mikrobiologia lekarska
- Neonatologia
- Neurochirurgia
- Neurologia
- Okulistyka
- Onkologia kliniczna
- Ortopedia i traumatologia narządu ruchu
- Otorynolaryngologia
- Patomorfologia
- Pediatria
- Położnictwo i ginekologia
- Psychiatria
- Psychiatria dzieci i młodzieży
- Radiologia i diagnostyka obrazowa
- Radioterapia onkologiczna
- Rehabilitacja medyczna
- Transfuzjologia kliniczna
- Urologia
- Zdrowie publiczne
oraz 28 specjalnościach szczegółowych (po uzyskaniu jednej z odpowiednich – tzn. określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia – specjalizacji podstawowych):
- Alergologia
- Angiologia
- Balneologia i medycyna fizykalna
- Chirurgia naczyniowa
- Chirurgia onkologiczna
- Choroby płuc (pulmonologia)
- Diabetologia
- Endokrynologia
- Farmakologia kliniczna
- Gastroenterologia
- Geriatria
- Ginekologia onkologiczna
- Hematologia
- Hipertensjologia
- Immunologia kliniczna
- Kardiologia dziecięca
- Medycyna paliatywna
- Medycyna sportowa
- Nefrologia
- Neurologia dziecięca
- Neuropatologia
- Onkologia i hematologia dziecięca
- Otorynolaryngologia dziecięca
- Reumatologia
- Seksuologia
- Toksykologia kliniczna
- Transplantologia kliniczna
- Urologia dziecięca
Od 2013[10] roku lista specjalizacji lekarzy wygląda następująco[11]:
- Alergologia
- Anestezjologia i intensywna terapia
- Angiologia
- Audiologia i foniatria
- Balneologia i medycyna fizykalna
- Chirurgia dziecięca
- Chirurgia klatki piersiowej
- Chirurgia naczyniowa
- Chirurgia ogólna
- Chirurgia onkologiczna
- Chirurgia plastyczna
- Chirurgia szczękowo-twarzowa
- Choroby płuc
- Choroby płuc dzieci
- Choroby wewnętrzne
- Choroby zakaźne
- Dermatologia i wenerologia
- Diabetologia
- Diagnostyka laboratoryjna
- Endokrynologia
- Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość
- Endokrynologia i diabetologia dziecięca
- Epidemiologia
- Farmakologia kliniczna
- Gastroenterologia
- Gastroenterologia dziecięca
- Genetyka kliniczna
- Geriatria
- Ginekologia onkologiczna
- Hematologia
- Hipertensjologia
- Immunologia kliniczna
- Intensywna terapia
- Kardiochirurgia
- Kardiologia
- Kardiologia dziecięca
- Medycyna lotnicza
- Medycyna morska i tropikalna
- Medycyna nuklearna
- Medycyna paliatywna
- Medycyna pracy
- Medycyna ratunkowa
- Medycyna rodzinna
- Medycyna sądowa
- Medycyna sportowa
- Mikrobiologia lekarska
- Nefrologia
- Nefrologia dziecięca
- Neonatologia
- Neurochirurgia
- Neurologia
- Neurologia dziecięca
- Neuropatologia
- Okulistyka
- Onkologia i hematologia dziecięca
- Onkologia kliniczna
- Ortopedia i traumatologia narządu ruchu
- Otorynolaryngologia
- Otorynolaryngologia dziecięca
- Patomorfologia
- Pediatria
- Pediatria metaboliczna
- Perinatologia
- Położnictwo i ginekologia
- Psychiatria
- Psychiatria dzieci i młodzieży
- Radiologia i diagnostyka obrazowa
- Radioterapia onkologiczna
- Rehabilitacja medyczna
- Reumatologia
- Seksuologia
- Toksykologia kliniczna
- Transfuzjologia kliniczna
- Transplantologia kliniczna
- Urologia
- Urologia dziecięca
- Zdrowie publiczne
System specjalizacji opiera się na modułach. Część specjalizacji występuje jako moduł jednolity, część natomiast jest podzielona na moduł podstawowy i specjalistyczny (z czego moduł podstawowy może być wspólny dla kilku specjalizacji jednocześnie). Dla przykładu, ukończenie modułu podstawowego w zakresie chirurgii ogólnej (trwa 2 lata) upoważnia do podjęcia modułu specjalistycznego ze specjalizacji:
- Chirurgia dziecięca (kolejne 4 lata)
- Chirurgia klatki piersiowej (kolejne 4 lata)
- Chirurgia naczyniowa (kolejne 4 lata)
- Chirurgia ogólna (kolejne 4 lata)
- Chirurgia onkologiczna (kolejne 4 lata)
- Chirurgia plastyczna (kolejne 4 lata)
Wykaz modułów podstawowych[12]:
- moduł podstawowy w zakresie chirurgii ogólnej
- moduł podstawowy w zakresie chorób wewnętrznych
- moduł podstawowy w zakresie otorynolaryngologii
- moduł podstawowy w zakresie patomorfologii
- moduł podstawowy w zakresie pediatrii.
Moduły jednolite trwają od 4 do 6 lat. Moduły podstawowe wraz z modułami specjalistycznymi od 4 do 7-10 lat (najdłużej transplantologia kliniczna). W niektórych wypadkach potrzebne jest uzyskanie jednej ze specjalizacji w pierwszej kolejności, żeby móc przystąpić do danego modułu specjalistycznego, np. ukończona specjalizacja II stopnia (dawniej) lub tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii upoważnia do rozpoczęcia modułu specjalistycznego z endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości lub ginekologii onkologicznej.
Natomiast lekarze dentyści mogą specjalizować się w następujących specjalnościach:
- Chirurgia stomatologiczna
- Chirurgia szczękowo-twarzowa
- Ortodoncja
- Periodontologia
- Protetyka stomatologiczna
- Stomatologia dziecięca
- Stomatologia zachowawcza z endodoncją
- Zdrowie publiczne
- Epidemiologia
Specjalizacje te odbywają się na zasadzie modułów jednolitych trwających od 3 do 6 lat (najdłużej chirurgia twarzowo-szczękowa).
Dwustopniowy system specjalizacji w Polsce wprowadzono po II wojnie światowej ze względu na ogromny niedobór kadry lekarskiej i konieczność skróconego szkolenia specjalistów oraz chęć jak najszybszego "poprawienia" danych statystycznych dotyczących liczby specjalistów (w statystykach podawano łączną liczbę specjalistów bez informacji o stopniu). W tym ostatnim aspekcie Polska wzorowała się na ZSRR, gdzie istniały nawet 3 stopnie specjalizacji. W systemie dwustopniowym przeważnie stosowano zasadę trzyletniej specjalizacji I stopnia i dwuletniej II stopnia.
Dość szybko system dwustopniowy uległ wynaturzeniom, które trwały aż do jego zniesienia:
- zmniejszał się odsetek specjalistów I stopnia rozpoczynających specjalizację II stopnia — w najmniejszym stopniu proces ten dotyczył mało popularnych specjalności, jak np. medycyna sądowa, mikrobiologia, patomorfologia (tam był największy niedobór specjalistów) oraz lekarzy zatrudnionych w ośrodkach związanych z uczelniami medycznymi (tam konieczność zdobycia II stopnia wiązała się z warunkami zatrudnienia); w pozostałych sytuacjach II stopień zaczynali przede wszystkim ci, którzy chcieli ubiegać się o ordynaturę i mieli szansę jej uzyskania. Przyczyny nierozpoczynania II stopnia, to przeważnie:
- działania przełożonych (w prowincjonalnych szpitalach często ordynatorzy w obawie przed "konkurencją" utrudniali rozwój zawodowy innym lekarzom ze swego oddziału);
- brak wyraźnych korzyści ze zdobycia II stopnia, jeśli ktoś nie chciał się starać o ordynaturę, ponieważ zarówno specjalista I, jak i II stopnia mógł otworzyć gabinet prywatny.
- coraz częściej wydłużał się okres szkolenia specjalizacyjnego (szczególnie w II stopniu) nawet do kilkunastu i 20 lat;
- zmniejszał się odsetek osób rozpoczynających specjalizacje szczegółowe.
Kontrowersje językowe
Zarówno w języku potocznym, jak i w oficjalnych dokumentach spotyka się tytuły zawodowe lekarzy, które nie istnieją lub których rozumienie i użycie jest niepełne albo nieprawidłowe:
- "lekarz medycyny" - nieistniejący i niepoprawny tytuł zawodowy mający być synonimem tytułu "lekarz". Zwrot ten bywa spotykany nie tylko w powszechnym użyciu, ale także w pieczęciach lekarskich. Treść pieczęci lekarskiej jest opisana w Uchwale Nr 110/05/IV Naczelnej Rady Lekarskiej[13] i nie zezwala na stosowanie tytułu innego niż "lekarz" i "lekarz dentysta". Nagminne używanie zwrotu "lekarz medycyny" w reklamach telewizyjnych może wynikać z chęci uniknięcia przez reklamodawców sporów prawnych: zgodnie z art. 63 Kodeksu Etyki Lekarskiej[14] lekarz nie powinien używać swego wizerunku w celach komercyjnych, a widywani w reklamach aktorzy, podający się za lekarzy, mogą być tytułowani jedynie nieistniejącym zwrotem "lekarz medycyny";
- "doktor" - zwrot stosowany w mowie potocznej wobec lekarzy, ale także wobec lekarzy weterynarii i lekarzy dentystów;
- lekarz dentysta - pot. dentysta, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym, będącym kierunkiem odrębnym od kierunku lekarskiego na polskich uczelniach medycznych;
- lekarz weterynarii - tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta medycyny weterynaryjnej będący całkowicie odrębnym zawodem.
Zobacz też
- felczer
- lekarz dentysta
- lekarz weterynarii
- lekarz rezydent
- Kodeks Etyki Lekarskiej
- Naczelna Izba Lekarska
- Przyrzeczenie Lekarskie
- psycholog
- uczelnie medyczne w Polsce
- znanylekarz.pl
Uwagi
- ↑ Jeden z wyjątków od Deklaracji Bolońskiej
Przypisy
- ↑ Witold Doroszewski (red.): lekarz. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-01-07].
- ↑ lekarz. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-01-07].
- ↑ a b Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. (Dz.U. z 2011 r. nr 113, poz. 658).
- ↑ a b Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2018 r. poz. 617).
- ↑ Wiesław Boryś. Słownik etymologiczny języka polskiego 2005 str. 283; Aleksander Brückner, Karel Kadlec, Lubor Niederle. Początki kultury słowiańskiej str. 202; Zenon Klemensiewicz. Historia języka polskiego. 2. Doba średniopolska str. 28
- ↑ Ireneusz Sudak. Lekarzy jak na lekarstwo. „Gazeta Wyborcza”. 90 (8423), s. 6, 18 kwietnia 2015. Warszawa: Agora SA. ISSN 0860-908X.
- ↑ Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. z 2016 r. poz. 65).
- ↑ Uczelnie, na których można studiować kierunek lekarski w Polsce
- ↑ Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. z 2008 r. nr 170, poz. 1050)
- ↑ Ministerstwo Zdrowia [online], www2.mz.gov.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11] .
- ↑ Załącznik numer 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów
- ↑ Załącznik numer 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów
- ↑ Krzysztof Makuch , Biuletyn Naczelnej Rady Lekarskiej [online], 2005 [dostęp 2016-08-28] .
- ↑ Kodeks Etyki Lekarskiej [online], 20 września 2003 [dostęp 2016-08-28] .
Linki zewnętrzne
- Znanylekarz.pl – serwis internetowy, umożliwiający pacjentom publikowanie opinii o lekarzach oraz umawianie się na wizyty lekarskie przez internet
- Centralny Rejestr Lekarzy – baza podstawowych informacji o lekarzach i lekarzach dentystach
- Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego – podział i programy poszczególnych specjalizacji lekarskich