Mirogonowice
50°51′39″N 21°11′54″E/50,860833 21,198333| wieś | |
 Pozostałości zabytkowego zespołu dworskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
27-425[2] |
| Tablice rejestracyjne |
TOS |
| SIMC |
0276558[3] |
Położenie na mapie gminy Waśniów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego  | |
| 50°51′39″N 21°11′54″E/50,860833 21,198333[1]
| |
Mirogonowice – wieś w Polsce, położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Waśniów[4][3].
Jest częścią składową sołectwa Wronów.
W latach 1975–1998 przysiółek administracyjnie należał do województwa kieleckiego.
Przed 2023 r. miejscowość była przysiółkiem wsi Wronów[5][4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości - w dawnych wariantach (1470) Myrogonyowieże, potem także Mirogonice lub Mirogoniewice - jest nazwą patronimiczną i pochodzi od staropolskiego imienia męskiego Mirogniew. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje, iż Mirogonowice były folwarkiem i osadą leśną w powiecie opatowskim, gminie Boksyce, parafii Waśniów. Leżały w odległości 19 wiorst od Opatowa[6].
W XV w. z łanów kmiecych w Mirogonowicach dziesięcinę oddawano biskupowi krakowskiemu, a z łanów dworskich proboszczowi w Waśniowie. Pod koniec XIX wieku folwark miał 9 domów, 108 mieszkańców i 471 mórg ziemi, osada leśna z kolei 1 dom, 8 mieszkańców i 156 mórg ziemi.
Do 1886 Mirogonowice oraz wieś Wronów tworzyły folwark o powierzchni 882 mórg, z czego 595 mórg stanowiły grunty orne i ogrody, 55 mórg – łąki, 1 morgę – pastwiska, 150 mórg – lasy, a 21 mórg – nieużytki i place. W folwarku był wówczas 1 budynek murowany oraz 37 drewnianych. Stosowano płodozmian 16-polowy[7].
Ostatnim właścicielem miejscowości był Wincenty Sebastian Reklewski (1875–1939) herbu Gozdawa, zamordowany 27 grudnia w czasie napadu rabunkowego na plebanię w Waśniowie, niosąc pomoc ówczesnemu proboszczowi.
W czerwcu 1944 w rejonie Mirogonowic i Wronowa rozpoczęła się koncentracja oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych z okręgów: Częstochowa, Lublin, oraz powiatów: Stopnica, Kielce, Opatów, Pińczów i Jędrzejów, w wyniku której 18 czerwca 1944 doszło do utworzenia 204. Pułku Piechoty pod dowództwem majora Eugeniusza Kernera „Kazimierza”, przekształconej 11 sierpnia 1944 w większą jednostkę taktyczną pod nazwą Brygada Świętokrzyska.
W okresie PRL, w latach 1958–1992, w Mirogonowicach funkcjonowało „Państwowe Gospodarstwo Rolne Mirogonowice”.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do rejestru zabytków nieruchomych zostały wpisane pozostałości zespołu dworskiego – lamus oraz park (nr rej.: A.623/1-2 z.11.12.1957 i z 21.06.1967)[8].
- Zrujnowany dwór barokowo-klasycystyczny z XVIII wieku (stanął przed 1778). Budynek drewniany o konstrukcji zrębowej, szalowany i bielony oraz podpiwniczony. Układ wnętrza dwutraktowy – symetryczny w osi z sienią i salonem. W południowo-wschodnim narożu znajdowała się kaplica, której wyposażenie przeniesione zostało do kościoła w Waśniowie. Wewnątrz budynku można było podziwiać malowidła z początku XIX wieku – scenki mitologiczne i rodzajowe, motywy roślinne, ornamentalne, wazonowe, putta, układy groteskowe i arabeskowe (zdjęte i zabezpieczone), a także dwa marmurowe kominki oraz piece. Część wyposażenia trafiła do Muzeum Wsi Kieleckiej – Oddziału w Tokarni.
- Budynek dworu (grożący zawaleniem) rozebrano, a na jego miejscu w 2007 właściciel prywatny postawił nowy dworek.
- Murowany lamus z XVII wieku. Wzniesiony na planie kwadratu, posiada czterospadowy dach gontowy sklepienie kolebkowo-krzyżowe oraz oszkarpowanie na narożach. W XVII w. był zborem braci polskich.
- Budynki gospodarcze (stodoła, spichlerz), oficyny i kuźnia z zegarem słonecznym z XIX wieku.
- Park o powierzchni 10 ha – niejednorodny stylistycznie z pięknie zachowanym drzewostanem. Jego część stanowi ogród włoski, tarasowy, założony najprawdopodobniej przy budowie dworu. Osią zwrócony jest w kierunku Pasma Jeleniowskiego, obstawiony alejami grabowymi a uzupełniony lipami. W niego wpisany jest ogród krajobrazowy założony w XIX wieku. Podzielony został szpalerami wiązów, bzów, alejami brzozowymi, lipowymi i świerkowymi. Wraz z luźno rozrzuconymi grupami drzew (wiązy, graby, kasztanowce, cisy), tworzą one szereg zgeometryzowanych układów zieleni. Całość dopełniał schodzący ku południu szpalerowy sad, założony w latach 1920–1930.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 81010
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1554 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wronów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 53.
- ↑ Mirogonice al. Mirogonowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 495.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 46 [dostęp 2015-12-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Turystyczny Portal Powiatu Ostrowieckiego, Ziemia waśniowska (południe)
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom VI, s. 495; Tom XIV, s. 53.
- Strona internetowa gminy Waśniów
- https://web.archive.org/web/20081003041002/http://endecja.pl/kalendarium/wydarzenie/115
- Drzewo genealogiczne rodziny Reklewskich
- Strona internetowa gminy Waśniów
- Informacje o malowidłach ściennych z dworu w Mirogonowicach zabezpieczonych przez ASP w Krakowie. mw.asp.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-26)].
- Siedziba gminy: Waśniów
