Mniszka muszkatowa

Mniszka muszkatowa
	Lonchura punctulata
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	astryldowate
Podrodzina	mniszki
Rodzaj	Lonchura
Gatunek	mniszka muszkatowa
Synonimy
	Loxia punctulata Linnaeus, 1758;
	Loxia punctulata Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	L. p. punctulata (Linnaeus, 1758); L. p. subundulata (Godwin-Austen, 1874); L. p. yunnanensis Parkes, 1958; L. p. topela (Swinhoe, 1863); L. p. cabanisi (Sharpe, 1890); L. p. fretensis (Kloss, 1931); L. p. nisoria (Temminck, 1830); L. p. sumbae Mayr, 1944; L. p. blasii (Stresemann, 1912); L. p. baweana Hoogerwerf, 1963; L. p. particeps (Riley, 1920);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mniszka muszkatowa^[4] (Lonchura punctulata) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w południowych Chinach i na Tajwanie. Introdukowany w wielu rejonach świata (głównie podgatunek topela), m.in. na Seszelach, Maskarenach, w Japonii, we wschodniej Australii, na Hawajach czy na Karaibach; podgatunek nominatywny introdukowany na południu Stanów Zjednoczonych (Kalifornia, Floryda)^[2]. Obecnie wyróżnia się 11 podgatunków. Została przywieziona do Europy jako ptak hodowlany w XVII w. przez marynarzy, którzy spotykali je w azjatyckich portach^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Obecnie wyróżnia się 11 podgatunków L. punctulata^[2]^[6]:

mniszka muszkatowa (L. punctulata punctulata) – północny Pakistan, Indie (z wyjątkiem północno-wschodniej części), Nepal i Sri Lanka.
L. punctulata subundulata – Bhutan, północno-wschodnie Indie, Bangladesz i zachodnia Mjanma.
L. punctulata yunnanensis – południowo-wschodni Tybet, południowo-zachodnie Chiny i północna Mjanma.
L. punctulata topela – południowa Mjanma, Tajlandia, południowo-wschodnie Chiny, Tajwan, Hajnan i Indochiny.
L. punctulata cabanisi – północne i zachodnie Filipiny, północne Borneo.
L. punctulata fretensis – południowy Półwysep Malajski, Sumatra i Nias.
mniszka łuskowana (L. punctulata nisoria) – Jawa, Bali, zachodnie Małe Wyspy Sundajskie i południowe Borneo.
L. punctulata sumbae – Sumba (zachodnie Małe Wyspy Sundajskie).
L. punctulata blasii – środkowe i wschodnie Małe Wyspy Sundajskie.
L. punctulata baweana – Bawean (na północ od Jawy).
L. punctulata particeps – Celebes.

Proponowane podgatunki fortior (Lombok) i holmesi (południowe Borneo) obecnie uznawane są za synonimy podgatunku nisoria^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Cechy gatunku: Wierzch ciała i skrzydła są jasnobrązowe, sterówki żółtobrązowe. Pióra, które są najbliżej skrzydeł mają czarne brzegi, przez co wyglądają jak łuski. Poszczególne gatunki nieco różnią się odcieniami poszczególnych części ciała. Młode osobniki mają beżowy brzuch.
Podstawowe wymiary

długość ciała: 10–12,5 cm^[2]
rozpiętość skrzydła: 5,2–5,8 cm^[5]
długość ogona: 4,3–4,5 cm^[5]
masa ciała: 12–16 g^[2]

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: W Australii sawanny, a w Indiach, Indochinach, na południowym terytorium Chin, na Półwyspie Malajskim i w Indonezji także blisko zaludnionych terenów. Najczęściej występuje na nizinach i w górach do wysokości 2000 m n.p.m.

Lęgi: Samica sama buduje gniazdo, ale zwykle materiały dostarcza jej samiec, po czym składa 4–7 białych jaj, które wysiaduje przez 12–13 dni na zmianę z samcem. Pisklęta opuszczają gniazdo po 3 tygodniach od chwili, gdy się wykluły. Po lęgach te ptaki migrują w licznych stadach w poszukiwaniu pokarmu.

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje mniszkę muszkatową za gatunek najmniejszej troski (LC, least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak opisywany jest jako bardzo liczny, pospolity lub lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lonchura punctulata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Payne, R.: Scaly-breasted Munia (Lonchura punctulata). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-12-13].
↑ ^a ^b Lonchura punctulata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Lonchurinae Steiner, 1960 (1847) - mniszki (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-01].
↑ ^a ^b ^c Mniszka muszkatowa. [w:] aviornis.com.pl [on-line]. 2008. [dostęp 2019-12-13].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-01]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Mniszka muszkatowa. [w:] Encyklopedia Zwierząt – Euroanimal [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-03)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Lonchura punctulata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Payne, R.: Scaly-breasted Munia (Lonchura punctulata). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-12-13].

[iucn-3] Lonchura punctulata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Lonchurinae Steiner, 1960 (1847) - mniszki (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-01].

[aviornis-5] Mniszka muszkatowa. [w:] aviornis.com.pl [on-line]. 2008. [dostęp 2019-12-13].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-01]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]