Myszoskoczka wydmowa
| Gerbillus andersoni[1] | |||
| de Winton, 1902 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
myszoskoczka wydmowa | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
Myszoskoczka wydmowa[9] (Gerbillus andersoni) – gatunek ssaka z podrodziny myszoskoczków (Gerbillinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występuje w Afryce Północnej i Azji Zachodniej[10].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1902 roku brytyjski zoolog William Edward de Winton nadając mu nazwę Gerbillus andersoni[11]. Holotyp pochodził z dzielnicy Mandara, we wschodniej części Aleksandrii, w Egipcie[10][12].
Analiza molekularna G. andersoni z Egiptu potwierdziła jego ważność i wskazała, że tworzy grupę siostrzanym z G. gerbillus[13]. Może reprezentować kompleks gatunkowy[10][12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków[12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Gerbillus: fr. gerboa lub jerboa „myszoskoczek”, od arab. جَرْبُوع jarbū „mięśnie grzbietu i lędźwi”; łac. przyrostek zdrabniający -illus[14].
- andersoni: prof. dr John Anderson (1833–1900), brytyjski zoolog, kolekcjoner, nadinspektor w Muzeum Indyjskim w Kolkacie w latach 1865–1887[15].
- allenbyi: marsz. polny Edmund Henry Hynman Allenby, 1. wicehrabia Allenby z Megiddo (1861–1936), kawaleria British Army, dowódca egipskich sił ekspedycyjnych w latach 1917–1918, wysoki komisarz ds. Egiptu w latach 1919–1925[16].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasięg tego gatunku obejmuje południowo-zachodnią Jordanię, Izrael, Egipt (Półwysep Synaj, Deltę Nilu i tereny na południe od niej po oazę Fajum) i przybrzeżne obszary Libii i Tunezji[8][10][17]. Gatunek zamieszkuje nadmorskie równiny i pustynie, obszary piaszczyste takie jak gaje palmowe, uprawiane i opuszczone tereny półpustynne, porośnięte roślinnością wydmy w oazach i nad Morzem Śródziemnym[8][17].
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[12][18]:
- G. andersoni andersoni – wybrzeże północnej Afryki, od Tunezji na wschód do Egiptu.
- G. andersoni alienbyi – Synaj (Egipt), Izrael, Palestyna i zachodnia Jordania.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jest to mała myszoskoczka; długość ciała (bez ogona) 70–115 mm, długość ogona 90–135 mm, długość ucha 14–18 mm, długość tylnej stopy 25–32 mm; masa ciała 16–38 g[18]. Występuje dymorfizm płciowy: samce są większe i mają dłuższy ogon niż samice[18]. Wierzch ciała ma kolor piaskowy do pomarańczowobrązowego, z czarną domieszką pośrodku grzbietu. Włosy u nasady są szare, dopiero dalej pomarańczowobrązowe; niektóre mają też czarne czubki. Boki ciała są bledsze niż grzbiet, pokryte białymi włosami o pomarańczowych czubkach. Spód ciała jest czysto biały, wyraźnie oddzielony; białe są też nogi i stopy. Na głowie wyraźny jest pas ciemno zakończonych włosów ciągnący się od nosa pod okiem do podstawy ucha. Mogą być widoczne też białe plamki nad okiem i za uszami. Podeszwy stóp są owłosione. Ogon jest długi, z niewyraźną brązową kitką[17][18].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Myszoskoczka wydmowa prowadzi nocny, naziemny tryb życia. Dzięń spędza w norze. Jest wszystkożerna, w ciągu roku 35% jej diety stanowią nasiona, 19% liście, 15% cebulki irysów, 8% inne rośliny, a 20% owady. Zimą je więcej liści, latem więcej pokarmu zawierającego wodę[17].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Myszoskoczki wydmowe na Pustyni Zachodniej w Egipcie rozmnażają się zimą (styczeń-luty) i wiosną (luty-maj). Około 70% rozmnażających się gryzoni to zeszłoroczne młode, mające 8–12 miesięcy, do 30% stanowią osobniki, które dożyły drugiego sezonu rozrodczego i mają 18–24 miesiące. W miocie rodzi się od 3 do 7 młodych (średnio 3,9). Niektóre samce przystępują do rozrodu już mając 5,5 miesiąca i masę zaledwie 20 g, ale większość dopiero osiągnąwszy 30 g[17].
Populacja i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Myszoskoczka wydmowa zamieszkuje duży obszar, jest pospolita w sprzyjającym środowisku. Nie wiadomo, jaki jest trend zmian jej liczebności. Nie są znane poważne zagrożenia dla gatunku, choć nadmierny wypas może być problemem dla myszoskoczek w niektórych obszarach[8]. Znanych jest sześć gatunków pcheł pasożytujących na tych gryzoniach[17]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje myszoskoczkę wydmową za gatunek najmniejszej troski[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gerbillus andersoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ O. Thomas. On the mammals collected during the Whitaker Expedition to Tripoli. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (2), s. 6, 1902. (ang.).
- ↑ O. Thomas. New species of Gerbillus and Taterillus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 2 (8), s. 146, 1918. (ang.).
- ↑ O. Thomas. Two new gerbils from Sinai. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 3 (18), s. 560, 1919. (ang.).
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 97.
- ↑ Ranck 1968 ↓, s. 98.
- ↑ E.L. Cockrum, T.C. Vaughan & P.J. Vaughan. Gerbillus andersoni de Winton, a species new to Tunisia. „Mammalia”. 40 (3), s. 470, 1976. DOI: 10.1515/mamm.1976.40.3.467. (ang.).
- ↑ a b c d e L. Granjon, Gerbillus andersoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-03] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 261. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Gerbillus (Gerbillus) andersoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-03].
- ↑ W.E. de Winton. Descriptions of two new gerbils from Egypt. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 9 (49), s. 45, 1902. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 452. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ A. Ndiaye, C. Tatard, W. Stanley & L. Granjon. Taxonomic hypotheses regarding the genus Gerbillus (Rodentia, Muridae, Gerbillinae) based on molecular analyses of museum specimens. „ZooKeys”. 566, s. 145–155, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.566.7317. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 294, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 11–12. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-01-03]. (niderl.).
- ↑ a b c d e f Gerbillus andersoni Anderson’s Gerbil. W: Mammals of Africa. J. Kingdon, D. Happold, T. Butynski, M. Hoffmann, M. Happold & J. Kalina (redaktorzy). T. 3: Rodents, Hares and Rabbits. Bloomsbury, 2013, s. 299–300. ISBN 1-4081-8996-8.
- ↑ a b c d Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 617. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- G.L. Ranck. The rodents of Libya: taxonomy, ecology, and zoogeographical relationships. „Bulletin of the United States National Museum”. 275, s. 1–264, 1968. (ang.).