Pławna Dolna
51°03′20″N 15°35′37″E/51,055556 15,593611
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
255-400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
414[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-623[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DLW |
| SIMC |
0190667 |
Położenie na mapie gminy Lubomierz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |
| 51°03′20″N 15°35′37″E/51,055556 15,593611[1]
| |
Pławna Dolna (niem. Schmottseifen[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lubomierz.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945–1954 siedziba gminy Pławna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Smutesiphin[5][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki wsi sięgają XII wieku, kiedy to Henryk I rozdawał te ziemie górnikom przybyłym z Frankonii, Turyngii i Nadrenii, poszukującym tu cennych minerałów (przede wszystkim złota), jeszcze nawet w 1519 r.
Pierwszy dokument informujący o istnieniu Pławnej to wiadomość, jaką zostawił 12 marca 1241 Henryk Pobożny, który pisał o ufundowaniu tu kościoła św. Bartłomieja. Następnie miejscowość pojawia się w XIV-wiecznych dokumentach wrocławskiego biskupa Henryka von Würben.
Nazwa wsi związana jest z płukaniem, co wskazuje na górniczą genezę miejscowości. W XIV wieku Pławna była największą i najdłuższą wsią należącą do lubomierskiego klasztoru. W maju 1613 zaraza pochłonęła 399 jej mieszkańców. Na pamiątkę tego wydarzenia wzniesiono kolumnę morową. W czerwcu 1759 w Pławnej znajdowała się główna kwatera wojenna Fryderyka II. W 1807 r. do Pławnej zawitał cesarz francuski Napoleon, a w 1813 r. między Mojeszem, Płuczkami, a Pławną marszałek Francji Jacques Alexandre Macdonald zorganizował obóz wojskowy.
W latach 1880–1885 wybudowano linię kolejową. W 1983 r. przestały nią kursować pociągi. W 1925 r. we wsi mieszkało 1726 osób (w tym 7% ewangelików). Obecnie (III 2011 r.), według Narodowego Spisu Powszechnego mieszka tu 414 osób, które zajmują się przede wszystkim rolnictwem.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- zespół kościoła parafialnego pw. św. Tekli
- kościół św. Tekli, z 1680 r., 1780 r.; pierwszy kościół istniał prawdopodobnie w 1318 r., bowiem z tego roku pochodzi wzmianka o proboszczu. W późniejszym okresie kościół rozbudowano, a najstarsze jego fragmenty znajdują się przy chórze i w północnej części nawy, przykrytej drewnianym stropem z 1774 r. z polichromią o motywach florystycznych. Prezbiterium, zakończone poligonalnie, powstało na przełomie XV/XVI wieku, a wieża o wysokości 45 m, została zbudowana w 1680 r. Okna są zakończone ostrołukowo lub półkoliście. Obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1778–1781. W kościele znajduje się szereg zabytków. W głównym ołtarzu drewnianym umieszczono barokowy obraz św. Tekli namalowany przez Bernarda Krauze. Z prawej strony ołtarza znajduje się chrzcielnica składająca się z części barokowej kamiennej, wykonanej w piaskowcu w XVII w. oraz z części drewnianej XIX-wiecznej. Prospekt organowy trójdzielny wykonany jest z drewna rzeźbionego w stylu neorenesansowym. W kościele znajduje się tablica, odsłonięta w 2010 r., upamiętniająca Polaków pomordowanych w 1944 r. w Korościatynie w dawnym województwie tarnopolskim[8][9]. Od 1972 roku kościół, jak i cała parafia, znajduje się pod opieką księży Michalitów[10]
- cmentarz, razem z kościołem otoczony jest niskim murem
- budynek bramny; brama z niewielkim pomieszczeniem nad wejściem - małe samborze, szachulcowy, z drugiej połowy XVIII wieku
inne zabytki:
- dawny dom pastora (dziś szkoła) z 1753 r. w pobliżu kościoła. Został on przebudowany na początku XX wieku
- stary spichlerz z 1688 r., przebudowany w 1710 r.; obok domu pastora
- budynku plebanii
- kalwaria; rozpoczyna się w centrum wsi obok kapliczki i prowadzi krętą drogą na szczyt góry Kalwaria (322 m n.p.m.). W 1993 r. potomek fundatora kalwarii, Johannes Hoferichter odnowił drogę krzyżową, a w 1994 r. biskupi Tadeusz Rybak i Rudolf Miller poświęcili ją
- krzyż, możliwe, że jest to tzw. krzyż pojednania (nazywany też częściej pokutnym) – znajduje się obok głównej drogi do kościoła. Wykonany jest z piaskowca, na nim wyryty wypukły nóż (jako narzędzie zbrodni)
Tablica pomordowanych mieszkańców Korościatyna - kapliczki; największa znajduje się obok gospodarstwa nr 171 i jest ku czci Trójcy św. Druga kaplica (wybudowana w XVIII wieku) z obrazem Matki Bożej Dobrej Rady – stoi obok poczekalni dworcowej. Na górze kościelnej jest kaplica św. Barbary wybudowana w 1762 r. przez księdza Józefa Naternusa Kőrnera. Należy jeszcze wspomnieć o pomniku poświęconym 61 mieszkańcom wsi poległym w czasie I wojny światowej. Matka Boska z Jezusem ustawiona jest na pięciometrowej kolumnie
- wapiennik; znajduje się przy dawnej stacji kolejowej Pławna Górna. Zachował się w bardzo dobrym stanie piec do wypalania wapna. W bezpośrednim otoczeniu pieca znajduje się wyrobisko podziemne, z którego pozyskiwano surowiec do produkcji wapna
- wiele chat o konstrukcji szachulcowej, rzadziej przysłupowej zachowanych we wsi. Niektóre z nich posiadają jeszcze niewielkie balkoniki pod okapem dachu
.jpg)
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Z inicjatywy osiadłego tu malarza Dariusza Milińskiego, powstał zespół obiektów rekreacyjnych Magiczna Pławna, na który składają się:
- Zamek Śląskich Legend
- Gród Rycerski
- Sala Rycerska
- Arka Noego
- Galeria
Odbywają się tu m.in. warsztaty kreatywne, spektakle lalkarskie itp.[11][12][13][14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 102340
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 945 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 117. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ w 70 rocznicę rozpoczęcia wywózek sowieckich i Ormian w 95 rocznicę rozpoczęcia ludobójstwa w Turcji | Blogmedia24 [online], blogmedia24.pl [dostęp 2022-11-06].
- ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Zmarła Helena Drużga, świadek ludobójstwa w Korościatynie [online], Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski [dostęp 2022-11-06] (pol.).
- ↑ Jakub Zakrawacz: Wyjątkowi patroni. [dostęp 2022-09-19]. (pol.).
- ↑ Magiczna Pławna
- ↑ Zamek Legend Śląskich w Pławnej
- ↑ Instalacja artystyczna "Arka Noego"
- ↑ Wielkie lalki opowiadają o pradawnym Duchu Gór
