Piestruszka stepowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piestruszka stepowa
Lagurus lagurus[1]
(Pallas, 1773)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Lagurini

Rodzaj

piestruszka

Gatunek

piestruszka stepowa

Synonimy
  • Mus lagurus Pallas, 1773[2]
  • Lagurus migratorius Gloger, 1841[3]
  • Lagurus altorum O. Thomas, 1912[4]
  • Lagurus lagurus agressus saturatus Ognev, 1950[5]
  • Lagurus lagurus major Zazhigin & Rekovets, 1985
Podgatunki
  • L. l. lagurus (Pallas, 1773)
  • L. l. abacanicus Serebrennikov, 1929[6]
  • L. l. agressus Serebrennikov, 1929[6]
  • L. l. altorum O. Thomas, 1912
  • L. l. occidentalis Migulin, 1938[7]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Piestruszka stepowa[9], dawniej: piestruszka[10][11] (Lagurus lagurus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), zamieszkujący stepy i półpustynie Azji wschodniej (Chiny i Mongolia), środkowej i zachodniej, po Dniepr we wschodniej Europie (Ukraina)[12][8][10].

Nazwa zwyczajowa[edytuj | edytuj kod]

W polskiej literaturze zoologicznej dla oznaczenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa „piestruszka”[10][11]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi Lagurus lagurus przypisano oznaczenie piestruszka stepowa, rezerwując nazwę piestruszka dla rodzaju Legurus[9].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1773 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Mus lagurus[2]. Holotyp pochodził z ujścia rzeki Ural, z Inderska, w obwodzie atyrauskim, w Kazachstanie[12]. Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Lagurus[13].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Lagurus: gr. λαγως lagōs „zając”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”[14].
  • abacanicus: rzeka Abakan, Chakasja, Rosja[6].
  • agressus: łac. agressus „agresywny”, od aggredi „zaatakować”[15].
  • altorum: łac. altus „wysoki”, od alere „odżywiać”[16].
  • occidentalis: łac. occidentalis „zachodni”, od occidens, occidentis „zachód”, od occidere „ustawić”[16].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Piestruszka stepowa osiąga maksymalne wymiary do 8 miesiąca życia. Średnia masa ciała zwierząt w tym wieku wynosi zazwyczaj około 17,8 g, choć sporadycznie można spotkać osobnika o masie do około 33 g. Długość ciała (tułów i głowa) osiąga wówczas 73–125 mm. Ogon krótki od 6 do 16 mm[17][18]. Długość ucha wynosi 5–7 mm, natomiast tylnej stopy 11–16 mm[17]. Ubarwienie sierści – z wierzchu tułowia szarobrunatne, w części brzusznej jaśniejsze. Wzdłuż grzbietu przebiega czarna smuga. Uszy krótkie, zaokrąglone. Zęby rosną przez całe życie[10].

Wymiary anatomiczne piestruszki stepowej
w wieku 7–12 mcy
(Gębczyńska, 1967)[18]
Część ciała zakres wymiarów wymiar średni
tułów z głową (mm) 77,5-102,5 90,5
ogon (mm) 8,2-14,8 11,3
tylne łapy (mm) 12-15 13,2
ucho (mm) 5,6-8 15
masa ciała (g) 18,3

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Piestruszka stepowa zamieszkuje stepy i półpustynie w Azji wschodniej (Chiny i Mongolia), środkowej i zachodniej, i dalej na zachód aż po Dniepr we wschodniej Europie (Ukraina)[12][8][10]. W plejstocenie zasięg gatunku był większy, w interglacjale eemskim i podczas zlodowacenia północnopolskiego piestruszki stepowe zamieszkiwały stepy ciągnące się w Europie aż po południową Anglię[12].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[13]:

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Na wolności samica piestruszki stepowej rodzi rocznie nawet 6-krotnie. Po trwającej około 25 dni ciąży na świat przychodzi średnio 5–6 młodych. Rosną przez pierwsze 8 miesięcy życia. Dojrzewają szybko – dojrzałość płciową osiągają po około 45 dniach. W kolejnych latach populacja piestruszek stepowych podlega znacznym wahaniom liczbowym[10].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Piestruszka stepowa jest roślinożercą – żywi się zielonymi i podziemnymi częściami roślin, ale przygodnie zjada też owady. Jest uznawana za szkodnika, bowiem niszczy uprawy rolne[10].

Piestruszka stepowa mieszka w norach, gdzie spędza większą część życia, a na powierzchni pojawia się na krótko w różnych porach doby. Na okres zimowy gromadzi zapasy. W zimie zachowuje aktywność życiową[10].

Hodowla[edytuj | edytuj kod]

Piestruszki stepowe są hodowane hobbystycznie. Są także wykorzystywane do badań laboratoryjnych[10]. W hodowli piestruszki stepowe mogą żyć dłużej (do około 39 miesięcy), niż na wolności (około 12–18 miesięcy)[18].

Potocznie są też nazywane lemingami stepowymi[19][20], co jest kalką z języka angielskiego (steppe lemming).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lagurus lagurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs. Cz. 2. St. Petersburg: Kayserl. Akademie der Wissenschaften, 1773, s. 704. (łac.).
  3. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 97. (niem.).
  4. ↑ O. Thomas. On mammals from central Asia, collected by Mr. Douglas Carruthers. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 9, s. 401, 1912. (ang.). 
  5. ↑ С.И. Огнев: Звери СССР и прилежащих стран. T. 7: Грызуны (продолжение). Москва–Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1950, s. 576. (ros.).
  6. ↑ a b c М.К. Серебренников. Материалы по систематике и экологии грызунов (Маmmаliа, Rodentia) Южного Зауралья. „Ежегодникъ Зоолoгическаго Музея Імператорсуй Академіи Наукъ”. 30 (2), s. 267, 1929. (ros.). 
  7. ↑ O.O. Migulin: Zviri URSR (materiali do faunii). Kijów: Vidavn AN URSR, 1938, s. 298. (ros.).
  8. ↑ a b c K. Tsytsulina i inni, Lagurus lagurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-26] (ang.).
  9. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 364, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  11. ↑ a b piestruszka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2013-01-19].
  12. ↑ a b c d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagurus lagurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-26].
  13. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, 1904. (ang.). 
  15. ↑ aggress. Merriam-Webster. [dostęp 2021-11-26]. (ang.).
  16. ↑ a b The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  17. ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 316. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  18. ↑ a b c Zofia Gębczyńska. Morphologic variability of Lagurus lagurus (Pallas, 1773) in laboratory conditions. „Acta Theriologica”. XII (38), s. 533–543, 1967. (pol.). 
  19. ↑ Polska hodowla lemingów [dostęp 2014-09-21].
  20. ↑ Lemingi stepowe – piestruszki: Informacje podstawowe [dostęp 2014-09-21].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piestruszka_stepowa&oldid=68316435”