Radostynia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Radostynia
wieś
Ilustracja
Szkoła podstawowa w Radostyni
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

438[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491512

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Radostynia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Radostynia”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Radostynia”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Radostynia”
Ziemia50°25′13″N 17°42′03″E/50,420278 17,700833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Radostynia (dodatkowa nazwa w j. niem. Radstein) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 438 osób[2].

Do wsi należy kolonia Radostynia[4][5].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, w centralnej części gminy Biała. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

W Radostyni panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Radostyni wynoszą 612 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].

Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Radostynia[4][8]
SIMC Nazwa Rodzaj
0491529 Radostynia kolonia

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Radostinia oraz zgermanizowaną Radstein[9].

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Radostinia, a także zgermanizowaną Radstein we fragmencie „Radstein (1531 Radostina, 1534 Radostny, polnisch Radostinia)”[10]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Radostynia[11]. Na wniosek mniejszości niemieckiej na Śląsku w dniu 24 listopada 2008 Radostynia przyjęła również zgermanizowaną nazwę Radstein.

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: von Radscyne (1500), Radostina (1531), Radostny (1534), Radenstein (1577), Radstein (1604), ex villa Radostin (1679), ex praedio Radstein (1679), in pagis … Rottstein (1687), Radstein, P[ol.] Radosteynia (1736), Rathstein (1784), Rathstein (Rathosteinia) (1804), Radstein, Radostinia (1830), Radstein, Radostjnia (1845), Radostynia, niem. Radstein (1888), Radstein – Radostynia, -ni, radostyński (1947), Radostynia, -ni (1982). W gwarach prudnickich występuje jako Radościna[12].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej

Wieś została założona na początku XVI wieku. Po raz pierwszy wzmiankowana była w 1531 jako Radostina. W średniowieczu była własnością zamku w Chrzelicach[13]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[14]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[15].

Pieczęć Radostyni (1897)

Radostynia posiadała duży folwark, w którym w XIX i XX wieku zamieszkiwał naczelnik Heller, dzierżawca całego majątku chrzelickiego[13]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z długim narzędziem w ręku po lewej i trzy ogniska po prawej, a w otoku napis: RADHSTEIN: GEM: SIGEL: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Radostynia / Powiat Prudnicki)[16].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 755 mieszkańców Radostyni 48 posługiwało się językiem niemieckim, 699 językiem polskim, a 8 było dwujęzycznych[17]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Radostynia znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[18], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego, którego kierownikiem został Karol Geier z Radostyni[19]. Do głosowania uprawnionych było w Radostyni 645 osób, z czego 380, ok. 58,9%, stanowili mieszkańcy (w tym 352, ok. 54,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 633 głosy (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 630 (ok. 99,5%) ważnych; za Niemcami głosowało 507 osób (ok. 80,5%), a za Polską 123 osoby (ok. 19,5%)[20]. Alfred Liczbański, kierownik polskiej szkoły w Grabinie, organizował kurs języka polskiego w Radostyni[21].

W latach 1945–1950 Radostynia należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.

W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Łącznik[22][23].

Wieś posiada herb.

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zabytkowy dom z 1921 roku

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[27]:

  • dzwonnica, z XVIII w., wypisana z księgi rejestru.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Radostyni chronione są ponadto[28]:

  • oficyna dworska
  • spichlerz
  • park
  • most drogowy w ciągu drogi gminnej przy bud. nr 127, nad ciekiem bez nazwy

Transport[edytuj | edytuj kod]

W odległości 2 km od Radostyni przebiega droga wojewódzka nr 414 relacji Prudnik – Opole.

Radostynia posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Korfantowem, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Rzymkowicami, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajdują się trzy przystanki autobusowe – „Osiedle”, „Skrz.”, „Wieś”[29].

Oświata[edytuj | edytuj kod]

W Radostyni pod numerem 99 znajdowała się szkoła filialna Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jarosława Iwaszkiewicza w Białej, wchodzącej w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Białej[30].

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Radostyni działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[31].

Religia[edytuj | edytuj kod]

Katolicy z Radostyni należą do parafii św. Stanisława Biskupa w Ligocie Bialskiej (dekanat Biała)[32].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Występujące tu wysokie walory krajobrazu przyrodniczego i kulturowego (zespół pałacowo-parkowy) oraz funkcja osady umożliwiają rozwój agroturystyki[13]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Radostyni[33].

Szlaki rowerowe[edytuj | edytuj kod]

Przez Radostynię prowadzi szlak rowerowy[34]:

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 16 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[35].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Krzyż i kapliczka
    Krzyż i kapliczka
  • Aleja zwana „kasztanową”
    Aleja zwana „kasztanową”
  • Droga wiodąca do centrum wsi
    Droga wiodąca do centrum wsi
  • Dzwon Miłosierdzia Bożego poświęcony w lipcu 2011
    Dzwon Miłosierdzia Bożego poświęcony w lipcu 2011
  • Centralny budynek majątku
    Centralny budynek majątku
  • Remiza OSP Radostynia i świetlica wiejska
    Remiza OSP Radostynia i świetlica wiejska

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114065
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1069 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  6. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-22].
  7. ↑ Klimat: Radostynia: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-22].
  8. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  9. ↑ Knie 1830 ↓, s. 610.
  10. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1104.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  12. ↑ Urszula Bijak: Nazwy miejscowe Polski, t. X, Ra-Re, hasło „Radostynia”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-64007-19-4.
  13. ↑ a b c Radostynia – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22].
  14. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  15. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  16. ↑ 984 Radstein (Radostynia) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  17. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
  18. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  19. ↑ Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  21. ↑ Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X.
  22. ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947.
  23. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
  24. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  25. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 216.
  26. ↑ a b c d Radostynia [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  27. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 103. [dostęp 2013-01-08].
  28. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  29. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Radostynia Osiedle, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  30. ↑ Lesław Czerniak, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Białej [online], bip.zspbiala.pl, 30 października 2011 [dostęp 2023-08-27].
  31. ↑ DFK Radostynia / Radstein
  32. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  33. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  34. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  35. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Biała
Miasto
Wsie
Osady leśne
Części miasta
Części wsi
Kolonie wsi
Przysiółki wsi
Nieoficjalne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Radostynia&oldid=73368607”