Snowidowo
52°14′52″N 16°25′58″E/52,247778 16,432778| wieś | |
 Drewniany dom w Snowidowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
107[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-065[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PGO |
| SIMC |
0584136 |
Położenie na mapie gminy Grodzisk Wielkopolski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
| 52°14′52″N 16°25′58″E/52,247778 16,432778[1]
| |
Snowidowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Grodzisk Wielkopolski.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XIV lub XV wieku. Dawniej miała inną nazwę i notowana było jako Siekowo Małe. Wymieniona w dokumencie zapisanym po łacinie z 1422 pod nazwą Nawydowo, Nowydowo, 1427 Slowydowo, 1428 Snowidowo, 1493 Sznowydowo, 1510 Snowydowo, 1563 Sznowidowo[4].
Niektórzy badacze upatrują początków osadnictwa na tym terenie z osobą Snowida (w oryg. Snovid) kmiecia z Żernik pod Żninem, wymienionego w Bulli Gnieźnieńskiej z 1136[4][5] Jest to jednak tylko hipoteza nie znajdująca oparcia w innych źródłach.
Miejscowość była początkowo własnością szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Urbanowskich, którzy od nazwy wsi nosili także odmiejscowe nazwisko Snowidowkich, a także rodów Chełmskich, Borzysławskich, Ujejskich, Zadorskich, Woźnickich. W 1469 należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała w parafii Ptaszkowo[4].
W 1428 Piotr Urbanowski ze Snowidowa oraz Urbanowa zapowiedział przed sądem ziemskim obie wsie jako swoją własność. W 1469 Mikołaj Snowidowski, zwany też Urbanowskim, zapisał swojej żonie Małgorzacie po 70 grzywien posagu oraz wiana m.in. na połowie Snowidowa. W 1489 Mikołaj ten wraz z żoną Małgorzatą, panią wienną w Snowidowie, sprzedali swoim dziedzicom z Kurnatowic m.in. 2 grzywny czynszu rocznego na Snowidowie z zastrzeżeniem prawa wykupu za 20 grzywien. W 1493 Mikołaj Snowidowski sprzedał Janowi Borzysławskiemu wieś Snowidowo za 200 grzywien i kupił od niego jego prawo do połowy Wierzchaczewa, zastawionego wraz z Sokolnikami Małymi przez zmarłego wojewodę poznańskiego Stanisława Ostroroga za kwotę 500 grzywien, a następnie nabywca zapisał swojej żonie Małgorzacie po 75 grzywien posagu oraz wiana na Wierzchaczewie. Po śmierci Mikołaja Snowidowskiego majątek dziedziczy w latach 1511–1514 wdowa Małgorzta Snowidowska wraz z synem Grzegorzem dziedzicem Nowego Urbanowa[4].
W 1486 Mikołaj Chełmski z Chełmna koło Pniew sprzedał Janowi Brodnickiemu 1/3 przezysków na Snowidowie z zastrzeżeniem prawa wykupu za 13 grzywien. W 1487 Piotr Chełmski sprzedał Janowi ze Słupi Wielkiej w powiecie pyzdrskim przezyski na Snowidowie z zastrzeżeniem prawa wykupu za 13 grzywien[4].
Kolejnym właścicielem wsi z przełomu XV-XVI wieku był Jan Borzysławski, który w 1493 kupił ją od Mikołaja Snowidowskiego. W 1506 zapisał on żonie Małgorzacie z domu Gnińskiej po 100 grzywien posagu oraz wiana na połowie Uścięcic oraz na całym Snowidowie. W 1510 odnotowano w Snowidowie folwark należący do Jana Borzysławskiego. W 1512 sprzedał on Wojciechowi Zadorskiemu całe Snowidowo za 104 grzywny. W 1526 Jerzy Borzysławski sprzedał bratu Feliksowi całe swe części po rodzicach w Borzysławiu, Cykówku i Snowidowie za 150 grzywien. W 1526 bracia niedzielni Feliks i Jan Borzysławscy sprzedali Janowi Ujejskiemu swoje części dziedziczne w Snowidowie za 150 grzywien. W 1527 Feliks Borzysławski dał w dziale dóbr swoim braciom Stanisławowi, Piotrowi i Maciejowi część Borzysławia, połowę Snowidowa i 3 łany osiadłe w Cykówku. Piotr, Stanisław i Maciej Borzysławscy sprzedali Janowi Ujejskiemu połowę Snowidowa bez lasów oraz Kurowską Strugę z zastrzeżeniem prawa wykupu za 80 grzywien. W 1527 Stanisław Borzysławski sprzedał Janowi Ujejskiemu części lasów w Snowidowie z zastrzeżeniem prawa wykupu za 20 grzywien[4].
Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1510 we wsi gospodarowało 5 zagrodników, którzy uprawiali też 1,5 łana opuszczonego we wsi Strzelce koło Grodziska. W 1530 odnotowano pobór podatków we wsi od 3 łanów i 3 kwart roli. W 1563 miał miejsce pobór w Snowidowie od jednego łana. W 1580 pobrano podatki z części należącej do Małgorzaty Borzysławskiej od jedengo zagrodnika, jednego pługa ratajskiego (rataj to najemny pracownik), a z części Jana Borzysławskiego pobrano od połowy łana[4].
W 1580 wieś szlachecka Snowydowo położona była w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[6]. Należała wówczas do rodu Borysławskich herbu Szreniawa. W roku 1607 Marcin Borysławski wraz z bratem Wawrzyńcem zastawił Snowidowo Łukaszowi Gorzeńskiemu[7]. W 1624 r. wieś kupuje od Gorzeńskich biskup Płocki Hieronim Cielecki herbu Zaremba. W Snowidowie widoczne są wpływy osadnictwa olęderskiego, które wiązało się z irygacją podmokłych terenów. W połowie XVIII wieku wieś przeszła w posiadanie rodu Mielżyńskich. W 1775 roku wojewoda poznański Józef Klemens Mielżyński dokonuje ekwicji, czyli zabezpieczenia swych dóbr surażskich na wsiach wielkopolskich, w tym na Snowidowie[8].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) Snowidowo należało do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[9]. Snowidowo należało do okręgu grodziskiego i stanowiło część majątku Kotowo, którego właścicielem był wówczas Maciej Mielżyński[9]. W skład majątku Kotowo wchodziły ponadto: Borzysław oraz Woźniki. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 157 mieszkańców i 16 dymów (domostw)[9]. W połowie XIX wieku wraz z rozwojem okolicznych browarów w Snowidowie rozpowszechniła się uprawa chmielu. W 1861 r. sięgała około 50 tyczek[10].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Od 2009 roku w pobliżu wsi działa należąca do PGNiG Odazotownia Grodzisk, druga w Polsce odazotownia gazu ziemnego[11][12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125836
- ↑ Liczba mieszkańców.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1183 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g Jurek 2003 ↓, s. 568–570.
- ↑ Stanisław Kozierowski, Schematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji Poznańskiej, 1936.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 80.
- ↑ T. Żychliński, K. Stadnicki, Złota księga szlachty polskiej, 1884.
- ↑ W. Krzyżanowski, Katedra Płocka i jej biskupi, 1877.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 198–201.
- ↑ Saher, Praktyczna uprawa chmielu, 1861.
- ↑ PGNiG – Rozruch technologiczny [online], parkiet.com, 10 sierpnia 2009 [dostęp 2019-03-20].
- ↑ Odazotownia Grodzisk [online], pgnig.pl [dostęp 2019-03-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Smyczyna”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 568–570.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Smyczyna w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Snowidowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 938.
- Snowidowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 601.
- Siedziba gminy: Grodzisk Wielkopolski
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
