Zwinogródka: Różnice pomiędzy wersjami

Zwinogródka
Звенигородка
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	czerkaski
Rejon	zwinogródzki
Wysokość	148 m n.p.m.
Populacja; • liczba ludności	; 17 078; (2018)
Nr kierunkowy	+380 4740
Kod pocztowy	20200-20207
	Położenie na mapie obwodu czerkaskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:02, 21 maj 2015

Zwinogródka (ukr. Звенигородка – Zwenyhorodka; ros. Звенигородка – Zwienigorodka) – miasto rejonowe na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim, nad rzeką Tykczą, dopływem Bohu. W 1989 liczyło 22 400 mieszkańców (2005: 19 900). Była miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[1]. Zwinogródka posiada duży kombinat spożywczy, sanatorium i muzeum regionalne.

Nazwa

Nazwa pochodzi wg legendy od dzwonu na wieży zamkowej, który dzwonił w sytuacji zagrożenia najazdem tatarskim.

Historia

XV wiek

Na początku XV wieku Zwinogródka została zajęta przez wielkiego księcia litewskiego Witolda, chcącego osadzić w Kijowie brata Jagiełły, księcia Skirgiełłę. Król Władysław Jagiełło w 1411 roku zatrzymał się tu w drodze z Kijowa. W 1430 roku Jagiełło nadał Zwinogródkę swemu bratu, księciu Świdrygielle, a ten z kolei po mianowaniu go w 1434 przez króla Władysława Warneńczyka księciem kijowskim w 1438 roku nadał swemu dworzaninowi Kalenikowi Myszkowiczowi, protoplaście rodu Tyszkiewiczów olbrzymi obszar w Kijowskim nad rzeką Hniłopiat i uczynił namiestnikiem w Zwinogródce i Putywlu. W 1484 orda tatarska Mengli I Gireja spustoszyła Kijowszczynę i okolicę Zwinogródki, jednak zamek w Zwinogródce oparł się najazdowi.

XVI wiek

W końcu XVI wieku król Aleksander Jagiellończyk mianował namiestnikiem zwinogródzkim, bracławskim i winnickim księcia Konstantego Ostrogskiego, jednak gdy ten w bitwie nad Wiedroszą w 1500 roku dostał się do niewoli moskiewskiej, namiestnikiem królewskim w zastępstwie został w 1501 r. Michał Zbaraski Wiśniowiecki. W 1507 roku król Zygmunt I Stary zwolnił wieczyście Zwinogródkę od podatku podymnego, a po powrocie z niewoli księcia Konstantego Ostrogskiego nadał mu dożywotnio Zwinogródkę. Później w 1522 roku otrzymał ją syn Ostrogskiego, Eliasz. Tatarzy chana Sahib Gireja złamali w 1541 roku umowę zawartą rok wcześniej z królem Zygmuntem I i doszczętnie spalili Zwinogródkę wraz z drewnianym zamkiem. W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, lecz wkrótce w bardziej obronnym miejscu nowy zamek zbudował starosta Fiodor Sanguszko. 27 lipca 1546 zjechali się do Zwinogródki przedstawiciele najważniejszych rodów wołyńskich, którzy zostali wyznaczeni przez króla Zygmunta dla rozsądzenia sprawy zabójstwa przez urzędnika zwinogródzkiego Łopateckiego, służącego wojewody poznańskiego Górki. Jednak wobec przybycia Górki z pocztem 500 zbrojnych rozjechano się bez podjęcia decyzji, nie chcąc obradować pod przymusem. Unia polsko-litewska w Lublinie w 1569 przyłączyła Zwinogródkę do Korony Królestwa Polskiego, wyznaczając tu siedzibę jednego z 3 powiatów nowo utworzonego województwa bracławskiego. Powiat obejmował niezamieszkałe dorzecze - "pustynie" Sinych Wód. Okolice Zwinogródki pozostawały pustkowiem, co utrudniało szczegółowe wytyczenie granicy między województwem bracławskim i kijowskim. Specjalna komisja w 1584 roku wyznaczyła granicę powiatu wzdłuż rzeki Uhorski Tykicz, czyniąc z niej granicę pomiędzy województwami kijowskim i bracławskim. Dokładny przebieg granicy budził jednak ciągłe spory. Posłów na sejm wybierano ze wschodniej części powiatu, która pozostała w Województwie Bracławskim. Jako królewszczyzna Zwinogródka została nadana kniaziowi Bohuszowi Koreckiemu, a następnie Jerzemu Strusiowi z Komorowa.

XVII wiek

Korzystając z braku precyzyjnej granicy wojewoda ruski Jan Daniłłowicz wcielił Zwinogródkę do swego starostwa korsuńskiego (w województwie kijowskim). Dzięki jego staraniom napłynęli nowi osadnicy. W 1628 Zygmunt III Waza oddał starostwo w dożywocie Marcinowi Kazanowskiemu, a po śmierci w niewoli tatarskiej Stanisława Daniłłowicza (syna wojewody Jana Daniłłowicza), mianował w 1633 roku hetmana polnego Marcina Kazanowskiego starostą w Zwinogródce. Od 1638 roku funkcję tę sprawował następnie jego syn starosta bohusławski Dominik Aleksander Kazanowski. W 1646 roku podstarości białocerkiewski Zygmunt Czerny, najechał z 200 zbrojnymi pobliskie Kalnebłota i słobodę Neberybis, należącą do Zwinogródki. Wkrótce Zwinogródkę zajął słynny warchoł, skazany na banicję Samuel Łaszcz, który na czele zubożałej szlachty grabił stąd okolice. W roku 1648 zajęły Zwinogródkę oddziały zrewoltowanych buntowników Chmielnickiego, co zapoczątkowało okres największego upadku miasteczka, najazdy Tatarów i ucieczkę ludności na Zadnieprze. Ciągle pojawiali się nowi pretendenci do starostwa, dysponujący fałszywymi aktami nadania. Uporządkował sprawy prawne dopiero starosta korsuński Aleksander Jan Jabłonowski, który wykupił prawa od wszystkich pretendentów do starostwa i rozpoczął nowe zasiedlanie opuszczonych wsi. Jednocześnie Jabłonowski samowolnie przyłączył starostwo zwinogrodzkie do swojego starostwa korsuńskiego.

XVIII wiek

W 1700 roku wybudowano cerkiew uspieńską. W 1717 roku uchwała sejmu wyznaczyła Zwinogródkę na miejsce zimowego wypoczynku lekkich chorągwi pancernych wojsk Rzeczypospolitej. W 1735 roku sejm zgodził się, by na urzędy w powiecie zwinogródzkim powoływać tylko szlachtę miejscową. Po śmierci Jabłonowskiego w 1733 roku starostwa zostały rozdzielone, ale Zwinogródkę król August III Sas nadał w 1737 roku synowi Jana - Józefowi Aleksandrowi Jabłonowskiemu. W 1744 roku z części powiatu w okolicach Olchowca utworzono odrębne starostwo, które objął Rzewuski. W latach 40. XVIII wieku Zwinogródka była napadana przez Hajdamaków. Czterokrotnie zbrojne bandy rabowały miasteczko i okolice. Miało to miejsce w 1742, 1748, 1751, 1752 roku. W 1743 w Zwinogródce dokonano egzekucji na Hołyju, który na czele oddziału hajdamaków napadał na dwory pomiędzy Winnicą i Czerkasami. Tzw. Koliszczyzna trwała aż do 1768 roku. Kolejnym problemem były napady zza Dniepru z terenu tzw. Nowej Serbii (uchodźców z tureckich Bałkanów przybyłych do Rosji). W 1755 roku Józef Aleksander Jabłonowski sprzedał Zwinogródkę Feliksowi Sołtykowi, jednak niedługo Jabłonowski wypędził ludzi Sołtyka z części dóbr w Lisiance, które sprzedał hetmanowi Ksaweremu Branickiemu, co spowodowało długie procesy sądowe, w których Sołtykowie dochodzili sprawiedliwości w sądach, tym bardziej, że należące do Sołtyków Kalnebłoto też zostało zawłaszczone przez Franciszka Potockiego, a potem Stanisława Szczęsnego Potockiego. Odżył wówczas stawy spór o przebieg granicy województw bracławskiego i kijowskiego. W 1755 roku Komisja sejmowa zdecydowała, że podatki z powiatu zwinogródzkiego mają trafiać na przemian do skarbu województw kijowskiego i bracławskiego. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku utworzono w Zwinogródce parafię katolicką liczącą 1400 wiernych i wzniesiono drewniany kościół ufundowany przez Feliksa Sołtyka. Lustracja z 1776 roku wykazała, że w Zwinogródce żadnego zabudowania niema takiego, które okazywało, iż jest miasteczkiem. W 1779 roku zbudowano most, który znajdował się przy zameczku i kościele, ale samą miejscowość opisywano jako niewielką. W związku z zadawnionymi sporami granicznymi w 1789 roku okoliczna ludność poprzez blokadę drogi uniemożliwiła przejazd urzędnikom królewskim. Powołana przez Sejm Wielki powołana w 1790 roku komisja porządkowa dla powiatu zwinogródzkiego za siedzibę obrała Bracław. W 1791 Sejm Czteroletni wydzielił z województwa bracławskiego realnie istniejący powiat zwinogródzki oraz wyznaczył miasteczko na siedzibę sejmików i sądów ziemskich. 30 kwietnia 1792 roku przywilej renowacyjny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego nadał Zwinogródce prawa miejskie i herb przedstawiający górę, otoczoną palisadą, z rycerzem trzymającym w rękach miecz i tarczę. Podczas wojny z Rosją w obronie Konstytucji 3 Maja, w 1792 roku stacjonował tu sztab brygady Dzierzka dywizji podolskiej. W 1793 roku Rosja zagarnęła Zwinogrodkę w II rozbiorze, a następnie przeniesiono przejściowo siedzibę powiatu do Ekatyrenopola (dawne Kalnebłota).

XIX wiek

Starościna Salomea Sołtykowa ufundowała murowany kościół p.w. Opatrzności Bożej, którego budowa trwała od 1800 do 1819 roku.

Dopiero ją wznieśli Sołtyk, starosta Zwinogrodzki i żona jego Salomea Sołtykowa, ludzie szlachetni i pełni zasług. W stronie najdalszej Ukrainy, na granicy Rzplitéj, chwałę boską rozszérzali. Ich hojnością i ofiarą kościół katolicki i seminaryum w Zwinogródce były ufundowane.(...)^[2]

W 1820 roku wzniesiono murowaną cerkiew p.w. Przemienienia Pańskiego oraz synagogę. Dzięki staraniom ks. Joachima Grabowskiego i nadaniu księcia Hieronima Sanguszki do Zwinogródki przeniesiono z Żytomierza katolickie seminarium duchowne archidiakonatu kijowskiego, prowadzone przez księży misjonarzy. Nauki w nim pobierało w 1820 roku jednak zaledwie 4 alumnów. Seminarium władze rosyjskie zamknęły w 1839 r. Po śmierci Salomei Sołtykowej w 1803 r. starostwo przeszło w ręce Potockiego, a od 1853 zostało przejęte przez rząd carski.

W 1887 roku Zwinogródka liczyła 12,9 tys. mieszkańców, w tym około 2 tys. Polaków. Pracowały tu 3 małe fabryczki tytoniu i 1 wytwórnia świec.

XX wiek

1 lutego 1918, armia Ukraińskiej Republiki Ludowej odniosła tu zwycięstwo nad oddziałami bolszewickimi. 28 stycznia 1944 Armia Czerwona połączyła tu swe wojska pancerne 6 pułku I Frontu Ukraińskiego i 5 Pułku Gwardii II Frontu, biorąc w kleszcze wojska niemieckie. Od 1991 miasto w obwodzie czerkaskim Republiki Ukrainy.

Uwagi

Nazwę Zwinogródka nosiła też miejscowość położona 10 kilometrów na południe od Kamieńca Podolskiego.

Zabytki

Kościół katolicki zbudowany z funduszy zapisanych przez starościnę Salomeę Sołtykową w 1799 roku, zbudowany do 1808 roku w stylu klasycystycznym pod nadzorem księdza Joachima Grabowskiego. W 1816 roku Sołtykowie zbudowali obok seminarium katolickie, zamknięte w przez rząd rosyjski w 1839 roku i zburzone około 1950 roku. Kościół zamknięto po rewolucji w 1917 roku, a podczas okupacji niemieckiej otworzono w nim cerkiew funkcjonującą w nim do 1960 roku. W 1967 roku kościół został przebudowany na dworzec autobusowy. Zachował się portyk na dawnej fasadzie głównej.
Cerkiew z XIX wieku
Cmentarz katolicki z polskimi nagrobkami^[3]

Osobistości związane z miastem

Dawid Gincburg, baron, orientalista rosyjski
Horacy Gincburg, baron, filantrop rosyjski
Izydor Kopernicki, polski lekarz i antropolog
Marian Romeyko, polski oficer II RP i pisarz wojskowy

↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.
↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 609
↑ http://www.kresowianie.info/artykuly,n356,zapomniane_cmentarze__zwinogrodka.html

Bibliografia

Бoльшaя Coвeтcкaя Енцнклoпeдия, Tom 9., Moskwa 1972
Encyclopedia of Ukraine, Tom 5., Toronto 1993

Linki zewnętrzne

Zwinogródka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 689 .
Zwinogródka na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
Zwinogródka w Wikimapii

[1] Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.

[2] Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 609

[3] ttp://www.kresowianie.info/artykuly,n356,zapomniane_cmentarze__zwinogrodka.html

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 31: / Linia 31: @@
 == Historia ==
+'''XV wiek'''
-Znane już było w czasach [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. W roku [[1240]], w czasie wielkiej inwazji [[Mongołowie|Mongołów]] na Europę Wschodnią i Środkową Zwinogródka została doszczętnie zniszczona. Od XIV wieku osada należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, w roku [[1569]] dostała się pod władzę Korony. Znajdując się na skraju Dzikich Pól ucierpiało w tych stuleciach wiele poprzez najazdy [[Tatarzy|Tatarów]]. Możliwe jest, że na obecne miejsce miasto zostało przeniesione z miejsca położonego od niego o 4 km. W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, których szlak najazdów przechodził w pobliżu, lecz wkrótce nowy zamek zbudował starosta [[Fiodor Sanguszko]]. W 1628 [[Zygmunt III Waza]] oddał starostwo w dożywocie [[Marcin Kazanowski|Marcinowi Kazanowskiemu]]. W roku [[1648]] zajęły Zwinogródkę oddziały buntowników [[Bohdan Chmielnicki|Chmielnickiego]]. Po [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojnie polsko-rosyjskiej]] na mocy postanowień [[Rozejm andruszowski|rozejmu andruszowskiego]] pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W 1700 roku wybudowano parafialną drewnianą cerkiew uspieńską. W latach [[1737]], [[1743]] i [[1768]] miasto dewastowały ataki band [[Hajdamacy|hajdamaków]]. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku powstała tu parafia katolicka.
+Na początku XV wieku Zwinogródka została zajęta przez wielkiego księcia litewskiego Witolda, chcącego osadzić w Kijowie brata Jagiełły, księcia Skirgiełłę. Król [[Władysław Jagiełło]] w [[1411]] roku zatrzymał się tu w drodze z Kijowa. W 1430 roku Jagiełło nadał Zwinogródkę swemu bratu, księciu Świdrygielle, a ten z kolei po mianowaniu go w 1434 przez króla Władysława Warneńczyka księciem kijowskim w 1438 roku nadał swemu dworzaninowi Kalenikowi Myszkowiczowi, protoplaście rodu Tyszkiewiczów olbrzymi obszar w Kijowskim nad rzeką [[Hniłopiat]] i uczynił namiestnikiem w Zwinogródce i [[Putywl]]u. W [[1484]] orda tatarska [[Mengli I Girej|Mengli I Gireja]] spustoszyła Kijowszczynę i okolicę Zwinogródki, jednak zamek w Zwinogródce oparł się najazdowi.
+'''XVI wiek'''
+W końcu XVI wieku król [[Aleksander Jagiellończyk]] mianował namiestnikiem zwinogródzkim, bracławskim i winnickim księcia [[Konstanty Ostrogski|Konstantego Ostrogskiego]], jednak gdy ten w bitwie nad Wiedroszą w 1500 roku dostał się do niewoli moskiewskiej, namiestnikiem królewskim w zastępstwie został w 1501 r. [[Michał Zbaraski Wiśniowiecki]]. W 1507 roku król [[Zygmunt I Stary]] zwolnił wieczyście Zwinogródkę od podatku [[podymne]]go, a po powrocie z niewoli księcia [[Konstanty Ostrogski|Konstantego Ostrogskiego]] nadał mu dożywotnio Zwinogródkę. Później w 1522 roku otrzymał ją syn Ostrogskiego, Eliasz. Tatarzy chana [[Sahib I Girej|Sahib Gireja]] złamali w 1541 roku umowę zawartą rok wcześniej z królem Zygmuntem I i doszczętnie spalili Zwinogródkę wraz z drewnianym zamkiem.
+W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, lecz wkrótce w bardziej obronnym miejscu nowy zamek zbudował starosta [[Fiodor Sanguszko]]. 27 lipca 1546 zjechali się do Zwinogródki przedstawiciele najważniejszych rodów wołyńskich, którzy zostali wyznaczeni przez króla Zygmunta dla rozsądzenia sprawy zabójstwa przez urzędnika zwinogródzkiego Łopateckiego, służącego wojewody poznańskiego Górki. Jednak wobec przybycia Górki z pocztem 500 zbrojnych rozjechano się bez podjęcia decyzji, nie chcąc obradować pod przymusem.
+[[Unia lubelska|Unia polsko-litewska w Lublinie w 1569]] przyłączyła Zwinogródkę do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]], wyznaczając tu siedzibę jednego z 3 powiatów nowo utworzonego [[Województwo bracławskie|województwa bracławskiego]]. Powiat obejmował niezamieszkałe dorzecze - "pustynie" Sinych Wód. Okolice Zwinogródki pozostawały pustkowiem, co utrudniało szczegółowe wytyczenie granicy między województwem bracławskim i kijowskim.  Specjalna komisja w 1584 roku wyznaczyła granicę powiatu wzdłuż rzeki Uhorski Tykicz, czyniąc z niej granicę pomiędzy województwami kijowskim i bracławskim. Dokładny przebieg granicy budził jednak ciągłe spory. Posłów na sejm wybierano ze wschodniej części powiatu, która pozostała w Województwie Bracławskim.
+Jako królewszczyzna Zwinogródka została nadana kniaziowi [[Bohusz Korecki|Bohuszowi Koreckiemu]], a następnie Jerzemu Strusiowi z Komorowa.
+'''XVII wiek'''
+Korzystając z braku precyzyjnej granicy wojewoda ruski [[Jan Daniłowicz (wojewoda ruski)|Jan Daniłłowicz]] wcielił Zwinogródkę do swego starostwa korsuńskiego (w województwie kijowskim). Dzięki jego staraniom napłynęli nowi osadnicy.
+W 1628 [[Zygmunt III Waza]] oddał starostwo w dożywocie [[Marcin Kazanowski|Marcinowi Kazanowskiemu]], a po śmierci w niewoli tatarskiej Stanisława Daniłłowicza (syna wojewody Jana Daniłłowicza), mianował w 1633 roku hetmana polnego Marcina Kazanowskiego starostą w Zwinogródce. Od 1638 roku funkcję tę sprawował następnie jego syn starosta bohusławski [[Dominik Aleksander Kazanowski]].
+W 1646 roku podstarości białocerkiewski [[Zygmunt Czerny]], najechał z 200 zbrojnymi pobliskie [[Kalnebłota]] i słobodę Neberybis, należącą do Zwinogródki. Wkrótce Zwinogródkę zajął słynny [[warchoł]], skazany na banicję [[Samuel Łaszcz]], który na czele zubożałej szlachty grabił stąd okolice.
+W roku [[1648]] zajęły Zwinogródkę oddziały zrewoltowanych buntowników [[Bohdan Chmielnicki|Chmielnickiego]], co zapoczątkowało okres największego upadku miasteczka, najazdy Tatarów i ucieczkę ludności na [[Zadnieprze]]. Ciągle pojawiali się nowi pretendenci do starostwa, dysponujący fałszywymi aktami nadania.
+Uporządkował sprawy prawne dopiero starosta korsuński [[Aleksander Jan Jabłonowski]], który wykupił prawa od wszystkich pretendentów do starostwa i rozpoczął nowe zasiedlanie opuszczonych wsi. Jednocześnie Jabłonowski samowolnie przyłączył  starostwo zwinogrodzkie do swojego starostwa korsuńskiego.
+'''XVIII wiek'''
+W 1700 roku wybudowano cerkiew uspieńską. W 1717 roku uchwała sejmu wyznaczyła Zwinogródkę na miejsce zimowego wypoczynku lekkich chorągwi pancernych wojsk Rzeczypospolitej. W 1735 roku sejm zgodził się, by na urzędy w powiecie zwinogródzkim powoływać tylko szlachtę miejscową. Po śmierci Jabłonowskiego w 1733 roku starostwa zostały rozdzielone, ale Zwinogródkę król [[August III Sas]] nadał w 1737 roku synowi Jana - [[Józef Aleksander Jabłonowski|Józefowi Aleksandrowi Jabłonowskiemu]]. W 1744 roku z części powiatu w okolicach Olchowca utworzono odrębne starostwo, które objął Rzewuski.
+W latach 40. XVIII wieku Zwinogródka była napadana przez Hajdamaków. Czterokrotnie zbrojne bandy rabowały miasteczko i okolice. Miało to miejsce w  1742, 1748, 1751, 1752 roku. W 1743 w Zwinogródce dokonano egzekucji na Hołyju, który na czele oddziału hajdamaków napadał na dwory pomiędzy Winnicą i Czerkasami. Tzw. [[Koliszczyzna]] trwała aż do 1768 roku. Kolejnym problemem były napady zza Dniepru z terenu tzw. [[Nowa Serbia|Nowej Serbii]] (uchodźców z tureckich Bałkanów przybyłych do Rosji). W 1755 roku Józef Aleksander Jabłonowski sprzedał Zwinogródkę [[Feliks Sołtyk|Feliksowi Sołtykowi]], jednak niedługo Jabłonowski wypędził ludzi Sołtyka z części dóbr w [[Lisianka|Lisiance]], które sprzedał hetmanowi [[Ksawery Branicki|Ksaweremu Branickiemu]], co spowodowało długie procesy sądowe, w których Sołtykowie dochodzili sprawiedliwości w sądach, tym bardziej, że należące do Sołtyków [[Kalnebłoto]] też zostało zawłaszczone przez Franciszka Potockiego, a potem [[Stanisław Szczęsny Potocki|Stanisława Szczęsnego Potockiego]]. Odżył wówczas stawy spór o przebieg granicy województw bracławskiego i kijowskiego. W 1755 roku Komisja sejmowa zdecydowała, że podatki z powiatu zwinogródzkiego mają trafiać na przemian do skarbu województw kijowskiego i bracławskiego. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku utworzono w Zwinogródce parafię katolicką liczącą 1400 wiernych i wzniesiono drewniany kościół ufundowany przez Feliksa Sołtyka. Lustracja z 1776 roku wykazała, że w Zwinogródce ''żadnego zabudowania niema takiego, które okazywało, iż jest miasteczkiem''. W 1779 roku zbudowano most, który znajdował się przy zameczku i kościele, ale samą miejscowość opisywano jako niewielką. W związku z zadawnionymi sporami granicznymi w 1789 roku okoliczna ludność poprzez blokadę drogi uniemożliwiła przejazd urzędnikom królewskim. Powołana przez [[Sejm Wielki]] powołana w 1790 roku komisja porządkowa dla powiatu zwinogródzkiego za siedzibę obrała [[Bracław]]. W [[1791]] [[Sejm Czteroletni]] wydzielił z [[Województwo bracławskie|województwa bracławskiego]] realnie istniejący [[powiat zwinogródzki]] oraz wyznaczył miasteczko na siedzibę sejmików i sądów ziemskich.
+kwietnia 1792 roku przywilej renowacyjny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego nadał Zwinogródce prawa miejskie i herb przedstawiający górę, otoczoną palisadą, z rycerzem trzymającym w rękach miecz i tarczę.
+Podczas wojny z Rosją w obronie Konstytucji 3 Maja, w 1792 roku stacjonował tu sztab brygady Dzierzka dywizji podolskiej.
+W 1793 roku Rosja zagarnęła Zwinogrodkę w II rozbiorze, a następnie przeniesiono przejściowo siedzibę powiatu do Ekatyrenopola (dawne Kalnebłota).
+'''XIX wiek'''
+Starościna Salomea Sołtykowa ufundowała murowany kościół p.w. Opatrzności Bożej, którego budowa trwała od 1800 do 1819 roku.
 {{cytat|Dopiero ją wznieśli Sołtyk, starosta Zwinogrodzki i żona jego Salomea Sołtykowa, ludzie szlachetni i pełni zasług. W stronie najdalszej Ukrainy, na granicy Rzplitéj, chwałę boską rozszérzali. Ich hojnością i ofiarą kościół katolicki i seminaryum w Zwinogródce były ufundowane.(...)<ref>[[Eustachy Iwanowski]], [http://archive.org/stream/rozmowyopolskij00iwangoog#page/n619/mode/2up Rozmowy o polskiéj koronie], na str. 609</ref>}}
-W 1779 roku zbudowano most, który znajdował się przy zamku i kościoła, ale samą miejscowość opisywano jako niewielką. W XVIII wieku istniał spór czy powiat Zwinogródka należy do województwa bracławskiego czy kijowskiego. W [[1791]] [[Sejm Czteroletni]] wydzielił z [[Województwo bracławskie|województwa bracławskiego]] realnie istniejący [[powiat zwinogródzki]]. W roku [[1792]] roku król [[Stanisław August Poniatowski]] nadał miejscowości prawa miejskie oraz herb. Sejm czteroletni wyznaczył miasteczko na siedzibę sejmików i sądów ziemskich. Po [[Rozbiory Polski|Rozbiorach]] miasto zostało wcielone do [[Imperium Rosyjskie]]go i znalazło się w granicach [[Gubernia kijowska|guberni kijowskiej]]. W 1803 roku na miejscu drewnianego rozpoczęto budować murowany kościół katolicki pw. Opatrzności Bożej fundacji starościny Salomei Sołtykowej, który ukończono jednak dopiero w 1819 r. W 1820 roku zbudowano cerkiew murowaną Przemienienia Pańskiego.
+W 1820 roku wzniesiono murowaną cerkiew p.w. Przemienienia Pańskiego oraz synagogę. Dzięki staraniom ks. Joachima Grabowskiego i nadaniu księcia Hieronima Sanguszki do Zwinogródki przeniesiono z [[Żytomierz]]a katolickie seminarium duchowne archidiakonatu kijowskiego, prowadzone przez księży misjonarzy. Nauki w nim pobierało w 1820 roku jednak zaledwie 4 alumnów. Seminarium władze rosyjskie zamknęły w 1839 r.
-[[1 lutego]] [[1918]], [[Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej|armia]] [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]] odniosła tu zwycięstwo nad oddziałami [[bolszewicy|bolszewickimi]]. [[28 stycznia]] [[1944]] [[Armia Czerwona]] połączyła tu swe wojska pancerne 6 pułku I Frontu Ukraińskiego i 5 Pułku Gwardii II Frontu, biorąc w kleszcze poważne siły niemieckie.
+Po śmierci Salomei Sołtykowej w 1803 r. starostwo przeszło w ręce Potockiego, a od 1853 zostało przejęte przez rząd carski.
+W 1887 roku Zwinogródka liczyła 12,9 tys. mieszkańców, w tym około 2 tys. Polaków. Pracowały tu 3 małe fabryczki tytoniu i 1 wytwórnia świec.
+'''XX wiek'''
+[[1 lutego]] [[1918]], [[Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej|armia]] [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]] odniosła tu zwycięstwo nad oddziałami [[bolszewicy|bolszewickimi]]. [[28 stycznia]] [[1944]] [[Armia Czerwona]] połączyła tu swe wojska pancerne 6 pułku I Frontu Ukraińskiego i 5 Pułku Gwardii II Frontu, biorąc w kleszcze wojska niemieckie.
+Od 1991 miasto w obwodzie czerkaskim Republiki Ukrainy.
+=== Uwagi ===
+Nazwę Zwinogródka nosiła też miejscowość położona 10 kilometrów na południe od Kamieńca Podolskiego.
 == Zabytki ==