Tadeusz Orłowski (oficer)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadeusz Orłowski
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

22 kwietnia 1922
Krasne

Data i miejsce śmierci

30 stycznia 2016
Sanok

Przebieg służby
Lata służby

1944–1976

Siły zbrojne

ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

10 pułk artylerii haubic
(32)26 pułk czołgów

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (front wschodni)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (1943–1989) Krzyż Partyzancki Brązowy Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” Medal za Warszawę 1939–1945 Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal „Za wyzwolenie Warszawy” Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” Odznaka „25 lat zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Odznaka Grunwaldzka Odznaka Kościuszkowska
Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Orłowski (ur. 22 kwietnia 1922 w Krasnem, zm. 30 stycznia 2016 w Sanoku) – pułkownik Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 22[1] kwietnia 1924 w Krasnem[2] na ziemi żytomierskiej[3] w Krasnem na Kresach Wschodnich w wielodzietnej rodzinie rolniczej. Był synem Piotra i Marii z dom Fidnych[2]. Przed 1939 zamieszkiwał w Kursku[4].

Po wybuchu II wojny światowej jesienią 1939 jego rodzice i rodzeństwo zostali zesłani na Sybir. Uczył się w szkole przy fabryce obuwia. Po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941 ochotniczo wstąpił do oddziałów pospolitego ruszenia Armii Czerwonej[4]. W tych szeregach brał udział w obronie Kurska w składzie Dzerżyńskiego Batalionu[4]. Służył tam jako zwiadowca[4]. Działał w organizacji podziemnej informując o przemieszczaniu niemieckich jednostek, rozwieszając ulotki, przenosząc broń[3]. W związku z podejrzeniem współpracy z partyzantką radziecką w maju 1943 został aresztowany przez gestapo, po czym przez trzy tygodnie był więziony w Marchlewsku, potem przeniesiony do Nowogrodzie Wołyńskm[4][3]. Po przesłuchaniach był transportowany do obozu koncentracyjnego pociągiem, gdzie współorganizował ucieczkę, w wyniku czego zdołał zbiec wraz z 42 innymi więźniami[4][3]. Potem ponownie zatrzymany w łapance i raz jeszcze przygotował ucieczkę, wskutek której odzyskał wolność z 30 innymi osobami[4]. Tuż po tym został zatrzymany i rozpoznany jako znajomy współpracownik przez członków partyzanckiego oddziału Michaiła Iłłarionowicza Szukajewa, którzy wcześniej korzystali z przekazywanych przez niego informacji[3]. W 1943[4] został członkiem oddziału partyzanckiego szukajewowców w oddziale pod dowództwem Kudinowa[3]. Od maja do sierpnia 1943 w oddziale Gierasimowa współpracował z grupami dywersyjnymi w okolicach Marchliwsna w obwodzie żytomierskim[4]. W jej szeregach brał udział w bitwie na łuku kurskim latem 1943[5][6][7]. Od 1 września 1943 do 23 marca 1944 służył jako konny zwiadowca w 16 szwadronie zwiadu Zgrupowania im. Stalina w okolicach Korodnia[4]. Nosił pseudonim „Zerka”[4]. Od 27 marca do 15 maja 1944 był dowódcą drużyny fizylierów 93 pułku piechoty Armii Czerwonej[4]. Mimo sprzeciwu ze strony radzieckiego dowództwa, w maju 1944 zgłosił się do formowanych w Sumach oddziałów armii polskiej[4]. Od 16 maja 1944 do końca wojny służył w szeregach 10 pułku artylerii haubic w składzie 3 Brygady, a stanowisku dowódcy radiostacji[4], odbywając cały szlak 1 Armii Wojska Polskiego na froncie wschodnim. Po otrzymaniu ran od 27 października 1944 przez trzy tygodnie przebywał w szpitalu w Otwocku[4]. Brał udział w forsowanie Bugu, przez Chełm, Puławy, Warkę, Warszawę, na początku 1945 brał udział w walkach o przełamanie Wału Pomorskiego, w marcu 1945 uczestniczył w bitwie o Kołobrzeg, w kwietniu 1945 w forsowaniu Odry, aż do Berlina[potrzebny przypis].

Po zakończeniu działań wojennych powrócił z jednostką do Gniezna i pozostał żołnierzem zawodowym. W sierpniu 1945 został skierowany na kurs łączności w Sieradzu, po ukończeniu którego został mianowany podporucznikiem łączności. Ukończył naukę w Oficerskiej Szkole Łączności, uzyskując wykształcenie średnie[2]. Uczestniczył w walkach z tzw. „reakcyjnym podziemiem”, podczas których w styczniu 1946 odniósł ciężkie rany i przez dwa miesiące przebywał w szpitalu[8]. W maju 1946 został awansowany na podporucznika[4]. Pod koniec lat 60. był w stopniu majora[9]. Od 1962 do kwietnia 1969 pełnił funkcję szefa łączności 32 Pułku Czołgów Średnich w Sanoku (od 1967 przemianowany na 26 pułk czołgów średnich). Następnie podjął służbę w administracji wojskowej. Sprawował stanowisko zastępcy szefa Powiatowego Sztabu Wojskowego ds. uzupełnień i mobilizacyjnych w Ustrzykach Dolnych[10], Sanoku i Przemyślu. W stopniu podpułkownika od 6 stycznia 1972 był pełnomocnikiem ds. operacyjnych w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w Sanoku na powiat ustrzycki[11]. Został przeniesiony w stan spoczynku 23 września 1976 w stopniu podpułkownika. W 1980 uczestniczył w uroczystościach wspomnieniowych, zorganizowanych w Nowogrodzie Wołyńskim przez radę weteranów Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich M.I. Szukajewa[3].

Nagrobek Tadeusza Orłowskiego w Sanoku

Od 1969 należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację był członkiem zarządu koła miejskiego[12]. W 1977 otrzymał zaświadczenie kombatanta[12]. Przez okres pół roku był nauczycielem przedmiotu przysposobienie obronne w I Liceum Ogólnokształcącym im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku. Ukończył kurs na przewodnika turystycznego po Bieszczadach i pracował w tym charakterze. Od 1977 do 1979 był komendantem Ochotniczego Hufca Pracy typu wojskowego w Lesku. Od początku lat 80. organizował ruch Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Wojska Polskiego w województwie krośnieńskim, zostając prezesem założonego 20 marca 1981 Koła nr 4 ZBŻZ przy Wojskowej Komendzie Uzupełnień w Sanoku[13]. Zasiadał w zarządzie ZBŻ w Krośnie oraz prezesem Koła nr 4 ZBŻ przy Wojskowej Komendzie Uzupełnień w Sanoku. Był także organizatorem i został prezesem powstałej w 1982 organizacji kombatanckiej Środowisko Polaków–Byłych Żołnierzy Armii Radzieckiej na obszar województwa krośnieńskiego z siedzibą w Sanoku[14][15][16][17]. W tym samym roku był przewodniczącym Klubu Oficerów Zawodowych w Sanoku[18]. Później został członkiem sanockiego koła Związku Żołnierzy Wojska Polskiego im. 2 Pułku Strzelców Podhalańskich[19]. W 2001 otrzymał nominację na stopień pułkownika w stanie spoczynku[20].

Zmarł 30 stycznia 2016 w Sanoku. Został pochowany 3 lutego 2016 po ceremonii świeckiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku przy asyście i salwie honorowej żołnierzy Wojska Polskiego.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W treści inskrypcji nagrobnej podano dzień 16 kwietnia 1922.
  2. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 62, 64.
  3. ↑ a b c d e f g Tamara Bieregowienko. Spotkanie po latach. „Nowiny”, s. 5, Nr 176 (9847) z 15-17 sierpnia 1980. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Deklaracje ↓, s. 65.
  5. ↑ Izabela Wilk. Byli żołnierze Armii Radzieckiej na spotkaniu z aktywem KM PZPR. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 8 (335) z 10-20 marca 1985. 
  6. ↑ Rocznicowa wieczornica. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 11 (410) z 10-20 kwietnia 1987. 
  7. ↑ 40 rocznica powstania Armii Czerwonej. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 8 (443) z 10-20 marca 1988. 
  8. ↑ Deklaracje ↓, s. 65, 70.
  9. ↑ Deklaracje ↓, s. 73.
  10. ↑ Deklaracje ↓, s. 64.
  11. ↑ Wojskowa Komenda Uzupełnień. sanok.wku.wp.mil.pl. [dostęp 2016-01-05].
  12. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 62.
  13. ↑ Zbigniew Czernicki, R. Pawlak. Kalejdoskop. Sanok. „Głos Weterana i Rezerwisty”. Nr 11, s. 7, 2014. 
  14. ↑ Wiesław Koszela. Spotkanie Polaków – byłych żołnierzy Armii Radzieckiej. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 8 (371) z 10-20 marca 1986. 
  15. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 325-326.
  16. ↑ Józef Ząbkiewicz. Walczyli o wspólne zwycięstwo. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, Nr 11 (410) z 10-20 kwietnia 1987. 
  17. ↑ Wiesław Koszela. Radzieckie ordery dla polskich kombatantów. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 26 (425) z 10-20 września 1987. 
  18. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 319.
  19. ↑ Zbigniew Czernicki, R. Pawlak. Kalejdoskop. Sanok. „Głos Weterana i Rezerwisty”. 11, s. 7, 2014. 
  20. ↑ Bartosz Błażewicz. Wojskowe honory. Awanse w stanie spoczynku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 21 (498), s. 2, 25 maja 2001. 
  21. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Deklaracje ↓, s. 68.
  22. ↑ Deklaracje ↓, s. 64, 68.
  23. ↑ Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 73.
  24. ↑ Deklaracje ↓, s. 62, 64, 68.
  25. ↑ Deklaracje ↓, s. 62, 68.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
  • Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych O Olechny-Ostrowski 1966-1986, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 83). s. 1-167.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Orłowski_(oficer)&oldid=71291372”