Tunel (budownictwo)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tunel drogowy
Tunel kolejowy
Tunel kanałowy

Tunelbudowla transportowa w postaci długiego korytarza, podziemna lub podwodna, wykonana metodą odkrywkową lub drążenia, umiejscowiona pod przeszkodą. Tunele to najczęściej budowle geotechniczne mające swoje wyloty na powierzchni ziemi.

Podział ze względu na funkcje[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na przeznaczenie można je podzielić na:

Tunel w ruchu drogowym[edytuj | edytuj kod]

Znak D37
Znak D38

W Polsce w myśl obowiązującej Ustawy Prawo o ruchu drogowym, tunel jest to budowla przeznaczona do przeprowadzenia drogi przez lub pod przeszkodą, oznaczona odpowiednimi znakami[2]. W praktyce oznacza to, że tunelem jest każdy odcinek drogi rozpoczynający się i kończący odpowiednio znakami D37 i D38 (nawet jeśli nie występowałaby na nim wspomniana budowla).

W myśl tej samej ustawy w tunelu zabrania się zawracania, cofania i zatrzymania pojazdu.

Metody drążenia tuneli[edytuj | edytuj kod]

Metody górnicze[edytuj | edytuj kod]

Drążenie tunelu metodami górniczymi, np. za pomocą robót strzałowych. Wyrobisko jest wykonywane segmentami, zazwyczaj najpierw stabilizowane jest obudową tymczasową. Tą metodą tunele wykonywane są na dużych głębokościach.

  • Metoda pełnego przekroju
  • Metoda podpartego sklepienia (ze sztolnią wyprzedzającą w stropie przyszłego tunelu)
  • Metoda rdzenia oporowego (wielosztolniowa)
  • NATM – Nowa metoda austriacka

Metoda tarczowa[edytuj | edytuj kod]

Drążenie tunelu za pomocą maszyn borujących (TBM) o średnicy 2–12 m, drążenie tunelu i montaż obudowy są zmechanizowane. Tunele drążone tą metodą najczęściej mają przekrój kołowy.

Obudowa składa się z pierścieni, tzw. „tubingów”. Na jeden tubing potrzeba około 5-10 (w zależności od rozmiaru tunelu) prefabrykowanych segmentów wykonanych z żelbetu lub z fibrobetonu, przygotowanych w zakładzie prefabrykacji.

Metody odkrywkowe[edytuj | edytuj kod]

Montaż obudowy w wykopie szeroko- lub wąskoprzestrzennym.

Metody specjalne[edytuj | edytuj kod]

Wentylacja tuneli[edytuj | edytuj kod]

Zadaniem systemów wentylacji tuneli jest utrzymanie dopuszczalnego stężenia gazów i pyłów, zapewnienie dobrej widoczności i warunków klimatycznych, oraz, w razie wystąpienia pożaru, zapewnienie możliwości sprawnej ewakuacji oraz ugaszenia pożaru.

  • W trakcie drążenia – jak w wyrobiskach górniczych (za pomocą lutniociągów)
  • W trakcie eksploatacji:
    • Systemy naturalne – ruch powietrza wywołany jest przez różnicę ciśnień, wiatry i ruch pojazdów.
    • Systemy sztuczne – ruch powietrza wywołany wentylatorami, m.in. strumieniowymi.
      • Wzdłużne – powietrze płynie wzdłuż tunelu, od portalu do portalu, lub do szybu wentylacyjnego, czasem wspomagana dodatkowymi wentylatorami osiowymi na trasie tunelu.
      • Poprzeczne – powietrze płynie między kanałami wentylacyjnymi w poprzek tunelu
      • Mieszane – połączenie systemów poprzecznego i podłużnego.
      • Specjalne

Najdłuższe tunele świata[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 160. ISBN 83-85001-89-1.
  2. Art. 2 pkt 14 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988).
  3. Artur Dziadynak. Tunele zatapiane. „Geoinżynieria i Tunelowanie”. 3, s. 24-27, 2004. Inżynieria Bezwykopowa Sp. z o.o.. ISSN 1732-7741. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Stefan Gałczyński, Podstawy budownictwa podziemnego, Wrocław: Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2001, ISBN 83-7085-583-0, OCLC 749166652.
  • Kazimierz Furtak, Maciej Kędracki, Podstawy budowy tuneli, Politechnika Krakowska, ISBN 83-7242-337-7.
  • NORMA N-SEP-E-004
  • Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. 1985 Nr 14, poz. 60)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]