Wikipedia:Artykuły na medal/Luty 2011

zajawka

Deinozuch – wymarły rodzaj krokodyla, krewny dzisiejszych aligatorów żyjący w późnej kredzie, od około 80 do 73 milionów lat temu. Jego nazwę tłumaczy się jako „straszny krokodyl”. Pochodzi ona od starogreckich wyrazów δεινός/deinos („straszny”) i σουχος/souchos („krokodyl”). Pierwsze szczątki odkryto w Karolinie Północnej w latach pięćdziesiątych XIX wieku, jednak rodzaj Deinosuchus opisano dopiero w 1909. Kolejne pozostałości wydobyto w latach czterdziestych XX wieku. Weszły one później w skład istotnej, choć nieprecyzyjnej rekonstrukcji czaszki wystawianej w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej. Wiedza o deinozuchu pozostaje niekompletna, choć odnalezione niedawno lepszej jakości szczątki czaszki przyczyniły się do lepszego poznania jego osteologii i paleobiologii.

zajawka

Izabela Elżbieta Dorota z Flemmingów Czartoryska (ur. 3 marca 1746 w Warszawie, zm. 17 czerwca 1835 w Wysocku) – polska arystokratka żyjąca na przełomie XVIII i XIX wieku, księżna, żona księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, przez którego weszła do stronnictwa Familii, w okresie Sejmu Czteroletniego związana ze Stronnictwem Patriotycznym. W młodości znana ze swobody obyczajów, w późniejszym okresie życia czynnie zaangażowana w życie polityczne schyłkowego okresu I Rzeczypospolitej i pierwszych lat XIX wieku. Pisarka, mecenaska sztuki, kolekcjonerka pamiątek historycznych, twórczyni pierwszego polskiego muzeum w Świątyni Sybilli w Puławach, które wraz z jej zbiorami w Domu Gotyckim w Puławach stały się zaczątkiem obecnego Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Matka m.in. polityka księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i pisarki Marii Wirtemberskiej.

zajawka

Ostoja – polski herb szlachecki, noszący zawołania Hostoja i Ostoja. Używany przez kilkaset rodzin zamieszkałych głównie w ziemi krakowskiej, sandomierskiej, lubelskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, poznańskiej, a także na Rusi, Prusach Królewskich. Mimo że Ostojczykowie nie byli reprezentowani w Horodle, herb pojawił się też na Litwie i Białorusi po 1413. Wedle legendy herbowej miał dać początek herbowi Przeginia.

zajawka

Okręty podwodne typu Skipjack – sześć amerykańskich okrętów podwodnych z okresu zimnej wojny, skonstruowanych i przeznaczonych do zwalczania radzieckich okrętów podwodnych. Skipjack był pierwszym typem okrętu myśliwskiego (SSN) od samego początku konstruowanym jako okręt o napędzie atomowym i pierwszym łączącym napęd jądrowy z hydrodynamicznie zoptymalizowanym kadłubem typu albacore o kształcie zbliżonym do kształtu kropli. Jednostki te były najszybszymi okrętami podwodnymi marynarki amerykańskiej do czasu wejścia do służby dwadzieścia lat później okrętów typu Los Angeles.

zajawka

Monaster Opieki Matki Bożej w Turkowicach – żeński klasztor prawosławny w Turkowicach, w diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Powstał w 1903 jako jeden z monasterów niekontemplacyjnych założonych w zachodnich eparchiach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przy wsparciu cara Mikołaja II i jego żony Aleksandry Fiodorowny. Na wybór lokalizacji monasteru wybrano Turkowice z uwagi na istniejący wśród miejscowej ludności ukraińskiej kult Turkowickiej Ikony Matki Bożej. W budynkach monasteru działały następnie instytucje dobroczynne prowadzone przez siostry służebniczki, zaś po ich likwidacji w PRL – szkoła rolnicza. Wykupienie części zabudowań przez prawosławną diecezję lubelsko-chełmską pozwoliło na reaktywację klasztoru, dokonaną w 2008 dekretem arcybiskupa Abla (Popławskiego).