Zenon Romańczuk

Zenon Romańczuk

Zofia, Zerwisz

kapitan saperów
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1890 Berdyczów
Data i miejsce śmierci	1940 Charków
Przebieg służby
Lata służby	1914–1921, 1924–1938 i 1939–1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Formacja	Polska Organizacja Wojskowa
Jednostki	Składnica Saperska Nr 5
Stanowiska	zarządca składnicy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Zenon Romańczuk, ps. „Zofia”, „Zerwisz” (ur. 23 sierpnia 1890 w Berdyczowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – kapitan saperów Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 23 sierpnia 1890 w Berdyczowie, ówczesnym mieście powiatowym guberni kijowskiej, w rodzinie Józefa i Ludwiki z Majewskich. W latach 1900–1906 uczęszczał do 2. Gimnazjum w Żytomierzu, w latach 1907-1909 do c. k. I. Wyższej Szkoły Realnej we Lwowie, a od 1909 do c. k. Szkoły Realnej w Krośnie, gdzie w 1912 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 listopada 1912 do 20 grudnia 1913 w czasie studiów na Szkoły Politechnicznej we Lwowie był członkiem Związku Strzeleckiego. W 1914 pracował w elektrowni w Żytomierzu jako praktykant.

4 września 1914, po wybuchu I wojny światowej, wcielony do armii rosyjskiej. 28 sierpnia 1915, po ukończeniu szkołę oficerskiej w Kijowie, został mianowany chorążym (praporszczykiem). 14 maja 1916 awansował na podporucznika, a 17 listopada tego roku na porucznika. W 1916 został ranny. Służbę w armii rosyjskiej zakończył 28 grudnia 1917.

Od 25 marca do 1 listopada 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie. 27 stycznia 1919 wstąpił do WP, przydzielony do 1 kompanii 1 pułku piechoty Legionów. Brał udział w wojnie z bolszewikami. 30 lipca 1920 pod Demidówką nad Styrem został ranny w bitwie pod Brodami i Beresteczkiem.

W latach 1921–1922 kontynuował studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. W latach 1922–1924 odbył praktykę w batalionie elektrotechnicznym oraz pracował w Oddziale II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III na granicy litewskiej, a także kierował robotami budowlanymi w Brześciu, Prużanie i Kobryniu. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1562. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Posiadał przydział w rezerwie do 28 pułku piechoty w Łodzi. 27 czerwca 1924 został powołany do czynnej służby. Objął stanowisko dowódcy kompanii i oficera materiałowego batalionu elektrotechnicznego w Nowym Dworze Mazowieckim. W listopadzie 1928 został przeniesiony macierzyście do kadry oficerów saperów z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Departamentu Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko referenta. Od 1929 w Wojskowym Zakładzie Zaopatrzenia Inżynieryjnego, a następnie w 3 batalionie saperów w Wilnie. W kwietniu 1933 został przeniesiony do Komendy Miasta Wilno na stanowisko referenta administracji koszar. W grudniu 1934 został przeniesiony do Pomocniczej Składnicy Inżynierii w Krakowie na stanowisko zarządcy. Po reorganizacji zajmował stanowisko zarządcy Składnicy Saperskiej Nr 5 w Krakowie. Z dniem 31 grudnia 1938 został przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał w Krakowie przy ul. Kamiennej 45, a później przy ul. Żuławskiego 16 m. 11.

We wrześniu 1939 wzięty do niewoli przez Sowietów, osadzony w Starobielsku. Został zamordowany wiosną 1940 przez NKWD w Charkowie. Figuruje na liście straceń, poz. 2795. Pochowany na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Zenon Romańczuk był żonaty, miał syna Tadeusza Lecha (ur. 16 października 1924) i córkę Elżbietę Teresę (ur. 19 października 1927).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 576 – 16 lutego 1921
• Krzyż Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Walecznych dwukrotnie nr 34157
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• łotewski Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej – 6 sierpnia 1929
• Odznaka pamiątkowa „Wilno 1919 Wielkanoc”

Zobacz też

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• zbrodnia katyńska

Bibliografia

• Romańczuk Zenon. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.57-4755 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-12].
• Szóste Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Szkoły Realnej w Krośnie za rok szkolny 1912. Krosno: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.