Łomna Górna
49°32′N 18°38′E/49,525278 18,637778| gmina | |||||
 Urząd gminy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Kraina | |||||
| Starosta |
Kamil Kawulok | ||||
| Powierzchnia |
24,66 km² | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
739 91 | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| Liczba obrębów ewidencyjnych |
2 | ||||
| Liczba części gminy |
1 | ||||
| Liczba gmin katastralnych |
1 | ||||
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
| 49°32′N 18°38′E/49,525278 18,637778
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Łomna Górna (czes. ⓘHorní Lomná, niem. Ober Lomna) – gmina w Czechach, w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Frydek-Mistek, w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Łomna położona jest we wschodniej części Beskidu Śląsko-Morawskiego. Zabudowa wsi rozciąga się w górnym biegu potoku Łomna, w większości na wysokości 530-610 m n.p.m. (centrum wsi na wysokości 595 m n.p.m. ), ale najwyżej położone domy przysiółka Přelač sięgają wysokości 850 m n.p.m.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osiedlanie doliny Łomnej rozpoczyna się w roku 1646. Jako jednostka administracyjna pojawia się Łomna w roku 1730. Nazwa wsi pochodzi od rzeki Łomnej. W roku 1770 Łomną zamieszkiwało 489 mieszkańców. Wszystkich osadników obowiązywała danina.
Zasiedlanie Górnej Łomnej zaczęło się około połowy XVIII w. Pierwszym gospodarzem na tzw. Wolniskach był jakiś przybysz ze Śmiłowic, który wyrobił sobie tam pastwisko dla owiec i kupił je od Komory Cieszyńskiej w 1760 r. W 1777 r. od Hermana z Jabłonkowa kupił tu osiedle Adam Sikora. Zresztą Sikorowie, mocno rozgałęzieni już w Dolnej Łomnej, byli właścicielami większości terenów wypasowych w Górnej Łomnej[2].
Na słabych gruntach w wąskiej, górskiej dolinie, możliwa była jedynie uprawa niewielkich ilości owsa, kapusty, „kwaków”, a później i ziemniaków. W tym czasie zarząd dób cieszyńskich zaczynał już ograniczać swobodny wypas owiec w górskich lasach, więc podstawę gospodarki stanowiła hodowla bydła rogatego. Tymczasowe budowle stawiane na krówskich sałaszach z czasem zamieniały się w stałe gospodarstwa. Osadnictwo postępowało systematycznie na stoki i w górę doliny aż po jej południowy kraniec. Tu, na Sałajce, powstała najpierw warzelnia potażu, a później pastwisko dla krów, na którym z czasem zarząd dóbr książęcych wybudował murowaną leśniczówkę, a przy niej gospodarstwo dla leśniczego. Najpóźniej powstała w Górnej Łomnej kolonia, usytuowana pod Wielkim Połomem, w dolince prawobrzeżnego dopływu Łomnej, zwanego Przelacz, od którego dostała też swą nazwę. Istniejący tam sałasz, na którym wypasano krowy, został zniesiony w 1813 r. Na jego rozparcelowanym terenie osadziła Komora 32 kolonistów[2].
Pierwszą prywatną szkołę otwarto w roku 1830. Według austriackich spisów w roku 1843 gminę zamieszkiwało 817 obywateli w 58 gospodarstwach. Mieszkańcy zajmowali się głównie pasterstwem i pracą w lasach. W trzech młynach pracowało 3 robotników, a w 5 tartakach 10 robotników. Lata 1844–47 to lata głodowe ze znaczną liczbą zmarłych. Pierwsza polska szkoła publiczna rozpoczęła działalność w roku 1852. Nowe budynki szkół otwarto w latach 1873 i 1894. Nowy kościół wyświęcono w roku 1896. Według austriackiego spisu ludności z roku 1910 w Łomnej Górnej mieszkało 615 obywateli, z tego 602 (97.9%) Polaków, 11 (1.8%) Czechów i 2 (0,3%) Niemców[3]. Podział wsi Łomna na Łomnę Dolną i Łomnę Górną nastąpił 1 stycznia 1890[4]. Kościół w Łomnej Górnej powstał pod koniec XIX wieku; poświęcono go w 1896[5]. Do 1918 r. wchodziła w skład Księstwa Cieszyńskiego. W wyniku wojny polsko-czechosłowackiej ze stycznia 1919 r. Górna Łomna znalazła się w granicach Czechosłowacji.
Po układzie monachijskim na mocy umowy Benesz – Mościcki z dnia 2 października 1938 r. wieś znalazła się na powrót w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. 1 września 1939 r. została zajęta przez wojska niemieckie, które stacjonowały tu do maja 1945 r. Tym nie mniej w latach 1944-1945 wieś stała się terenem wzmożonej działalności partyzanckiej. Działał tu oddział radziecki kpt. Griniewskiego i polski oddział AK „Kozubowa”. Z terenu Słowacji zachodził też czasami radziecki oddział „Avantgard” kpt. Walerija Burzi „Jefremowa”[6].
Po II wojnie światowej przywrócono granicę z 1 października 1938 r. Łomna znów weszła w skład Czechosłowacji, a od 1 I 1993 r. Republiki Czeskiej.
W Łomnej Górnej urodził się Jan Korzenny, nauczyciel akademicki, filolog i literaturoznawca.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Według spisu powszechnego z 2001 r. w Górnej Łomnej zamieszkiwało 112 Polaków[7], a w wyniku wyborów samorządowych z 2006 do siedmioosobowej Rady Gminy weszło trzech Polaków (Brózda Jan, Szkandera Vladislav i Marosz Petr). Tutejszym starostą Tomasz Gruszka.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Český statistický úřad: Informativní počet občanů v ČR ve všech obcích, v obcích 3. typu a v městských částech. [w:] Počty obyvatel v obcích [on-line]. Ministerstvo vnitra České republiky, 2015-01-01. [dostęp 2015-04-08]. (cz.).
- ↑ a b Franciszek Popiołek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, wyd. Instytut Śląski, Katowice 1939, s. 181–186.
- ↑ Stanisław Zahradnik, Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991, Trzyniec: s. n., 1991, OCLC 749519031 [dostęp 2020-07-06] (pol.).
- ↑ Jan Korzenny: Z dziejów kościoła parafialnego w Łomnej Górnej, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 9, 1994, s. 77.
- ↑ Jan Korzenny: Z dziejów kościoła parafialnego w Łomnej Górnej, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 9, 1994, s. 73.
- ↑ Piotr Nowicki: Beskid Śląsko-Morawski. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1997, s. 116, seria: Góry za miedzą. ISBN 83-7005-387-4.
- ↑ Sčítaní lidu, domů a bytů 2001. [dostęp 2010-09-16]. (cz.).