Brzeźno (powiat gorzowski)

Brzeźno
	wieś
	; Kościół Narodzenia NMP w Brzeźnie
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	gorzowski
Gmina	Lubiszyn
Liczba ludności (2022)	294
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	66-433
Tablice rejestracyjne	FGW
SIMC	0182580
	Położenie na mapie Polski Brzeźno
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Brzeźno
	Położenie na mapie powiatu gorzowskiego Brzeźno
	Położenie na mapie gminy Lubiszyn Brzeźno
	52°47′46″N 14°54′22″E/52,796111 14,906111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brzeźno (do 1945 niem. Briesenhorst) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Lubiszyn. Według danych z 2011 r. liczyła 312 mieszkańców^[4]. Miejscowość została założona w 1751 r. w ramach kolonizacji fryderycjańskiej. Od 1945 r. leży w granicach Polski. We wsi znajduje się kościół z 1867 r.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.

Położenie

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren, na którym położone jest Brzeźno należy do prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.

Miejscowość leży 22 km na północny zachód od Gorzowa Wielkopolskiego. Posiada układ przestrzenny wielodrożnicy. We wsi znajduje się niewielkie (około 2 ha) jezioro, bez nazwy (niem. do 1945 Briesen See).

Demografia

Ludność w ostatnich 3 stuleciach^[5]^[6]^[7]^[4]:

Historia

1751 – radca dworu Benjamin Gottlieb Nerger, na polecenie króla Fryderyka Wielkiego, założył folwark i kolonię Briesenhorst w pobliży kuźnicy w Buszowie, na terenach mosińskiego okręgu leśnego; przybywa tu 16 osadników, z czego 6 z Wirtembergii^[8]
1769 – kolonia liczyła 21 osadników^[8]
1801 – kolonia i folwark czynszowy (niem. Kolonie und Erbzins-Virwerk) Briesenhorst liczyły 244 mieszkańców i 40 gospodarstw; należały do domeny w Mironicach; osiedlonych było tu 25 kolonistów, 7 budników, 15 komorników, 1 kołodziej, znajdowała się tu kuźnia; właścicielem był nadleśniczy państwowy (niem. Stadt-Forstmeister) von Rohr; kościół był filialnym parafii w Barnówku^[5]
1803–1805 – w pobliżu Brzeźna osiedliło się 24 kolonistów, a nowa osada otrzymała nazwę Neu Briesenhorst^[8]
1815–1818 – reformy administracyjne Prus zmieniły strukturę Nowej Marchii; kolonia Brzeźno należała do powiatu Gorzów, w rejencji frankfurckiej
1820 – kolonia i folwark czynszowy były wymieniane w składzie domeny w Mironicach^[9]
1867 – w Brzeźnie wzniesiono zbór szachulcowy
1874 – likwidacja domeny państwowej w Mironicach
1895 – folwark czynszowy został rozparcelowany i sprzedany w częściach przez ostatniego właściciela ziemskiego Schäma^[8]
1945 – we wsi funkcjonowała szkoła podstawowa
16.09.1945 – poświęcenie kościoła jako rzymskokatolickiego
1999 – likwidacja szkoły podstawowej

Nazwa

Niemiecka nazwa Briesenhorst pochodzi od nazwy pobliskiego jeziora (Briesen) + -horst ‘kępa drzew’; w okolicy występowały również nazwy terenowe Briesenbruch i Horstbruch^[10]. Nazwa Brzeźno została nadana w 1947 r.^[11]

Administracja

Miejscowość jest siedzibą sołectwa Brzeźno, do którego należą Buszów i Łąkomin.

Architektura

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – zbudowany w 1867 r. jako świątynia jednonawowa, bez wieży, na planie prostokąta z wydzielonym, pięciobocznie zamkniętym prezbiterium; stylistycznie nawiązuje do neogotyku, dzięki umieszczeniu okien dwudzielne ostrołukowo zamkniętych i blend w ścianach szczytowych. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się ambona z dekoracjami z późniejszego okresu oraz znacznie przekształcona mensa ołtarzowa. W obrębie placu w 1967 r. wzniesiono dzwonnicę.

Edukacja i nauka

Uczniowie uczęszczają do szkoły podstawowej w Lubiszynie i gimnazjum w Ściechowie.

Instytucje i organizacje

W Brzeźnie siedzibę ma fundacja „Sewa”.

Religia

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest filialnym parafii rzymskokatolickiej w Lubiszynie.

Gospodarka

W 2013 r. liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych wyniosła 7, z czego 6 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz 1 fundacja^[4]:

Dział	Ilość
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo	4
przemysł i budownictwo	2
pozostała działalność	1

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11491
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 99 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c Bank Danych Lokalnych. [dostęp 2015-04-11].
↑ ^a ^b Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark Brandenburg. T. 3. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 152.
↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 67.
↑ Statistisches Landesamt Prussia: Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung: Nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. december 1871 bearb. und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. T. II. Provinz Brandenburg. Berlin: Königl. Statistisches Bureau, 1873, s. 144.
↑ ^a ^b ^c ^d Briesenhorst (GenWiki). [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
↑ Ämter in den Kreisen Sternberg und Landsberg. [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
↑ Nazwy miejscowe Polski: historia - pochodzenie - zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. I. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 391. ISBN 83-85579-29-X.
↑ M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297

Bibliografia

Briesenhorst. [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
Jan Byczkiewicz. Cudze chwalicie - swego nie znacie. Brzeźno. „Lubiszyńskie Wieści”. 1/2012, s. 23, 2012. Lubiszyn: Urząd Gminy Lubiszyn.
Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego. Powiaty: gorzowski - słubicki - sulęciński - międzyrzecki – strzelecko-drezdenecki. T. III. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza PDN, 2013, s. 62–63. ISBN 978-83-934885-7-5.

Linki zewnętrzne

Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Brzeźno – kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11491

[2] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 99 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[bdl-4] Bank Danych Lokalnych. [dostęp 2015-04-11].

[l1-5] Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark Brandenburg. T. 3. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 152.

[l2-6] Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 67.

[l3-7] Statistisches Landesamt Prussia: Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung: Nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. december 1871 bearb. und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. T. II. Provinz Brandenburg. Berlin: Königl. Statistisches Bureau, 1873, s. 144.

[genwiki-8] Briesenhorst (GenWiki). [dostęp 2015-04-11]. (niem.).

[amt-9] Ämter in den Kreisen Sternberg und Landsberg. [dostęp 2015-04-11]. (niem.).

[rymut-10] Nazwy miejscowe Polski: historia - pochodzenie - zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. I. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 391. ISBN 83-85579-29-X.

[nazwa-11] M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]