Budynek Dyrekcji Kolei Państwowych w Katowicach
 Wieżowiec DOKP (2007) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita |
90 m |
| Wysokość do dachu |
72 m |
| Kondygnacje |
18 |
| Rozpoczęcie budowy |
1965 |
| Ukończenie budowy |
1974 |
| Rozebrano |
2014–2015[1] |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′51,5261″N 19°01′32,6060″E/50,264313 19,025724
| |
Budynek Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach – nieistniejący wieżowiec w Katowicach przy al. W. Roździeńskiego 1, obok Spodka i ronda gen. Jerzego Ziętka, wybudowany na siedzibę ówczesnej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach. Rozebrany w 2015 roku.
Historia powstania[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze plany budowy biurowca powstały w 1958 roku, a ich autorami byli Henryk Buszko i Aleksander Franta. Pierwotnie budynki miały powstać przy początku alei Walentego Roździeńskiego, naprzeciwko Galeriowca. Kolejna koncepcja w 1961 roku zakładała powstanie 22-kondygnacyjnego wieżowca przy rondzie gen. Jerzego Ziętka. Zlecono wtedy opracowanie dwóch wariantów, które zostały opracowane przez zespoły Miastoprojektu Katowice - Jerzego Gottfrieda i Zbigniewa Rzepeckiego oraz Stanisława Kwaśniewicza. Pierwszy wariant zakładał budowę wieżowca z dwóch części: smukłej i wysokiej lekko załamanej w linii pionowej, tworzącej kształt przypominający w rzucie bumerang oraz niskiej czworobocznej. Z kolei drugi wariant był oparty na wzorze biurowca Pirelli w Mediolanie z charakterystycznym przełamaniem fasady. Ostateczna koncepcja budynku powstawała w latach 1965-1966 w dzięki zaangażowaniu Jerzego Gottfrieda oraz konstruktorów z Mostostalu Zabrze i Miastoprojektu Katowice. Prace budowlane rozpoczęto w 1966 roku, jednak jego oddanie do użytku nastąpiło dopiero w 1972 roku. Wynikało to z licznych trudności napotykanych podczas budowy: braki w dostawach stali i aluminium, błędy w projekcie instalacji grzewczej, brak dostarczenia na czas wind. Koszt budowy obiektu wyniósł około 119 milionów ówczesnych złotych[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Cały kompleks składał się z trzech części: wieżowca w wysokości 80 m oraz dwóch niższych połączonych przewiązką, o łącznej kubaturze 99 tys. m³. Rzut wieżowca przypominał dwa połączone, ale przesunięte względem siebie prostokąty. Wyższy budynek był trójsegmentowy – skrajne dwa mieściły pomieszczenia biurowe o przestrzeni otwartej, a centralny pion komunikacyjny i dwa trakty pomieszczeń biurowych. Kompozycje dłuższych ścian tworzył raster prostokątnych okien oraz paneli osłonowych wykonanych z aluminiowej blachy trapezowej. Od wschodu wszystkie okna wyposażone były w ruchome zasłony antysłoneczne. Boczne elewacje wyłożone były prefabrykatami w postaci prostokątnych płyt z rysunkiem boni. Dolne partie wieżowca wraz z pawilonem wejściowym wyłożono piaskowcem, a strefę cokołu budynku – granitem. Część niska miała układ grzebieniowy, aby umożliwić optymalne oświetlenie pomieszczeń, pełniła funkcję cokołu dla partii wysokiej. Przed wieżowcem znajdowała się niska, bezokienna część, pełniąca funkcję holu i pomieszczeń pomocniczych. Ściany holu pokryto marmurową okładziną z tzw. Zygmuntówki[3].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Główne wejście budynku było szerokie i wypełnione aluminiową stolarką budowlaną, poprzedzone szerokimi schodami. Ramę do wejścia tworzyły uskokowe podziały ścian wyłożonych kamieniem. W części niższej miały pomieścić się urządzenia socjalne – ambulatorium, hotel dzienny dla przyjezdnych pracowników, stołówkę, zakładową przychodnię lekarską. klub techniki i racjonalizacji, zakład fryzjerski, szatnie, itp. W piwnicach miały się znajdować magazyny akt. Część hotelowa nie posiadała okien od zewnątrz i była doświetlana wewnętrznym patio. Niższe części kompleksu miały duże okna w układzie pasowym, a w niektórych przestrzeniach pomiędzy poszczególnymi elementami utworzono dziedzińce z zielenią, które były odizolowane od drogi za pomocą murów wykonanych z granitowych bloków. Około 30% powierzchni budynku zajmowały urządzenia sterownicze, teletechniczne, radiotelefoniczne oraz radiowe. Pozostała część stanowiły biura dla około 2100 osób. Jedno piętro przeznaczone było dla dyspozytorni dla węzła kolejowego. Wnętrza biurowca zaprojektowano w oddziale Pracowni Sztuk Plastycznych w Katowicach. Na każdym piętrze przy klatce schodowej znajdowały się pokoje kierownictwa z dużymi, przeszklonymi salami na 50 osób. Na co drugim piętrze urządzono pokoje śniadaniowe dla pracowników. 65% pracowników pracowało w biurach typu przestrzeń otwarta (które ostatecznie podzielono płytami gipsowo-kartonowymi), tradycyjne pomieszczenia przeznaczone były m.in. gabinety dyrektorów, naczelników, sekretariaty, pokoje przyjęć, cichej pracy, rozmów poufnych, archiwa, biblioteka i sortownia poczty. Kompleks wyposażony był w 6 szybkobieżnych 12-osobowych wind[4].
Plany przebudowy[edytuj | edytuj kod]
W 2010 Polskie Koleje Państwowe podjęły decyzje o przebudowie istniejącego biurowca. Wraz ze spółką Hines Polska planowały gruntowną przebudowę i rozbudowę 18-kondygnacyjnego gmachu[5], oraz wybudowanie tuż obok, drugiego biurowca mającego 32 kondygnacje i wysokość około 125 metrów[6]. Autorem koncepcji wieżowców jest niemiecki architekt Helmut Jahn[5]. Według projektu biurowce miały posiadać standard klasy A. Miała zmienić się również nazwa budynku z obecnej na Rondo Towers[5]. Z początkiem 2011 gmach opuściły ostatnie go zajmujące firmy, a biurowiec przygotowywany był do przebudowy[5]. 7 listopada 2013 r. budynek został sprzedany za kwotę 29 mln zł. 13 marca 2014 r. uzyskano zgodę na wyburzenie budynku[7]. 16 grudnia 2014 w parterowym pawilonie DOKP rozpoczęły się prace przygotowawcze do rozbiórki tej części katowickiego wysokościowca. Wieżowiec był rozbierany od czerwca 2015[8].
19 maja 2016 zaprezentowano wizualizację dwóch nowych wieżowców, które powstaną w miejscu zburzonego budynku. Będzie to .KTW I o wysokości 66 metrów (14 kondygnacji) oraz .KTW II o wysokości 133 metrów (41 nadziemnych kondygnacji). Wykonawcą projektu jest firma Strabag.
Pierwszy, niższy budynek, został oddany 1 czerwca 2018[9]. Budowa drugiego ruszyła w listopadzie 2019 i zgodnie z planami budynek oddano do użytku w lutym 2022 roku prowadząc wciąż prace wykończeniowe wnętrz[10][11].
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
- 1974−1975 − Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Katowicach
- 1975−1998 − Śląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Katowicach
- 1998−2001 − Dyrekcja Okręgu Infrastruktury Kolejowej w Katowicach
- 1998−2001 − Sektor Przewozów Towarowych PKP w Katowicach
- 2002−2015 − szereg komórek organizacyjnych PKP Cargo
- 2002−2015 − Oddział Regionalny w Katowicach PKP Polskie Linie Kolejowe
- 2002−2015 − Zakład Linii Kolejowych w Katowicach PKP Polskie Linie Kolejowe
- 2002−2015 − PKP Energetyka Sp. z o.o.
- 2002−2015 − PKP Informatyka Sp. z o.o.
- Związek Zawodowy Administracji PKP
- Międzyzakładowy Związek Zawodowy Rewidentów Taboru
- Związek Zawodowy Kolejarzy Śląskich
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 114, ISBN 978-83-7729-502-1.
- ↑ Aneta Borowik, Nowe Katowice : forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. I, Warszawa, s. 231-233, ISBN 978-83-66018-17-4, OCLC 1120803263 [dostęp 2020-02-21].
- ↑ Aneta Borowik, Nowe Katowice : forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. I, Warszawa, s. 233-237, ISBN 978-83-66018-17-4, OCLC 1120803263 [dostęp 2020-02-21].
- ↑ Aneta Borowik, Nowe Katowice : forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. I, Warszawa, s. 235-237, ISBN 978-83-66018-17-4, OCLC 1120803263 [dostęp 2020-02-21].
- ↑ a b c d Dziennik Zachodni: Katowice: Kiedy powstaną Rondo Towers?. [dostęp 2011-02-01]. (pol.).
- ↑ urbanity.pl: Rondo Towers. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
- ↑ Wieżowiec PKP obok spodka zostanie wyburzony [online], Onet.pl, 25 marca 2014 [dostęp 2014-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-25].
- ↑ Rozbiórka DOKP. [dostęp 2015-06-22].
- ↑ Redakcja, Biurowiec .KTW I już z pozwoleniem na użytkowanie. Otwarcie 1 czerwca ZDJĘCIA [online], Katowice Nasze Miasto, 13 kwietnia 2018 [dostęp 2020-04-20] (pol.).
- ↑ Justyna Przybytek- Pawlik, Budowa .KTW II. w Katowicach rozpocznie się już w listopadzie. Najwyższy budynek na Śląsku powstanie ze szkła i stali [online], Dziennik Zachodni, 11 października 2019 [dostęp 2020-04-20] (pol.).
- ↑ .KTW II już oficjalnie najwyższym budynkiem Katowic [online], Miasto.pro, 11 lutego 2022 [dostęp 2023-09-29] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 59. ISBN 83-85831-35-5.