Przejdź do zawartości

Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
aleja Walentego Roździeńskiego
Bogucice, Dąbrówka Mała, Koszutka,
Szopienice-Burowiec, Śródmieście, Zawodzie
Ilustracja
Al. Walentego Roździeńskiego na wysokości siedziby NOSPR-u
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

około 5500 m

Przebieg
rondo gen. J. Ziętka
światła ← ul. Uniwersytecka
→ ul. Olimpijska, pl. W. Kilara
światła ul. J. Dudy-Gracza, ul. T. Dobrowolskiego
ul. Bogucicka, ul. ks. L. Markiefki
ul. Murckowska 86
ul. Bagienna 79
ul. Bohaterów Monte Cassino
↘ ul. Szwedzka
↙ CH Dąbrówka
↘ Park Handlowy Rawa
ul. Miedziana
ul. ks. J. Popiełuszki
linia kolejowa 161
światła ul. J. Hallera, ul. Strzelców Bytomskich
ul. Borki, ul. Pod Młynem
linia kolejowa 678
rzeka Brynica
Sosnowiec
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Ziemia50°16′10,8″N 19°03′35,5″E/50,269680 19,059852

Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach – jedna z najważniejszych dróg w Katowicach i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, a także główna droga wylotowa Katowic w kierunku Zagłębia Dąbrowskiego (Sosnowca i Będzina) i dalej w kierunku Częstochowy i Warszawy. Przebiega ona przez sześć dzielnic Katowic: Bogucice, Dąbrówkę Małą, Koszutkę, Szopienice-Burowiec, Śródmieście i Zawodzie.

Aleja Walentego Roździeńskiego jest najdłuższą częścią drogi ekspresowej S86 i stanowi również część Drogowej Trasy Średnicowej – drogi szybkiego ruchu łącząca największe miasta Górnośląsko-Zagłębiowskiej metropolii w kierunku zachodnim. Pod rondem gen. Jerzego Ziętka istnieją dwa tunele o długości 672 i 657 metrów, umożliwiające swobodny ruch tranzytowy na osi zachód–wschód/południe. Łączą one ul. Chorzowską (DK79; DTŚ) z al. Walentego Roździeńskiego (DK79, DK86; S86; DTŚ).

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Aleja rozpoczyna swój bieg przy rondzie gen. Jerzego Ziętka[1] na granicy Śródmieścia i Koszutki. Biegnie w kierunku wschodnim obok Spodka, kompleksu wieżowców .KTW (wcześniej w ich miejscu stał wieżowiec DOKP), siedziby NOSPR-u, terenów byłej kopalni węgla kamiennego Katowice (obecnie siedziba Muzeum Śląskiego w Katowicach) i osiedla Walentego Roździeńskiego (osiedla Gwiazdy), stanowiąc jednocześnie granicę między Bogucicami (na północy) oraz Śródmieściem i Zawodziem (na południu) Na tym odcinku trasa ta stanowi fragment drogi krajowej nr 79[1].

Na węźle drogowym z ul. Bagienną (od wschodu) i Murckowską (od południa) aleja przechodzi w drogę krajową nr 86 i kieruje się w kierunku północno-wschodnim[2]. Na wysokości wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino droga aleja staje się drogą ekspresową S86[3] i w dalszym przebiegu mija Centrum Handlowe Dąbrówka, po czym krzyżuje się z ulicą gen. Józefa Hallera w rejonie osiedla Przedwiośnie na granicy Dąbrówki Małej i Szopienic-Burowca. W okolicy zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Szopienice-Borki i w miejscu przecięcia Brynicy droga przechodzi do Sosnowca[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Al. W. Roździeńskiego na wysokości wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino
Budowa Drogowej Trasy Średnicowej wraz z budową tunelu (zdjęcie z listopada 2005 roku)
Al. W. Roździeńskiego w lipcu 2012 roku; po prawej stronie budowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego na terenie Strefy Kultury

Droga w miejscu śródmiejskiego odcinka al. Walentego Roździeńskiego istniała już przed II wojną światową. W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku)[5] i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) ulica ta nosiła nazwę Ferdinandstraße[6][7].

Obecna trasa alei powstała pomiędzy 1950 a 1956 rokiem. Została ona wybudowana wówczas jako droga dwukierunkowa po jednym pasie ruchu w każdym kierunku. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej 30 października 1956 roku nadano jej nazwę Walentego Roździeńskiego – hutnikowi, właścicielowi kuźni w Roździeniu, zarządcy hut oraz barokowemu pisarzowi, autorowi dzieła poświęconemu hutnictwu pt. Officina ferraria[1][8].

W latach 1963–1965 roku aleję poszerzono. 26 lipca 1965 roku na skrzyżowaniu ówczesnych ulic Armii Czerwonwej (obecnie al. Wojciecha Korfantego), Feliksa Dzierżyńskiego (obecnie Chorzowska) i alei Walentego Roździeńskiego oddano do użytku wielofunkcyjne rondo wraz z przejściami podziemnymi i lokalami usługowymi (obecnie rondo gen. Jerzego Ziętka). W latach 70. XX wieku droga była wówczas oznaczona jako europejska trasa E16[1].

Dnia 1 września 1967 roku przy alei odsłonięto pomnik Powstańców Śląskich[1], a w latach 60. XX wieku przy skrzyżowaniu z obecną ul. gen. Józefa Hallera osiedle Przedwiośnie[9]. W 1972 roku przy al. W. Roździeńskiego 1 otwarto budynek Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, a do 1982 roku w miejscu osadników popłuczkowych z kopalni Katowice powstało osiedle domów wielorodzinnych – osiedle Walentego Roździeńskiego[9].

W latach 70. XX wieku na wysokości skrzyżowania z ul. Bogucicką i ks. L. Markiefki powstał duży węzeł drogowy (tzw. węzeł FSM), który łączył aleję z poszerzoną wówczas ul. Murckowską w kierunku południowym, a także z nowo powstałą drogą na wschód – ul. Bagienną. Powstała też kładka dla pieszych na wysokości ul. ks. L. Markiefki, zlikwidowana wraz z budową przejścia dla pieszych w 2003 roku[9]. Druga kładka powstała na wysokości kopalni Katowice, a także powstał wiadukt dzisiejszej ul. Bohaterów Monte Cassino[9].

Pomiędzy 1978 a 1983 rokiem powstało bezkolizyjne skrzyżowanie z dzisiejszą ul. gen. Józefa Hallera[9]. W tym samym okresie powstał sklep Nowosam-Roździeń (al. Roździeńskiego 201–203), a przy numerze 91/93 w połowie lat 80. XX wieku Katowicka Fabryka Mebli. Przy węźle, pod numerem 170 powstał Polmozbyt, a w II połowie lat 90. XX wieku rozwinęło się budownictwo handlowo-usługowe. Powstał wówczas m.in. sklep IKEA, Centrum Handlowe Dąbrówka czy Park Handlowy Rawa[9].

Przy al. Walentego Roździeńskiego 190 znajduje się cenny architektonicznie obiekt salonu samochodowego Ford-Multexim. Został wzniesiony w latach 1998–2000 według projektu architektów A. Gałkowskiego, P. Średniawy, A. Greli i M. Gałkowskiego. Obiekt posiada 2700 m² powierzchni użytkowej i kubaturę 16950 m³[10].

W latach 2002–2007 przebudowano aleję. Powstał wówczas tunel pod rondem gen. Jerzego Ziętka (samo też rondo przebudowano), oddany do użytku 9 grudnia 2006 roku. Powstał również nowy łącznik z aleją – przedłużenie ul. Jerzego Dudy-Gracza[9].

Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 roku – trasa trzeciego etapu Tour de Pologne 2011[11]. W 2011 roku całkowicie wyburzono znajdujące się przy alei pod numerem 214[12] zabudowania dawnej kopalni węgla kamiennego Jerzy, działającej w latach 1844–1928[13][14].

Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/131/11 z dnia 18 kwietnia 2011 roku drodze, łączącej al. Walentego Roździeńskiego i ul. Techników w Dąbrówce Małej, nadano nazwę jednemu z łączników alei w rejonie sklepu IKEA – ul. Szwedzka. Uchwała weszła w życie 7 czerwca 2011 roku[15].

15 sierpnia 2019 roku z okazji Święta Wojska Polskiego przez al. W. Roździeńskiego na odcinku od węzła z ul. Bagienną do ronda gen. J. Ziętka przeszła defilada wojskowa pod hasłem Wierni Polsce, w której uczestniczyło ponad 2,5 tys. żołnierzy wraz ze sprzętem wojskowym[16].

Infrastruktura

[edytuj | edytuj kod]
Skrzyżowanie al. W. Roździeńskiego, z ul. T. Dobrowolskiego i J. Dudy-Gracza

Aleja Walentego Roździeńskiego ma długość około 5500 metrów[1], z czego odcinek drogi o długości będący pod zarządzie Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach wynosi 1180 m (jako droga krajowa nr 86)[17], natomiast pozostały (od wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino do granicy z Sosnowcem) jest administrowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (jako droga ekspresowa S86)[18].

Jest ona drogą dwujezdniową o trzech lub czterech pasach ruchu w obu kierunkach wraz z pasami awaryjnymi po obu stronach[1]. Jezdnia posiada szerokość 11 metrów, natomiast chodniki wzdłuż alei 2 metry[17].

Aleja W. Roździeńskiego jest jednym z głównych miejsc w Katowicach, gdzie dochodzi do najwięcej wypadków komunikacyjnych i kolizji drogowych[19]. Jest ona także jednym ze źródeł hałasu w Katowicach jako ważna arteria komunikacyjna Katowic. W tym celu wzdłuż alei przy terenach mieszkaniowych znajdują się ciągi ekranów akustycznych[20].

W badaniach natężenia ruchu na drogach wlotowych Katowic, przeprowadzonych we wrześniu 2007 roku, aleja na odcinku od ul. Olimpijskiej do al. W. Korfantego jest drogą o największym natężeniu ruchu w popołudniowych godzinach szczytu w Katowicach. Natężenie ruchu wynosiło wówczas 9170 pojazdów na godzinę, z czego 89,7% z nich to samochody osobowe, 3,7% to pojazdy dostawcze i 5,2% to samochody ciężarowe. Po alei jako fragmencie drogi S86 poruszały się wówczas 6114 pojazdy na godzinę, z czego 84,9% z nich stanowiły samochody osobowe[21].

Aleją kursują liczne linie autobusowe na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego[22] oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Jaworznie[23]. Z przystanku autobusowego Katowice Strefa Kultury, zlokalizowanego na wysokości osiedla Walentego Roździeńskiego, według stanu z października 2020 roku odjeżdża 31 linii autobusowych ZTM, w tym 4 nocne i jedna do portu lotniczego Katowice-Pyrzowice[22], a także 3 linie PKM Jaworzno[23]. Wzdłuż alei zlokalizowanych jest łącznie 7 przystanków (Katowice Strefa Kultury NOSPR, Katowice Strefa Kultury, Bogucice Skrzyżowanie, Dąbrówka Mała Pawilon Agata, Dąbrówka Mała Centrum Handlowe, Dąbrówka Mała Skrzyżowanie i Dąbrówka Mała Nowosam [nż])[22].

Gospodarka i instytucje

[edytuj | edytuj kod]

Aleja Walentego Roździeńskiego jest miejscem lokalizacji licznych przedsiębiorstw oraz instytucji. Wśród nich znajdują się tu następujące obiekty i instytucje:

  • Kompleks wieżowców .KTW (al. Roździeńskiego 1) – składa się z dwóch obiektów, powstałych w miejscu dawnego wieżowca DOKP, wybudowanego w latach 1965–1972; pierwszy wieżowiec .KTW I powstał w latach 2016–2018[24], natomiast .KTW II jest w budowie,
  • Biurowiec Silesia Star (al. Roździeńskiego 10[24] / ul. Uniwersytecka 18-20[25]) – ośmiokondygnacyjny kompleks biurowy, powstały w latach 2013–2016[24],
  • Novotel Katowice Centrum (al. Roździeńskiego 16) – powstał w latach 1979–1981 jako hotel Warszawa; posiada 11 kondygnacji[24]; jest to czterogwiazdkowy hotel z trzystoma pokojami[26],
  • Osiedle Walentego Roździeńskiego (al. Roździeńskiego 86, 86a, 88, 90, 96, 98, 100) – osiedle 27-kondygnacyjnych domów wielorodzinnych na planie ośmioramiennej gwiazdy, wybudowanych w latach 1972–1978 i 1980–1982[26].

Wzdłuż alei, wg stanu z października 2020 roku, znajduje się pięć stacji paliw następujących sieci: BP (al. Roździeńskiego 14)[27], Orlen (nr 102 i 194)[28], Carrefour (nr 200)[29] i Shell (nr 210)[30]. Ponadto zlokalizowane są tu takie działalności gospodarcze, jak m.in.: salony i komisy samochodowe[31], sklepy i salony wyposażenia wnętrz (w tym IKEA[32], AGATA[33] czy salon Nowy Roździeń[34]), firmy z branży budowlanej i usług dla budownictwa, placówki finansowe, hurtownie czy warsztaty samochodowe[31].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 198.
  2. Studium... 2012 ↓, s. 75.
  3. Dz.U. z 2019 r. poz. 1819.
  4. OpenStreetMap. Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-09-25].
  5. Jadwiga Lipońska-Sajdak: Katowice wczoraj. Kattowiz gestern. Gliwice: Wydawnictwo Wokół Nas, 1995, s. 5.
  6. Straßenverzeichnis aller Straßen von Kattowitz. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-12)]. (niem.).
  7. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  8. Michał Bulsa, Dąbrówka Mała. Dzieje dzielnicy Katowic, Katowice 2023, ISBN 978-83-64356-57-5, s. 349.
  9. a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 199.
  10. Tomasz Taczewski: Współczesna architektura Katowic. Katowice: Wydawnictwo GIA, 2002, s. 60. ISBN 83-904135-2-3.
  11. Tour de Pologne w Katowicach 2011. Zobacz, gdzie pojadą kolarze. katowice.naszemiasto.pl, 2011-07-19. [dostęp 2020-10-06].
  12. Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice.. Urząd Miasta Katowice www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)].
  13. Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 50, ISBN 978-83-7729-502-1.
  14. Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 92−98. ISBN 83-905115-0-9.
  15. ul. Szwedzka. www.katowice.eu. [dostęp 2011-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-15)].
  16. Defilada Wierni Polsce. www.slaskie.pl. [dostęp 2020-10-06].
  17. a b Bulsa 2018 ↓, s. 203.
  18. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Oddział w Katowicach: Sieć dróg krajowych w województwie śląskim. www.gddkia.gov.pl, 2016-08. [dostęp 2020-10-06].
  19. Studium... 2012 ↓, s. 73.
  20. Studium... 2012 ↓, s. 40.
  21. Studium... 2012 ↓, s. 77.
  22. a b c Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy. ZTM. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
  23. a b Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z o.o. w Jaworznie: Rozkład jazdy. www.pkm.jaworzno.pl. [dostęp 2020-10-06].
  24. a b c d Bulsa 2018 ↓, s. 200.
  25. Develia: Silesia Star. www.develia.pl. [dostęp 2021-10-16].
  26. a b Bulsa 2018 ↓, s. 202.
  27. BP Europa SE, Oddział w Polsce: Mapa stacji bp. www.bp.com. [dostęp 2020-10-06].
  28. PKN Orlen: Stacje. dlakierowcow.orlen.pl. [dostęp 2020-10-06].
  29. AUTOCENTRUM: Aleja Roździeńskiego 200, Katowice. www.autocentrum.pl. [dostęp 2020-10-06].
  30. Shell: 3039 ROZDZIENSK. KAT. shell.com. [dostęp 2020-10-06].
  31. a b Mapy Google. www.google.pl. [dostęp 2020-10-06].
  32. IKEA: IKEA Katowice. www.ikea.com. [dostęp 2020-10-06].
  33. AGATA: Katowice. www.agatameble.pl. [dostęp 2020-10-06].
  34. Nowy Roździeń. nowyrozdzien.pl. [dostęp 2020-10-06].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]