Dwernik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dwernik
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

bieszczadzki

Gmina

Lutowiska

Sołectwo

Dwernik[2]

Wysokość

555[3] m n.p.m.

Liczba ludności (2020)

163[4]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-713[5]

Tablice rejestracyjne

RBI

SIMC

0356151[6]

Położenie na mapie gminy Lutowiska
Mapa konturowa gminy Lutowiska, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dwernik”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Dwernik”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Dwernik”
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego
Mapa konturowa powiatu bieszczadzkiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dwernik”
Ziemia49°13′08″N 22°38′04″E/49,218889 22,634444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dwernik (w latach 1977–1981 Przełom) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska[6][7]. Leży nad potokiem Dwernik i w pobliżu jego ujścia do Sanu.

Wieś jest siedzibą sołectwa Dwernik i rzymskokatolickiej parafii św. Michała Archanioła.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Dwernik[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0356168 Za Sanem część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 1533 r. właściciel Dwernika Piotr Kmita Sobieński (marszałek wielki koronny, wojewoda krakowski, mąż Barbary Kmity z Herbutów), sprzedał te tereny braciom Tarnowskim herbu Sas. Na Dwerniku osiadł na stałe młodszy z nich Łukasz, który od nowej siedziby przybrał nazwisko Dwernicki. Od niego wywodzi się rodzina szlachecka Dwernickich herbu Sas, która dała Rzeczypospolitej wielu wybitnych żołnierzy. Z tego rodu pochodził gen. Józef Dwernicki, jeden z najlepszych dowódców w dziejach polskiej wojskowości.

W 1580 r. klucz ten przeszedł w ręce Stadnickich, następnie zaś litewskiej rodziny Kiszków, a potem Ossolińskich, następnie zaś Mniszchów.

Na początku XIX w. objął wieś hr. Ankwicz, następnie hr. Maria Potocka, również ona nie osiadła tu na stałe, ale zarządzała wsią poprzez dzierżawców. Jednym z nich był Adam Koniecki, który w 1846 r. utworzył tu oddział powstańczy walczący przeciw Austriakom. W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Dwernik z Dwerniczkiem był Leopold Walter[8][9]. W latach 80. obie wsie należały do spadkobierców Leopolda Waltera[10]. Pod koniec XIX wieku dobra posiadała Leopoldyna Leszczyńska z domu Walter[11]. Później, na przełomie XIX/XX wieku właścicielem Dwernika i Dwerniczka był Ludwik Baldwin-Ramułt[12][13][14][15][16].

W okresie międzywojennym wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. Stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[17]. 24 kwietnia 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 7 Polaków. 15 sierpnia 1946 zastrzelili członka Komisji Przesiedleńczej i 5 żołnierzy z 34 pułku 8 Dywizji Piechoty[18].

Dwernik jest jednym z najstarszych ośrodków górnictwa naftowego na świecie, rafineria oraz kopalnie ropy naftowej istniały tu już przed rokiem 1884. Wydobycie ropy naftowej (w skali regionalnej) jest kontynuowane także obecnie. Po II wojnie światowej wieś uległa całkowitemu zniszczeniu i wysiedleniu. Obecna zabudowa i infrastruktura wsi powstały po roku 1956.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W miejscowości znajduje się kościół parafialny św. Michała Archanioła, zbudowany z materiałów pochodzących z rozebranej w 1980 cerkwi w Lutowiskach z 1898. W Dwerniku znajduje się Stanica Harcerska Hufca ZHP Pabianice[19].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

  • 1921 Dwernik zamieszkiwało 567 osób (w 107 domach mieszkalnych):
  • 1991 – 149 osób
  • 2004 – 160 osób
  • 2011 – 213 osób[20][21]
  • 2020 – 163[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 27438
  2. ↑ Strona gminy, sołectwa.
  3. ↑ Trasa 8 – Otryt z Dwernika i Polany, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 70, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
  4. ↑ a b Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20].
  5. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 238 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  6. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  7. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 50.
  9. ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 19.
  10. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 51.
  11. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 46.
  12. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 49.
  13. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 42.
  14. ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem. Kraków: 1905, s. 34.
  15. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 40.
  16. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 40.
  17. ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
  18. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 383, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  19. ↑ Strona Hufca Pabianice. [dostęp 2013-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)].
  20. ↑ Wieś Dwernik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-09], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  21. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Lutowiska
Wsie
Osady
Części wsi
Nieoficjalna
część wsi
Miejscowości
opuszczone
  • Beniowa
  • Bukowiec
  • Dydiowa
  • Dźwiniacz Górny
  • Krywka
  • Łokieć
  • Sianki
  • Sokoliki
  • Tarnawa Wyżna

Gmina Lutowiska

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dwernik&oldid=73507296”