Edward Grey

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Edward Grey
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 kwietnia 1862
Londyn

Data i miejsce śmierci

7 września 1933
Fallodon

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 10 grudnia 1905
do 10 grudnia 1916

Przynależność polityczna

Partia Liberalna

Poprzednik

lord Lansdowne

Następca

Arthur Balfour

Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania)
Lord Grey of Fallodon

Edward Grey, 1. wicehrabia Grey of Fallodon KG (ur. 25 kwietnia 1862 w Londynie, zm. 7 września 1933 w Fallodon) – polityk brytyjski, członek Partii Liberalnej, minister spraw zagranicznych w latach 1905–1916 w rządach Henry’ego Campbella-Bannermana i Herberta Henry’ego Asquitha. Krewny Charlesa, 2. hrabiego Grey, premiera Wielkiej Brytanii w latach 1830–1834. Kierował brytyjską dyplomacją nieprzerwanie przez dokładnie 11 lat – dłużej niż ktokolwiek inny w historii[1].

Był synem pułkownika George’a Henry’ego Greya i Harriet Pearson, córki Charlesa Pearsona. Wykształcenie odebrał w Temple Grove School, Winchester College oraz Balliol College na Uniwersytecie Oksfordzkim. Na studiach grał w tenisa. W 1883 r. wygrał zawody w Oksfordzie. W latach 1889, 1891, 1895, 1896 i 1898 był mistrzem Anglii. W 1884 r. został asystentem prywatnego sekretarza Hugh Childersa, Kanclerza Skarbu. W październiku 1885 r. poślubił Dorothy Widdrington.

Karierę polityczną rozpoczął w 1885 r. jako liberalny członek Izby Gmin z okręgu Berwick-upon-Tweed. W latach 1892–1895 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W roku 1905 został ministrem spraw zagranicznych, przeprowadził wzmocnienie ententy z Francją i zbliżenie do Rosji (1907). Latem 1914 r. próbował skłonić Niemcy do wycofania wojsk z Belgii[2]. Wobec niepowodzenia tych prób, opowiedział się stanowczo za realizacją zobowiązań sojuszniczych[3], czym doprowadził Wielką Brytanię do udziału w I wojnie światowej[4]. Cesarz Wilhelm II Hohenzollern uznał go potem za głównego wroga Niemiec i osobę odpowiedzialną za przekształcenie wojny w konflikt światowy.

W 1916 r. był zmuszony do usunięcia się z życia politycznego z powodu choroby oczu. Otrzymał tytuł 1. wicehrabiego Grey of Fallodon. W latach 1919–1920 był posłem brytyjskim w Waszyngtonie. W roku 1921 powrócił do polityki, jako przywódca niezawisłych liberałów i przeciwnik Lloyd George’a. Zmarł w 1933 r. Wraz z jego śmiercią wygasł tytuł parowski.

Słynął z precyzyjnego rozkładu zajęć i punktualności. Był wielkim miłośnikiem wędkarstwa i znawcą ptaków. W swojej posiadłości Fallodon stworzył rezerwat dzikiego ptactwa. Został ministrem spraw zagranicznych, choć poza słabą znajomością francuskiego nie mówił w żadnym obcym języku i niemal nie podróżował poza Wielką Brytanię. Mimo to jest uważany za jednego z najwybitniejszych polityków brytyjskich początku XX wieku. Polityczny mentor Winstona Churchilla.

Napisał pamiętniki, wyjaśniające genezę wojny światowej: Twenty-Five Years, 1892–1916 (1925).

Jest autorem komentarza, wypowiedzianego w sierpniu 1914, na początku I wojny światowej: „W całej Europie gasną światła lamp. Nie zobaczymy ich ponownie za naszego życia” (The lamps are going out all over Europe; we shall not see them lit again in our lifetime)[1][5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Sir Edward Grey, 3rd Baronet, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2020-11-10] (ang.).
  2. Pierwsze ultimatum brytyjskie z 4 sierpnia 1914, Drugie ultimatum brytyjskie z 4 sierpnia 1914
  3. Anglo-francuskie Entente cordiale z 1904 i porozumienie rosyjsko-angielskie z 1907 nie zobowiązywały Wielkiej Brytanii do zbrojnego wsparcia Francji bądź Rosji, układem obronnym o wzajemnej pomocy był jedynie sojusz francusko-rosyjski z 1892. 22 listopada 1912 Grey skierował do francuskiej ambasady w Londynie pisemne oświadczenie o konieczności omówienia współdziałania między oboma rządami w razie spodziewanego zagrożenia pokoju ze strony trzeciego mocarstwa, nazajutrz ambasador Pierre Paul Cambon odpowiedział listem o zbliżonej treści.
  4. Wypowiedzenie wojny Rzeszy przez Wielką Brytanię
  5. Ian Kershaw: Do piekła i z powrotem. Europa 1914–1949. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2016, s. 29. ISBN 978-83-240-4165-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]