Gliniany (Ukraina)
Na mapach: 
49°49′N 24°31′E/49,816667 24,516667
49°49′N 24°31′E/49,816667 24,516667
 Gliniany, kościół Św. Ducha | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Prawa miejskie |
1523 | ||||
| Burmistrz |
Ihor Szulha | ||||
| Powierzchnia |
5,45 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
80600 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BC | ||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 49°49′N 24°31′E/49,816667 24,516667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Gliniany (ukr. Глиняни) – miasto w rejonie złoczowskim obwodu lwowskiego Ukrainy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miasto królewskie lokowane w 1397 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[2]. 1474 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Glinianach[3].
Miejsce popisów szlachty ziemi lwowskiej I Rzeczypospolitej[4]. Także miejsce koncentracji wojsk koronnych podczas wypraw przeciwko Tatarom.
W 1748 Jakub Błędowski herbu Półkozic, starosta zubczyński w 1747, wykupił starostwo gliniańskie wspólnie ze żoną Urszulą z Dzieduszyckich[5].
Przynależność terytorialna[edytuj | edytuj kod]
- 1340–1772 w ziemi lwowskiej, województwa ruskiego.
- 1772–1918 miasto w powiecie przemyślańskim Królestwa Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. Parafia rzymskokatolicka i greckokatolicka loco. Właścicielem tabularnym miasta był hrabia Aleksander Badeni.
- 1918–1939 w powiecie przemyślańskim, województwa tarnopolskiego.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- 3155 mieszkańców według spisu ludności z 1857);
- 3965 mieszkańców w 1880 roku, w tym 1794 grekokatolików, 463 rzymskich katolików, 3 ewangelików, pozostali – wyznawcy judaizmu;
- 4255 mieszkańców w 1921 roku, w tym 1965 Ukraińców, 1679 Żydów, 719 Polaków[6];
- 4391 mieszkańców w 1931 roku[6];
- 3242 mieszkańców w 2011 roku[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- W czasach epoki kamiennej w regionie dzisiejszych Glinian znajdowały się liczne osady paleolityczne. W Glinianach odkryto kości mamutów oraz narzędzia krzemienne (noże i rylce).
- 1379 – pierwsza wzmianka miasta w dokumentach historycznych.
- 1397 – Jan z Tarnowa wojewoda sandomierski i starosta ziemi ruskiej zezwala Piotrowi Sidel na założenie miasta. Władysław Jagiełło w r. 1425 potwierdza to nadanie (Wittyg, Pieczęcie miast s.70).
- 1537 – na terenie miasta zawiązano rokosz znany jako tzw. wojna kokosza.
- 1578 – miasto uzyskało prawo urządzania trzech jarmarków w roku.
- Od roku 1866 miasto słynęło z przemysłu tkackiego oraz szkoły tkactwa. Wyrabiano m.in. kobierce (tzw. kilimy gliniańskie).
- 1888 – pożar dwa razy strawił miasto[8]
- Pod koniec listopada 1942 roku miejscowi Żydzi zostali przesiedleni przez Niemców do getta w Przemyślanach (miesiąc później zginęli w obozie zagłady w Bełżcu). Spośród 80 osób, które natychmiast po deportacji wróciły z Przemyślan do Glinian, około 60 zostało złapanych i rozstrzelanych na cmentarzu[9].
- W nocy z 26 na 27 kwietnia 1944 roku oddział UPA zabił w Glinianach ponad 40 osób[6][10].
- 4 stycznia 1945 roku UPA ponownie zaatakowała Gliniany[11].
W latach 1940–1941 i 1944–1962 centrum rejonu gliniańskiego. Podczas okupacji niemieckiej pozbawione praw miejskich i włączone do wiejskiej gminy Gliniany[12].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- pozostałości zamku obronnego z XV w.,
- kościół parafialny pw. Ducha Świętego - parafia erygowana w 1397 r. z fundacji króla Władysława Jagiełły. W miejsce kościoła drewnianego, kilkakrotnie niszczonego przez najeźdźców, zbudowano w latach 1791 - 1831 kościół obecny, murowany. Konsekrowany w 1840. Zamknięty i zamieniony na spichlerz w 1945, zwrócony katolikom w 1995 r., ponownie konsekrowany w 2000 r[13].
- cerkiew z XVIII w.
Dzielnice Glinian[edytuj | edytuj kod]
Pobliskie miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Związani z miastem[edytuj | edytuj kod]
- Honorowi obywatele Glinian
- Karol Battaglia – sędzia powiatowy w Glinianach[14]
- Alfred Madurowicz – starosta powiatowy w Tarnopolu w 1889[15]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka. Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku. Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.
- ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.
- ↑ Antoni Sozański: Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772). Kraków, 1889, s. 5.
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 1. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 288.
- ↑ a b c Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 286, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
- ↑ Державний комітет статистики України. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2011 року, Київ-2011 (doc). [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-10)].
- ↑ Kronika.
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 219-220
- ↑ Władysław Kubów, „Terroryzm na Podolu”, Warszawa 2003, s. 74
- ↑ Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2006, s. 457, ISBN 83-88490-58-3, OCLC 838973434.
- ↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
- ↑ GLINIANY. Kościół p.w. Ducha Świętego (1791 - 183?). Lwowski obw., Lwowski r-n (Złoczowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-29].
- ↑ Nekrolog. „Czas”. Nr 39, s. 4, 18 lutego 1875.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1889, s. 35.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia Żydów w Glinianach na portalu Wirtualny Sztetl
- Gliniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 583.
Miasta obwodu lwowskiego
