Sokal
| Sokal | |||
 Kościół św. Piotra i Pawła w Sokalu; obecnie cerkiew greckokatolicka |
|||
|
|||
| Państwo |  Ukraina |
||
| Obwód | lwowski | ||
| Powierzchnia | 8,47 km² | ||
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
25 451 2533 os./km² |
||
| Nr kierunkowy | +3083 257 | ||
| Kod pocztowy | 80000–80005 | ||
|
Położenie na mapie obwodu lwowskiego
  Sokal
|
|||
|
Położenie na mapie Ukrainy
 Sokal
|
|||
 50°29′N 24°17′E/50,483333 24,283333 |
|||
| Strona internetowa | |||
Portal  Ukraina |
|||
Sokal (ukr. Сокаль) – miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, siedziba administracyjna rejonu sokalskiego. W 2001 roku liczyło ok. 21 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłu chemicznego, materiałów budowlanych i lekkiego.
Sokal leży nad Bugiem, około 20 km na wschód od granicy polsko-ukraińskiej.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1377 roku. W XIV wieku po książętach ruskich odziedziczyli te tereny książęta mazowieccy. Położony był na tzw. Czarnym szlaku, którym prowadziły najazdy tatarskie z Wołynia w kierunku Lwowa. W 1424 roku otrzymał prawo magdeburskie od księcia mazowieckiego Ziemowita, a w 1462 roku wszedł w skład nowo powstałego województwa bełskiego.
W XV i XVI wieku często pustoszony przez Tatarów. 2 sierpnia 1519 roku klęska wojsk polsko-litewskich pod wodzą hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego i doszczętne spalenie miasta w bitwie pod Sokalem z Tatarami. W bitwie tej odznaczył się Fryderyk Herburt, który bronił miasta przed Tatarami w otwartym polu, swoją walkę zakończył bohaterską śmiercią, zostawiając pięcioro dzieci. Polski poeta Mikołaj Sęp-Szarzyński w kilkadziesiąt lat później poświęcił Fryderykowi swój utwór Pieśń I. O Fridruszu, który pod Sokalem zabit od Tatarów roku Pańskiego 1519. Miasto było ufortyfikowane, posiadało fosy i dwie bramy miejskie. Od strony północnej miasta bronił zamek, a od południa dwa obronne klasztory: ojców Bernardynów i sióstr Brygidek.
W XVII wieku miasto trapiły wyniszczające najazdy Kozaków.
Po I rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim, w prowincji Lodomeria. W okresie zaborów Sokal stał się małym kurortem dla polskiej szlachty, która budowała tutaj swoje letnie rezydencje. Po tych rozbudowach w dwudziestoleciu międzywojennym jedna z ulic, przy której stanęły szlacheckie rezydencje, otrzymała nazwę Szlacheckiej (obecnie ulica Chmielnickiego). W 1885 roku przez miasto poprowadzono kolej żelazną, co znacznie przyczyniło się do jego ponownego rozwoju. W 1881 roku roku Sokal zaliczany był do 30 największych miast Galicji i liczył wówczas 8000 mieszkańców.
19 października 1918 roku Sokal znalazł się pod zbrojną administracją Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej, a następnie ponownie wrócił w granice Polski. W II Rzeczypospolitej był siedzibą administracyjną w powiatu sokalskiego w województwie lwowskim.
Po napadzie radzieckiej na Polskę 17 września 1939 roku okupowany przez ZSRR. Od 1941 roku wchodził w skład Generalnego Gubernatorstwa. Zdobyty 19 lipca 1944 roku przez wojska radzieckie[1].
Po zakończeniu działań wojennych część Sokala (wieś Żwirka) pozostała przy Polsce, po czym 15 lutego 1951 roku, w ramach umowy o zmianie granic została włączona do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej będącej częścią ZSRR.
Do dziś zachował się wzór pieczątki miasta z początku XVI wieku z wizerunkiem sokoła.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół Maryi Dziewicy z lat 1604-1619 z klasztorem bernardynów, który powstał w latach 1617-1630 – klasztor to monumentalna budowla w stylu barokowym, położona w dzielnicy Sokala – Żwirka (dzielnica ta do 1951 roku znajdowała się w granicach Polski). Klasztor i kościół otaczały mury obronne z 4 basztami i fosami. Budowa została wsparta finansowo przez króla Zygmunta III Wazę, Jana Zamoyskiego, Mikołaja Zebrzydowskiego, Stanisława Żółkiewskiego, Jerzego Mniszcha, następnie wspierały go rodziny Daniłłowiczów i Sobieskich. Już w 1724 roku koronowano uroczyście tutejszy obraz Matki Boskiej Pocieszenia Sokalskiej, co było dowodem ogromnego znaczenia klasztoru w I Rzeczypospolitej. W pożarze w 1843 roku kościół i klasztor spłonął i od tego czasu jego rola zaczęła maleć. W 1870 odbudowany przez O. Jana Kantego Skoczylasa[2]. Klasztor był do wybuchu II wojny światowej miejscem kultu Matki Bożej Sokalskiej. Po zakończeniu wojny święty obraz został przeniesiony do jednej z krakowskich kaplic, a od 2002 roku znajduje się w Sanktuarium w Hrubieszowie. Natomiast sam klasztor został zamieniony na więzienie o zaostrzonym rygorze i znacznie zrujnowany. 27 marca 2012 roku klasztor wraz z kościołem spłonęły doszczętnie. Z zabytkowych zabudowań pozostały jedynie opalone ściany[3][4].
- kościół św. św. Piotra i Pawła z początku XX wieku; obecnie zamieniony na cerkiew greckokatolicką
- synagoga z XVII wieku, obecnie w ruinie
- cerkiew św. Mikołaja z końca XVII wieku
- kaplica św. Mikołaja
Ludzie związani z Sokalem[edytuj | edytuj kod]
Osobna strona: Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ ВОВ-60 – Сводки.
- ↑ Józef Białynia Chołodecki: Epizody z dziejów Małopolski w XIX stuleciu. Lwów: 1920, s. 21.
- ↑ Spłonął klasztor w Sokalu.
- ↑ Kurier Galicyjski, 30marca-12 kwietnia, nr 6(154).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ruszczyński M., Historia miasta Sokala, Lwów 1842.
- Bogdalski C., Klasztor bernardynów w Sokalu, bmw 1906.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Sokal w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.
- Sokal w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV, cz. 2 (Januszpol – Wola Justowska) z 1902 r.
- Zdjęcia z Sokala
- Klasztor Bernardynów (j.ukr)
|
|||||||||||||||||||||||
|
|||||||
|
||||||||||
