Łanięta (gmina)

Łanięta
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	kutnowski
TERC	1002072
Siedziba	Łanięta
Wójt	Tomasz Szczęsny; (od 2018)
Powierzchnia	54,89 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 2467
• gęstość	44,9 os./km²
Nr kierunkowy	24
Kod pocztowy	99-306
Tablice rejestracyjne	EKU
	Adres urzędu:Łanięta 16; 99-306 Łanięta
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	13
Liczba miejscowości	23
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Łanięta
	Położenie na mapie Polski Łanięta
	52°22′N 19°17′E/52,361944 19,280000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Łanięta (daw. gmina Mikstal) – gmina wiejska położona w centralnej Polsce, w województwie łódzkim (jego najbardziej wysunięta na północ gmina), w powiecie kutnowskim. Siedziba gminy znajduje się w miejscowości Łanięta. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa płockiego.

Jest członkiem Związku Gmin Regionu Kutnowskiego^[2] oraz Stowarzyszenia Rozwoju Gmin „Centrum”^[3].

Według danych z 31 grudnia 2018 roku zamieszkiwało ją 2459 osób^[4].

Miejsce w województwie (na 177 gmin):

powierzchnia: 151. miejsce,
ludność: 174. miejsce^[4].

Gospodarka gminy oparta jest na rolnictwie. Strategia rozwoju gminy ukierunkowana jest na przekształcenie jej w gospodarkę rolniczo-przemysłowo-usługową^[5].

Geografia

Powierzchnia

Według danych z 2007 roku powierzchnia gminy Łanięta wynosiła 54,89 km²^[6]. Stanowi to 6,2% powiatu kutnowskiego i plasuje na 9. miejscu na 11 gmin tego powiatu (mniejsze są tylko gminy Dąbrowice i Kutno). Gmina jest też jedną z najmniejszych w województwie łódzkim, będąc 151. na 177 jednostek administracyjnych tego typu^[4].

W ogólnej strukturze użytkowania terenu dominują użytki rolne obejmujące 5 082 ha, co stanowi 92,8% powierzchni. Niemal wszystkie są wykorzystywane jako grunty orne (4 924 ha). Łąki i pastwiska (145 ha) oraz sady (13 ha) stanowią niewielki udział. Zalesionych jest 354 ha^[5]. Lesistość gminy (6,47%)^[5] jest ponad trzykrotnie niższa od średniej lesistości województwa łódzkiego (21,5%)^[4].

Położenie administracyjne

Historyczne

Gmina Łanięta została wyodrębniona po odzyskaniu niepodległości z dawnej gminy Miksztal, która była jedną z 12 gmin wiejskich powiatu kutnowskiego guberni warszawskiej w Królestwie Polskim^[7]. Na przestrzeni lat funkcjonowała w ramach różnych jednostek podziału administracyjnego:

W latach 1919–1939 była częścią powiatu kutnowskiego w przedwojennym województwie warszawskim^[8].
Od kwietnia do września 1939 roku była częścią powiatu kutnowskiego w przedwojennym województwie łódzkim^[8].
W latach 1939–1945 była częścią powiatu kutnowskiego w rejencji inowrocławskiej, będącej częścią Okręgu Rzeszy Kraj Warty.
W latach 1945–1954 była częścią powiatu kutnowskiego w ówczesnym województwie łódzkim.
W latach 1954–1972 gmina Łanięta nie istniała. W jej miejscu istniała gromada Łanięta^[9].
W latach 1973–1975 była częścią powiatu kutnowskiego w ówczesnym województwie łódzkim^[10].
W latach 1975–1998 była jedną z 38 gmin ówczesnego województwa płockiego^[5].
Od 1999 roku jest częścią powiatu kutnowskiego w województwie łódzkim^[5].

Obecne

Gmina Łanięta położona jest w centralnej Polsce i jest najbardziej wysuniętą na północ gminą województwa łódzkiego oraz powiatu kutnowskiego. Od północnego wschodu graniczy z powiatem gostynińskim w województwie mazowieckim, natomiast od północnego zachodu z powiatem włocławskim, będącym częścią województwa kujawsko-pomorskiego^[5].

Gminy, z którymi graniczy to:

Położenie matematycznogeograficzne

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów gminy^[11]:

północ: 52°23′38,0″N 19°16′26,0″E/52,393889 19,273889 w miejscowości Zgoda
południe: 52°17′01,0″N 19°17′04,0″E/52,283611 19,284444 w miejscowości Chruścinek
wschód: 52°21′38,0″N 19°19′43,0″E/52,360556 19,328611 w miejscowości Juków
zachód: 52°21′31,0″N 19°12′26,0″E/52,358611 19,207222 w miejscowości Kąty.

Rozciągłość południkowa: 6′37,0″

Rozciągłość równoleżnikowa: 7′17,0″.

Położenie fizycznogeograficzne

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski J. Kondrackiego i A. Richlinga zmodyfikowanym w 2018 roku^[12] gmina Łanięta znajduje się we wschodniej części Niżu Środkowoeuropejskiego. W północno-wschodniej części gminy przebiega granica pomiędzy Nizinami Środkowopolskimi a Pojezierzami Południowobałtyckimi. Większość gminy leży na obszarze Wysoczyzny Kłodawskiej, będącej częścią Niziny Południowowielkopolskiej. Północno-wschodnie skrawki leżą natomiast na Pojezierzu Kujawskim, części Pojezierza Wielkopolskiego^[13].

Środowisko naturalne

Gmina charakteryzuje się bardzo dobrymi warunkami glebowo-rolniczymi, dzięki czemu jest to gmina typowo rolnicza. Pod powierzchnią gminy znajduje się wysad soli kamiennej. W 1987 roku podjęto działania zmierzające do otwarcia kopalni, jednak prace przerwano na etapie przygotowań^[5]. W kolejnych latach wysad solny Łanięta uznano za potencjalne miejsce lokalizacji podziemnego składowiska odpadów promieniotwórczych^[14]. Obszar gminy podzielony jest między zlewnię Wisły i zlewnię Bzury działem wodnym II rzędu. W centralnej części gminy, na północ od miejscowości Suchodębie, swoje źródło ma Skrwa Lewa, będąca bezpośrednim dopływem Wisły. Zachodnią część gminy przecina natomiast Lubienka, kończąca swój bieg w Ochni^[5].

Ochrona przyrody

Jedyną formą ochrony przyrody w gminie Łanięta są pomniki przyrody. Na jej obszarze istnieje pięć tworów przyrody prawnie chronionych w ten sposób^[15].


Nazwa pomnika	Rodzaj pomnika	Lokalizacja	Rok ustanowienia	Nr rejestracyjny CRFOP
Jesion wyniosły	Pojedyncze drzewo	W zachodniej części zabytkowego parku w Łaniętach^[16]	1976	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.882
Dąb szypułkowy	Pojedyncze drzewo	W centralnej części zabytkowego parku w Łaniętach, obok romantycznego zameczku^[16]	1976	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.883
"Nierozłączki" – dwie lipy drobnolistne	Grupa drzew	Na wschodnim poboczu szosy Łanięta-Suchodębie^[16]	1977	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.884
Dwa jesiony wyniosłe	Grupa drzew	We wschodniej części zabytkowego parku w Łaniętach^[16]	1992	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.885
Dąb szypułkowy	Pojedyncze drzewo	W Łaniętach, przy szosie do Kutna, naprzeciwko wjazdu do zabytkowego parku^[16]	1992	PL.ZIPOP.1393.PP.1002072.886

Zabytki

Na obszarze gminy Łanięta znajduje się 12 obiektów wpisanych do rejestru zabytków^[17].


Nazwa	Elementy	Data powstania^[18]	Rok wpisania do rejestru zabytków^[18]	Współrzędne	Numer INSPIRE^[18]
Zespół dworski we Franciszkowie	dwór	pocz. XX w.	1980	52°21′15,6″N 19°18′24,2″E/52,354333 19,306722	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128010
Zespół dworski we Franciszkowie	park	1906 r.	1980	52°21′14,6″N 19°18′25,2″E/52,354056 19,307000	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38902
Zespół dworski w Kątach	dwór
Zespół dworski w Kątach	park	2. poł. XIX w.	1979	52°21′28,2″N 19°13′29,3″E/52,357833 19,224806	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38911
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Łaniętach		1643 r.	1978	52°21′42,8″N 19°16′48,0″E/52,361889 19,280000	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128039
Dzwonnica w Łaniętach		w latach 1860-1870	1978	52°21′41,9″N 19°16′47,5″E/52,361639 19,279861	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BL.34856
Cmentarz kościelny w Łaniętach
Zespół dworski w Łaniętach	dwór	XIX w.	1967	52°21′35,3″N 19°16′56,4″E/52,359806 19,282333	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128663
	zameczek romantyczny	1 poł. XIX w.	1967	52°21′40,0″N 19°16′56,2″E/52,361111 19,282278	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.128048
	park	1 poł. XIX w.	1980	52°21′37,6″N 19°16′56,2″E/52,360444 19,282278	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38924
Zespół dworski w Suchodębiu	dwór	poł. XIX w.	1980	52°20′18,3″N 19°16′55,3″E/52,338417 19,282028	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_BK.132999
Zespół dworski w Suchodębiu	park	nieznana	1980	52°20′21,9″N 19°16′57,1″E/52,339417 19,282528	PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.40691

Demografia

Dane z 31 grudnia 2014^[19]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2490	100	1184	47,6	1306	52,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	45		21,6		22,6

Piramida wieku mieszkańców gminy Łanięta w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Gmina składa się z trzynastu sołectw. Są to:

Anielin, Budy Nowe, Chrosno, Juków, Kąty, Łanięta, Rajmundów, Suchodębie, Świeciny, Wilkowia, Witoldów, Wola Chruścińska, Zgoda^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Łanięta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Związek Gmin Regionu Kutnowskiego [online], zgrk.pl [dostęp 2020-05-27] .
↑ Strona internetowa Stowarzyszeinia Rozwoju Gmin CENTRUM [online], Strona internetowa Stowarzyszeinia Rozwoju Gmin CENTRUM [dostęp 2020-05-27] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Urząd Statystyczny w Łodzi: Województwo Łódzkie 2019 - podregiony, powiaty, gminy. lodz.stat.gov.pl. [dostęp 2020-05-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Strategia Rozwoju Gminy Łanięta na lata 2016 - 2020. Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy Łanięta. [online], www.uglanieta.bip.org.pl [dostęp 2020-05-14] .
↑ Ireneusz Budzyński: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-08-20. ISSN 1505-5507. (pol.).
↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
↑ ^a ^b Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zmianie granic województw: białostockiego, kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego i warszawskiego. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-05-28] .
↑ Uchwała Nr 30/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kutnowskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39)
↑ Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim
↑ ^a ^b Położenie - Gmina Łanięta [online], Gmina Łanięta [dostęp 2020-05-15] .
↑ Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143-170.
↑ Geoserwis GDOŚ [online], geoserwis.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-28] .
↑ KCI Kutno - Radioaktywne Łanięta ? - [Kutnowskie Centrum Informacyjne] [online], kutno.net.pl [dostęp 2020-05-14] .
↑ CRFOP - Wyszukiwanie form ochrony przyrody [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-15] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Geoserwis GDOŚ [online], geoserwis.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-15] .
↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2019 r. woj. łódzkie. www.nid.pl. [dostęp 2020-05-16].
↑ ^a ^b ^c Narodowy Instytut Dziedzictwa: NID | Portal mapowy. mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2020-05-16].
↑ Łanięta – dane za rok 2014. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. GUS. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-14)].

Linki zewnętrzne

Zespół Parkowo-Pałacowy w Łaniętach

[populacja2016-1] Gmina Łanięta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Związek Gmin Regionu Kutnowskiego [online], zgrk.pl [dostęp 2020-05-27] .

[3] Strona internetowa Stowarzyszeinia Rozwoju Gmin CENTRUM [online], Strona internetowa Stowarzyszeinia Rozwoju Gmin CENTRUM [dostęp 2020-05-27] (pol.).

[:2-4] Urząd Statystyczny w Łodzi: Województwo Łódzkie 2019 - podregiony, powiaty, gminy. lodz.stat.gov.pl. [dostęp 2020-05-27].

[:3-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Strategia Rozwoju Gminy Łanięta na lata 2016 - 2020. Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy Łanięta. [online], www.uglanieta.bip.org.pl [dostęp 2020-05-14] .

[6] Ireneusz Budzyński: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-08-20. ISSN 1505-5507. (pol.).

[7] Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)

[:4-8] Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zmianie granic województw: białostockiego, kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego i warszawskiego. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-05-28] .

[9] Uchwała Nr 30/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kutnowskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39)

[10] Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim

[:5-11] Położenie - Gmina Łanięta [online], Gmina Łanięta [dostęp 2020-05-15] .

[12] Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143-170.

[13] Geoserwis GDOŚ [online], geoserwis.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-28] .

[14] KCI Kutno - Radioaktywne Łanięta ? - [Kutnowskie Centrum Informacyjne] [online], kutno.net.pl [dostęp 2020-05-14] .

[15] CRFOP - Wyszukiwanie form ochrony przyrody [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-15] .

[:0-16] Geoserwis GDOŚ [online], geoserwis.gdos.gov.pl [dostęp 2020-05-15] .

[17] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2019 r. woj. łódzkie. www.nid.pl. [dostęp 2020-05-16].

[:1-18] Narodowy Instytut Dziedzictwa: NID | Portal mapowy. mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2020-05-16].

[gus2014-19] Łanięta – dane za rok 2014. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. GUS. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-14)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Wsie	Anielin Bronisławów Budy Nowe Budy Stare Chrosno Chruścinek Franciszków Juków Kąty Kliny Klonowiec Wielki Łanięta Pomarzany Rajmundów Ryszardów Suchodębie Świecinki Świeciny Wilkowia Witoldów Wola Chruścińska Zgoda
Osada	Lipie
Części wsi	Marianów Nutowo
Zniesiona część wsi	Łanięta-Kolonia

Miasta	Dąbrowice Krośniewice Kutno Żychlin
Gminy miejskie	Kutno
Gminy miejsko-wiejskie	Dąbrowice Krośniewice Żychlin
Gminy wiejskie	Bedlno Krzyżanów Kutno Łanięta Nowe Ostrowy Oporów Strzelce

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (II RP) (1939) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Dąbrowice (do 1870) Krośniewice (do 1870 i od 1926) Kutno Żychlin (do 1870 i od 1924)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bedlno (1953–54 i 1973–75) Błonie (1867–1953) Chodów (1973–75) Czerwonka (1953–54) Dąbrowice (1867–1954 i 1973–75) Dobrzelin (1870–74, 1926–54 i 1973–75) Krośniewice (1870–1954 i 1973–75) Krzyżanów (1973–75) Krzyżanówek (1867–1954) Kutno (1867–1954 i 1973–75) Łanięta (1919–54 i 1973–75) Mikstal (1867–1918) Nowe Ostrowy (1973–75) Oporów (1867–1954 i 1973–75) Ostrowy (1953–54) Plecka Dąbrowa (1867–1954) Rdutów (1867–1953) Sójki (1867–1953) Strzelce (1953–54 i 1973–75) Wojszyce (1867–1953) Wroczyny (1867–70) Żychlin (1867–70, 1874–1926 i 1973–75) Żychlin (1870–74)
Gromady (1954–72)	Bedlno (1954–72) Biała (1961–72) Bielawki (1956–68) Byszew (← 1956–72) Chodów (1968–72) Cygany (1954–61) Czerwonka (1954–68) Dąbrowice (1954–72) Długie (1954–68) Dobrzelin (1954–72) Emilianów (1954–59) Gołębiew Stary (1954–68) Gołębiewek Nowy (1954–61) Kaszewy Kościelne (1954–61) Krośniewice (1954–72) Kruki (1954–61) Krzyżanów (1954–72) Kutno (1954–56) Kutno (1961–68) Kutno-Wschód (1968–72) Kutno-Zachód (1968–72) Łanięta (1954–72) Mikstal (1954–68) Miłonice (1954–68) Mirosławice (1954–68) Młogoszyn (1954–72) Mnich (1954–59) Nowa Wieś (1954–61) Nowe (1954–72) Odolin (1954–56) Oporów (1954–72) Ostrowy (1954–72) Plecka Dąbrowa (1954–72) Pniewo (1954–61) Podczachy (1954–61) Przyzórz (1954–68) Rdutów (1954–68) Ruszki (1954–59) Siemianów (1954–68) Sójki (1954–68) Strzegocin (← 1956–72) Strzelce (1954–72) Śleszyn (1954–61) Załusin (1956–72) Zgórze (1954–59)