Hanka Bielicka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hanka Bielicka
Ilustracja
Imię i nazwisko

Anna Weronika Bielicka

Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1915
Kononowka

Data i miejsce śmierci

9 marca 2006
Warszawa

Zawód

aktorka

Współmałżonek

Jerzy Duszyński
(1940−1953; rozwód)

Lata aktywności

1939−2006

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hanka Bielicka i Jan Kurnakowicz w filmie „Jasne łany”, 1947
Płaskorzeźba na ścianie Kina Praha w Warszawie
Ławeczka Hanki Bielickiej w Łomży autorstwa Michała Selerowskiego
Tablica upamiętniająca miejsce zamieszkania Anny Weroniki Bielickiej i Antoniego Marianowicza.
Nagrobek Hanki Bielickiej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, kw. 37

Hanka Bielicka, właśc. Anna Weronika Bielicka (ur. 27 października?/9 listopada 1915 w Kononowce koło Połtawy, zm. 9 marca 2006 w Warszawie) – polska aktorka, artystka kabaretowa i romanistka.

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się we wsi Kononówka koło Połtawy w Imperium Rosyjskim na terenie dzisiejszej Ukrainy[1][2][3][4][5] w czasie ucieczki rodziców – Leokadii z Czerwonków i Romualda Bielickich – przed ofensywą państw centralnych[6]. Jej ojciec był koniuszym[7], a matka po narodzinach córki została garderobianą[8]. Miała starszą o dwa lata siostrę, Marię[9]. Do 1918 r. mieszkała z rodziną na dworze Jana i Anny Barczewskich[7], a po I wojnie światowej przeniosła się do Łomży[10], gdzie skończyła gimnazjum żeńskie im. Marii Konopnickiej.

W młodości grała na fortepianie i śpiewała, poza tym działała w harcerstwie i uczyła się języków obcych: francuskiego i angielskiego[11]. W 1939 r. ukończyła studia romanistyczne Uniwersytetu Warszawskiego (pisanie pracy magisterskiej przerwał wybuch wojny) oraz Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie[12].

Kariera artystyczna[edytuj | edytuj kod]

Wybuch wojny uniemożliwił jej wyjazd do Francji na stypendium. W 1939 nawiązała współpracę z Teatrem na Pohulance[13], gdzie debiutowała rolą w Świętoszku Moliera i Zielonych latach Pugeta[14]. W wileńskich teatrach grała przez cały okres wojenny[15]; poza „Pohulanką”, za namową Ludwika Sempolińskiego, występowała także w kabaretach wystawianych w teatrach: Lutnia, Miniatury i Ksantypa[16]. Po okupacji Wilna przez Niemcy zatrudniła się jako kelnerka w restauracji „Mażojka”, w której także śpiewała i wygłaszała zabawne monologi, przygrywając sobie na pianinie[17]. Po 1945 była związana z zespołami teatrów: Dramatycznego w Białymstoku[18] (grała m.in. główne role w Ożenku oraz I co z takim robić[19]), Bagatela i Kameralnego w Łodzi[20] oraz Współczesnego i Syrena w Warszawie[21].

W 1947 okazjonalnie występowała z kabaretem w krakowskim Kabarecie Siedem Kotów, gdzie poznała Bogdana Brzezińskiego, który obiecał napisać dla niej specjalną rolę[22]. Kilka lat później stworzył postać Dziuni Pietrusińskiej[23], komentującej rzeczywistość sąsiedzką i ogólnospołeczną z pozycji – jak scharakteryzował ją sam autor – „paniusi miejsko-wiejskiej z dość poważnie zmąconym poczuciem własnych korzeni”. Tę rolę Bielicka odgrywała na scenie kabaretowej oraz w słuchowisku radiowym Podwieczorku przy mikrofonie, w którym występowała od lutego 1958[24]. Grała także w kabarecie Szpak[25]. W latach 1967–1971 prowadziła w Warszawie autorski kabaret Pod Gwiazdami[26].

Wystąpiła w ponad 20 filmach kinowych i telewizyjnych[27]. Nie powierzano jej jednak ról pierwszoplanowych, głównie z powodu głosu, który – ceniony na estradzie – w filmie często był przeszkodą[28]. Zagrała m.in. w filmach fabularnych: Gangsterzy i filantropi, Zakazane piosenki, Celuloza, Cafe pod Minogą, Małżeństwo z rozsądku, Piekło i niebo i słynną ciotunię w Panu Wołodyjowskim (1969) oraz serialach: Wojna domowa, Palce lizać i Badziewiakowie.

Za pracę artystyczną otrzymała wiele odznaczeń i nagród. W 1977 przeszła na emeryturę[29], ale kontynuowała występy teatralne, estradowe i telewizyjne. Występowała także za granicą dla Polonii, m.in. w USA i Kanadzie oraz w Australii[30].

W 2002 nagrała debiutancki album studyjny pt. Kazali mi śpiewać[31]. W maju 2005 wzięła udział w reklamie leku na wątrobę Hepatil[32]. Emisja reklamy wywołała kontrowersje[32].

Ostatnią rolą filmową Bielickiej była kreacja ciotki Judyty w filmie Ja wam pokażę! (2006). 1 marca 2006 wzięła udział w nagraniu programu Szymon Majewski Show, w którym żartobliwie powiedziała: Dzisiejszy wieczór będzie pod nazwą: „Bawcie się dzieci, nim babcia odleci[33]. Był to jej ostatni telewizyjny występ[34].

Charakterystyka estradowa i wizerunek[edytuj | edytuj kod]

Zdzisław Gozdawa i Wacław Stępień z Teatru Syrena w Warszawie nazwali jej charakterystyczny głos „najpiękniejszą chrypką świata”[35][36], która to była skutkiem poważnej infekcji gardła[37]. Dzięki swemu głosowi była łatwo rozpoznawalna nie tylko przez publiczność estrady, ale także przez słuchaczy radiowych.

Wygłaszała monologi z ogromnym temperamentem, witalnością i sympatią dla publiczności, posługiwała się przy tym śmiechem i uśmiechem. W czasie występów używała gwary warszawskiej, nawiązując do przedwojennego stylu życia Warszawy. Preferowała żart obyczajowy, unikając polityki.

Nieodłącznym rekwizytem na scenie i elementem jej stroju był kapelusz[38], najczęściej staromodny z ogromnym rondem, mimo zmieniających się trendów politycznych i trendów mody.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 1940 wyszła za Jerzego Duszyńskiego[39][40], z którym jednak rozwiodła się po 12 latach małżeństwa[41][42]. W latach 50. nawiązała romans z – wówczas żonatym – autorem tekstów i satyrykiem Jerzym Baranowskim[43]. Po rozstaniu z nim podjęła nieudaną próbę samobójczą[44], następnie zadecydowała o zaniechaniu relacji uczuciowych z mężczyznami[45]. Nie doczekała się potomstwa[20].

Mieszkała w Łomży przez prawie cały okres dwudziestolecia międzywojennego, a przez całe życie była silnie związana z miastem i jego środowiskiem kulturalnym[46]. W 1968 przeprowadziła się do Warszawy, gdzie mieszkała w domu przy ul. Śniadeckich przez kolejne 37 lat, aż do śmierci.

Była znana z działalności charytatywnej, m.in. wspierała finansowo podopiecznych z domu dziecka w Łomży[47], Stowarzyszenie Amazonek w Łomży oraz schronisko Na Paluchu w Warszawie[48].

Śmierć i pogrzeb[edytuj | edytuj kod]

9 marca 2006 przed południem przeszła w szpitalu przy ul. Stefana Banacha w Warszawie operację tętniaka aorty[49], po której o godzinie 16:15 tego samego dnia zmarła. 10 marca polski Sejm uczcił jej pamięć minutą ciszy.

Pogrzeb artystki odbył się 16 marca[49]. Została pochowana na warszawskich Starych Powązkach w grobowcu rodzinnym Bielickich (kwatera 37-1-1)[50]. Zgodnie z życzeniem artystki w ostatniej drodze towarzyszył jej przyjaciel ze Związku Artystów Scen Polskich Zbigniew Korpolewski, który pisał dla Bielickiej satyryczne monologi, a Jerzy Filar zagrał piosenkę „Upływa szybko życie”[49]. Wśród żegnających aktorkę byli też m.in. Krzysztof Kolberger, Emilia Krakowska, Roman Kłosowski i Tadeusz Ross oraz żona ówczesnego prezydenta Polski Maria Kaczyńska.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • W 2007 został odsłonięty pomnik w formie ławeczki w Łomży[51].
  • Od 2007 organizowany jest w Centrum Katolickim im. Jana Pawła II w Łomży coroczny Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej pod hasłem: „Radość spod kapelusza”[52], którego najważniejszym celem jest szerzenie zamiłowania do języka ojczystego i dbałość o czystość mowy polskiej.
  • 9 listopada to data urodzin Bielickiej, a zarazem data powstania Telewizyjnego Kuriera Warszawskiego. W drugą rocznicę śmierci artystki została odsłonięta pamiątkowa tablica na ścianie domu artystki przy ul. Śniadeckich 18, ufundowana przez redakcję Kuriera[53].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Obsada aktorska
Polski dubbing

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22].
  2. ↑ Kononowka koło Połtawy: Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22].
  3. ↑ nazwa: Konowka Hanka Bielicka (1915-2006), dzieje.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  4. ↑ nazwa: Kononowka Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22].
  5. ↑ nazwa: Kononowka Telewizja Polska S.A, Hanka Bielicka - legenda polskiej estrady, polonia.tvp.pl [dostęp 2020-11-22].
  6. ↑ Droga 2022 ↓, s. 6–7.
  7. ↑ a b Droga 2022 ↓, s. 6.
  8. ↑ Droga 2022 ↓, s. 9.
  9. ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 98. ISBN 83-7337-452-3.
  10. ↑ Droga 2022 ↓, s. 12.
  11. ↑ Droga 2022 ↓, s. 27–29.
  12. ↑ Droga 2022 ↓, s. 37–39.
  13. ↑ Droga 2022 ↓, s. 58, 65–66.
  14. ↑ Droga 2022 ↓, s. 67.
  15. ↑ Droga 2022 ↓, s. 68.
  16. ↑ Droga 2022 ↓, s. 83–86.
  17. ↑ Droga 2022 ↓, s. 89, 91.
  18. ↑ Droga 2022 ↓, s. 94.
  19. ↑ Droga 2022 ↓, s. 97.
  20. ↑ a b Droga 2022 ↓, s. 101.
  21. ↑ Droga 2022 ↓, s. 109–110, 119–120, 165.
  22. ↑ Droga 2022 ↓, s. 103.
  23. ↑ Droga 2022 ↓, s. 151.
  24. ↑ Droga 2022 ↓, s. 151, 156–157.
  25. ↑ Droga 2022 ↓, s. 165.
  26. ↑ Droga 2022 ↓, s. 207, 211–212, 220.
  27. ↑ Profil Hanki Bielickiej. [w:] Filmweb.pl [on-line]. www.filmweb.pl. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
  28. ↑ Ida Marszałek: Rozśmieszanie ludzi było jej powołaniem. [w:] Viva! [on-line]. viva.pl, 2020-03-09. [dostęp 2020-04-07]. (pol.).
  29. ↑ Droga 2022 ↓, s. 253.
  30. ↑ Droga 2022 ↓, s. 259–261, 275.
  31. ↑ Kazali mi śpiewać – Bielicka Hanna empik.com [dostępny 2011-02-15]
  32. ↑ a b Bielicka w zakazanej reklamie. [w:] Wirtualna Polska [on-line]. wiadomości.wp.pl, 2005-05-21. [dostęp 2022-01-07]. (pol.).
  33. ↑ Droga 2022 ↓, s. 309.
  34. ↑ Hanka Bielicka, Wyborcza.pl, 30 października 2006 [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-18].
  35. ↑ Wykonawca: Bielicka, Hanka, Polskie Radio [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-10].
  36. ↑ Droga 2022 ↓, s. 220.
  37. ↑ Droga 2022 ↓, s. 105–106.
  38. ↑ Droga 2022 ↓, s. 143, 159.
  39. ↑ Droga 2022 ↓, s. 78.
  40. ↑ Warszawa. 30 lat temu zmarł Jerzy Duszyński, Elektroniczna Encyklopedia Teatru Polskiego, 23 lipca 2008 [dostęp 2022-03-21].
  41. ↑ Droga 2022 ↓, s. 148–150, 257.
  42. ↑ Hanka Bielicka. Wielka tajemnica zmarłej aktorki.
  43. ↑ Droga 2022 ↓, s. 162–163.
  44. ↑ Droga 2022 ↓, s. 180.
  45. ↑ Droga 2022 ↓, s. 181, 189.
  46. ↑ Tekst piosenki „My z Łomży”, wyk. Hanka Bielicka, słowa: Janusz Odrowąż, emuzyka.pl [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01].
  47. ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 102. ISBN 83-7337-452-3.
  48. ↑ Droga 2022 ↓, s. 307.
  49. ↑ a b c Droga 2022 ↓, s. 311.
  50. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ROMUALD JAN BIELICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-10-31].
  51. ↑ Ławeczka Hanki Bielickiej w nowej lokalizacji. mylomza.pl, 2023-06-12. [dostęp 2023-06-13].
  52. ↑ PolskaLokalna.pl: Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej. 2008-02-22. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
  53. ↑ Agata Sabała: Boże, odeślij nam panią Hankę z powrotem. zw.com.pl, 2008-11-09. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
  54. ↑ M.P. z 1995 r. nr 6, poz. 89.
  55. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  56. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.
  57. ↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1994, ISBN 83-01-08836-2, s. 929.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zbigniew Korpolewski, Hanka Bielicka : umarłam ze śmiechu : wspomnienia, anegdoty, niepublikowane monologi, Warszawa: Prószyński Media, 2011, ISBN 978-83-7648-826-4, OCLC 802472699.
  • Hanka Bielicka, Uśmiech w kapeluszu, Maria Sondej (oprac.), Łódź: „Akapit Press”, 2000, ISBN 83-87463-46-9, OCLC 830289570.
  • Katarzyna Droga, Dziunia, ale dama. Powieść o Hance Bielickiej, Wydawnictwo Znak, 2022, ISBN 978-83-240-7643-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanka_Bielicka&oldid=71315560”