Hanka Bielicka
![]() | |
Imię i nazwisko |
Anna Weronika Bielicka |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
9 listopada 1915 |
Data i miejsce śmierci | |
Zawód | |
Współmałżonek |
Jerzy Duszyński |
Lata aktywności |
1939−2006 |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |

Hanka Bielicka, właśc. Anna Weronika Bielicka (ur. 27 października?/ 9 listopada 1915 w Kononowce koło Połtawy, zm. 9 marca 2006 w Warszawie) – polska aktorka, artystka kabaretowa i romanistka.
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się we wsi Kononówka koło Połtawy w Imperium Rosyjskim na terenie dzisiejszej Ukrainy[1][2][3][4][5] w czasie ucieczki rodziców – Leokadii z Czerwonków i Romualda Bielickich – przed ofensywą państw centralnych[6]. Jej ojciec był koniuszym[7], a matka po narodzinach córki została garderobianą[8]. Miała starszą o dwa lata siostrę, Marię[9]. Do 1918 r. mieszkała z rodziną na dworze Jana i Anny Barczewskich[7], a po I wojnie światowej przeniosła się do Łomży[10], gdzie skończyła gimnazjum żeńskie im. Marii Konopnickiej.
W młodości grała na fortepianie i śpiewała, poza tym działała w harcerstwie i uczyła się języków obcych: francuskiego i angielskiego[11]. W 1939 r. ukończyła studia romanistyczne Uniwersytetu Warszawskiego (pisanie pracy magisterskiej przerwał wybuch wojny) oraz Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie[12].
Kariera artystyczna[edytuj | edytuj kod]
Wybuch wojny uniemożliwił jej wyjazd do Francji na stypendium. W 1939 nawiązała współpracę z Teatrem Polskim „Pohulanka” w Wilnie[13], gdzie debiutowała rolą w Świętoszku Moliera i Zielonych latach Pugeta[14]. W wileńskich teatrach grała przez cały okres wojenny[15]; poza „Pohulanką”, za namową Ludwika Sempolińskiego, występowała także w kabaretach wystawianych w teatrach: Lutnia, Miniatury i Ksantypa[16]. Po okupacji Wilna przez Niemcy zatrudniła się jako kelnerka w restauracji „Mażojka”, w której także śpiewała i wygłaszała zabawne monologi, przygrywając sobie na pianinie[17]. Po 1945 była związana z zespołami teatrów: Dramatycznego w Białymstoku[18] (grała m.in. główne role w Ożenku oraz I co z takim robić[19]), Bagatela i Kameralnego w Łodzi[20] oraz Współczesnego i Syrena w Warszawie[21].
W 1947 okazjonalnie występowała z kabaretem w krakowskim Kabarecie Siedem Kotów, gdzie poznała Bogdana Brzezińskiego, który obiecał napisać dla niej specjalną rolę[22]. Kilka lat później stworzył postać Dziuni Pietrusińskiej[23], komentującej rzeczywistość sąsiedzką i ogólnospołeczną z pozycji – jak scharakteryzował ją sam autor – „paniusi miejsko-wiejskiej z dość poważnie zmąconym poczuciem własnych korzeni”. Tę rolę Bielicka odgrywała na scenie kabaretowej oraz w słuchowisku radiowym Podwieczorku przy mikrofonie, w którym występowała od lutego 1958[24]. Grała także w kabarecie Szpak[25]. W latach 1967–1971 prowadziła w Warszawie autorski kabaret Pod Gwiazdami[26].
Wystąpiła w ponad 20 filmach kinowych i telewizyjnych[27]. Nie powierzano jej jednak ról pierwszoplanowych, głównie z powodu głosu, który – ceniony na estradzie – w filmie często był przeszkodą[28]. Zagrała m.in. w filmach fabularnych: Gangsterzy i filantropi, Zakazane piosenki, Celuloza, Cafe pod Minogą, Małżeństwo z rozsądku, Piekło i niebo i słynną ciotunię w Panu Wołodyjowskim (1969) oraz serialach: Wojna domowa, Palce lizać i Badziewiakowie.
Za pracę artystyczną otrzymała wiele odznaczeń i nagród. W 1977 przeszła na emeryturę[29], ale kontynuowała występy teatralne, estradowe i telewizyjne. Występowała także za granicą dla Polonii, m.in. w USA i Kanadzie oraz w Australii[30].
W 2002 nagrała debiutancki album studyjny pt. Kazali mi śpiewać[31]. W maju 2005 wzięła udział w reklamie leku na wątrobę Hepatil[32]. Emisja reklamy wywołała kontrowersje[32].
Ostatnią rolą filmową Bielickiej była kreacja ciotki Judyty w filmie Ja wam pokażę! (2006). 1 marca 2006 wzięła udział w nagraniu programu Szymon Majewski Show, w którym żartobliwie powiedziała: Dzisiejszy wieczór będzie pod nazwą: „Bawcie się dzieci, nim babcia odleci[33]. Był to jej ostatni telewizyjny występ[34].
Charakterystyka estradowa i wizerunek[edytuj | edytuj kod]
Zdzisław Gozdawa i Wacław Stępień z Teatru Syrena w Warszawie nazwali jej charakterystyczny głos „najpiękniejszą chrypką świata”[35][36], która to była skutkiem poważnej infekcji gardła[37]. Dzięki swemu głosowi była łatwo rozpoznawalna nie tylko przez publiczność estrady, ale także przez słuchaczy radiowych.
Wygłaszała monologi z ogromnym temperamentem, witalnością i sympatią dla publiczności, posługiwała się przy tym śmiechem i uśmiechem. W czasie występów używała gwary warszawskiej, nawiązując do przedwojennego stylu życia Warszawy. Preferowała żart obyczajowy, unikając polityki.
Nieodłącznym rekwizytem na scenie i elementem jej stroju był kapelusz[38], najczęściej staromodny z ogromnym rondem, mimo zmieniających się trendów politycznych i trendów mody.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W lipcu 1940 wyszła za Jerzego Duszyńskiego[39][40], z którym jednak rozwiodła się po 12 latach małżeństwa[41][42]. W latach 50. nawiązała romans z – wówczas żonatym – autorem tekstów i satyrykiem Jerzym Baranowskim[43]. Po rozstaniu z nim podjęła nieudaną próbę samobójczą[44], następnie zadecydowała o zaniechaniu relacji uczuciowych z mężczyznami[45]. Nie doczekała się potomstwa[20].
Mieszkała w Łomży przez prawie cały okres dwudziestolecia międzywojennego, a przez całe życie była silnie związana z miastem i jego środowiskiem kulturalnym[46]. W 1968 przeprowadziła się do Warszawy, gdzie mieszkała w domu przy ul. Śniadeckich przez kolejne 37 lat, aż do śmierci.
Była znana z działalności charytatywnej, m.in. wspierała finansowo podopiecznych z domu dziecka w Łomży[47], Stowarzyszenie Amazonek w Łomży oraz schronisko Na Paluchu w Warszawie[48].
Śmierć i pogrzeb[edytuj | edytuj kod]
9 marca 2006 przed południem przeszła w szpitalu przy ul. Stefana Banacha w Warszawie operację tętniaka aorty[49], po której o godzinie 16:15 tego samego dnia zmarła. 10 marca polski Sejm uczcił jej pamięć minutą ciszy.
Pogrzeb artystki odbył się 16 marca[49]. Została pochowana na warszawskich Starych Powązkach w grobowcu rodzinnym Bielickich (kwatera 37-1-1)[50]. Zgodnie z życzeniem artystki w ostatniej drodze towarzyszył jej przyjaciel ze Związku Artystów Scen Polskich Zbigniew Korpolewski, który pisał dla Bielickiej satyryczne monologi, a Jerzy Filar zagrał piosenkę „Upływa szybko życie”[49]. Wśród żegnających aktorkę byli też m.in. Krzysztof Kolberger, Emilia Krakowska, Roman Kłosowski i Tadeusz Ross oraz żona ówczesnego prezydenta Polski Maria Kaczyńska.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Od 2007 organizowany jest w Centrum Katolickim im. Jana Pawła II w Łomży coroczny Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej pod hasłem: „Radość spod kapelusza”[51], którego najważniejszym celem jest szerzenie zamiłowania do języka ojczystego i dbałość o czystość mowy polskiej.
9 listopada to data urodzin Bielickiej, a zarazem data powstania Telewizyjnego Kuriera Warszawskiego. W drugą rocznicę śmierci artystki została odsłonięta pamiątkowa tablica na ścianie domu artystki przy ul. Śniadeckich 18, ufundowana przez redakcję Kuriera[52].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Obsada aktorska
- 1946: Zakazane piosenki − śpiewaczka uliczna
- 1946: Dwie godziny − sąsiadka Marty
- 1947: Jasne łany − Klechna, żona Klechy, siostra Stachy Sarnowej
- 1947: Ślepy tor − kelnerka Zosia
- 1950: Dwie brygady − aktorka Sarnecka grająca Karhanową
- 1951: Pierwsze dni − Plewina
- 1953: Sprawa do załatwienia − handlarka, pasażerka wagonu sypialnego
- 1954: Domek z kart − prezeska
- 1953: Celuloza − Szamotulska, gospodyni Szczęsnego
- 1954: Autobus odjeżdża 6.20 − Lucyna, kierowniczka hotelu robotniczego
- 1955: Irena do domu! − Kwiatkowska
- 1958: Zadzwońcie do mojej żony − Elżbieta Rybińska, szefowa Ireny
- 1959: Cafe pod Minogą − Apolonia Karaluch, służąca volksdeutscha
- 1962: Gangsterzy i filantropi − żona Kowalskiego (cz. 2)
- 1962: Dom bez okien − akrobatka parterowa Korolkiewiczowa
- 1965: Perły i dukaty − wczasowiczka Hanka
- 1966: Wojna domowa − masażystka Kowalska (odc. 15)
- 1966: Piekło i niebo − druga żona Franciszka
- 1966: Niewiarygodne przygody Marka Piegusa − Pajkertowa, matka Cześka (odc. 5)
- 1966: Małżeństwo z rozsądku − Burczykowa, matka Joanny
- 1967: Kiedy miłość była zbrodnią − listonoszka
- 1969: Pan Wołodyjowski − stolnikowa Makowiecka, siostra Wołodyjowskiego
- 1999: Palce lizać − ciotka Celina
- 1999: Badziewiakowie − ciocia (odc. 5)
- 2000: Sukces − Maria Stafford
- 2006: Ja wam pokażę! − Hania, ciotka Judyty
- Polski dubbing
- 1951: Alicja w krainie czarów − ptaszek
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1995)[53]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1986)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)[54]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974)
- Złoty Krzyż Zasługi (1954)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[55]
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)
- Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987)
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Odznaka „Za Zasługi dla Warszawy” (1965)
- Odznaka „Za zasługi dla województwa łomżyńskiego” (1994)
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979)
- Nagroda „Wiktora” – dla osobowości telewizyjnej (1986)
- Nagroda „Super Wiktora '2000” – za całokształt twórczości (2001)
- Nagroda „Prometeusza” – za wybitne osiągnięcia estradowe (1994)
- Nagroda Specjalna „Brylantowa Kolia” przyznana podczas uroczystości „Telekamer 2002”
- Honorowa Obywatelka Miasta Łomży
- Warszawianka Roku (1968)[56]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22] .
- ↑ Kononowka koło Połtawy: Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22] .
- ↑ nazwa: Konowka Hanka Bielicka (1915-2006), dzieje.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
- ↑ nazwa: Kononowka Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2020-11-22] .
- ↑ nazwa: Kononowka Telewizja Polska S.A , Hanka Bielicka - legenda polskiej estrady, polonia.tvp.pl [dostęp 2020-11-22] .
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 6–7.
- ↑ a b Droga 2022 ↓, s. 6.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 9.
- ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 98. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 12.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 27–29.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 37–39.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 58, 65–66.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 67.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 68.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 83–86.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 89, 91.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 94.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 97.
- ↑ a b Droga 2022 ↓, s. 101.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 109–110, 119–120, 165.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 103.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 151.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 151, 156–157.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 165.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 207, 211–212, 220.
- ↑ Profil Hanki Bielickiej. [w:] Filmweb.pl [on-line]. www.filmweb.pl. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
- ↑ Ida Marszałek: Rozśmieszanie ludzi było jej powołaniem. [w:] Viva! [on-line]. viva.pl, 2020-03-09. [dostęp 2020-04-07]. (pol.).
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 253.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 259–261, 275.
- ↑ Kazali mi śpiewać – Bielicka Hanna empik.com [dostępny 2011-02-15]
- ↑ a b Bielicka w zakazanej reklamie. [w:] Wirtualna Polska [on-line]. wiadomości.wp.pl, 2005-05-21. [dostęp 2022-01-07]. (pol.).
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 309.
- ↑ Hanka Bielicka, Wyborcza.pl, 30 października 2006 [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-18] .
- ↑ Wykonawca: Bielicka, Hanka, Polskie Radio [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-10] .
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 220.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 105–106.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 143, 159.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 78.
- ↑ Warszawa. 30 lat temu zmarł Jerzy Duszyński, Elektroniczna Encyklopedia Teatru Polskiego, 23 lipca 2008 [dostęp 2022-03-21] .
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 148–150, 257.
- ↑ Hanka Bielicka. Wielka tajemnica zmarłej aktorki.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 162–163.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 180.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 181, 189.
- ↑ Tekst piosenki „My z Łomży”, wyk. Hanka Bielicka, słowa: Janusz Odrowąż, emuzyka.pl [dostęp 2008-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01] .
- ↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 102. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Droga 2022 ↓, s. 307.
- ↑ a b c Droga 2022 ↓, s. 311.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ROMUALD JAN BIELICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-10-31] .
- ↑ PolskaLokalna.pl: Konkurs Krasomówczy im. Hanki Bielickiej. 2008-02-22. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
- ↑ Agata Sabała: Boże, odeślij nam panią Hankę z powrotem. Życie Warszawy online, 2008-11-09. [dostęp 2008-12-16]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1995 r. nr 6, poz. 89.
- ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.
- ↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1994, ISBN 83-01-08836-2, s. 929.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Korpolewski , Hanka Bielicka : umarłam ze śmiechu : wspomnienia, anegdoty, niepublikowane monologi, Warszawa: Prószyński Media, 2011, ISBN 978-83-7648-826-4, OCLC 802472699 .
- Hanka Bielicka , Uśmiech w kapeluszu, Maria Sondej (oprac.), Łódź: „Akapit Press”, 2000, ISBN 83-87463-46-9, OCLC 830289570 .
- Katarzyna Droga , Dziunia, ale dama. Powieść o Hance Bielickiej, Wydawnictwo Znak, 2022, ISBN 978-83-240-7643-7 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Hanka Bielicka w bazie filmpolski.pl
- Hanka Bielicka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
- Hanka Bielicka w bazie IMDb (ang.)
- Hanka Bielicka w bazie Filmweb
- Hanka Bielicka na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Hanka Bielicka na zdjęciach w bibliotece Polona
- Absolwenci Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie
- Absolwenci Uniwersytetu Warszawskiego
- Aktorki teatralne związane z Białymstokiem
- Aktorki teatralne związane z Łodzią
- Artyści związani z Łomżą
- Honorowi obywatele Łomży
- Laureatki tytułu „Warszawianka Roku”
- Ludzie Polskiego Radia
- Polscy artyści kabaretowi
- Polskie aktorki teatralne
- Polskie aktorki filmowe
- Polskie aktorki radiowe
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni odznaką honorową „Za Zasługi dla Warszawy”
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Urodzeni w 1915
- Zmarli w 2006
- Laureaci Mistrza Mowy Polskiej