Wojna domowa (serial telewizyjny)

Wojna domowa
Gatunek serialu	komedia
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski
Główne role	Kazimierz Rudzki Irena Kwiatkowska Alina Janowska Andrzej Szczepkowski Krzysztof Musiał
Liczba odcinków	15
Produkcja
Produkcja	Telewizja Polska, Zespół Filmowy „Syrena”
Reżyseria	Jerzy Gruza
Scenariusz	Mira Michałowska (Maria Zientarowa), według własnej książki
Muzyka	Jerzy Matuszkiewicz
Zdjęcia	Mieczysław Jahoda Antoni Wójtowicz
Scenografia	Teresa Barska Wiesław Orłowski Zdzisław Kielanowski Jarema Stępowski
Pierwsza emisja
Stacja telewizyjna	Telewizja Polska
Format obrazu	4:3
Lata emisji	1965–1966
Data premiery	24 października 1965

Wojna domowa – polski serial komediowy z lat 1965–1966, powstały na kanwie felietonów Miry Michałowskiej publikowanych w tygodniku „Przekrój”, wydanych w zbiorach Wojna domowa (1964) i Wojna domowa trwa (1966).

Opis

Opowiada o życiu 16-letniego Pawła i 15-letniej Anuli, mających problemy typowe dla ówczesnych nastolatków. Łączy elementy realistyczne z surrealistycznymi „scenkami kartonowymi”, obrazującymi wewnętrzne doznania bohaterów lub wzmacniającymi ważniejsze przesłania, których umowna estetyka jest zbliżona do Kabaretu Starszych Panów.

Legenda głosi, że Tadeusz Janczar (ojciec Krzysztofa Janczara, filmowego Pawła), wiedział o planach syna Krzysztofa zagrania w serialu i nie chcąc, by szedł on w jego aktorskie ślady, poprosił reżysera o nieangażowanie go. Ponieważ Jerzy Gruza nie znał Krzysztofa osobiście, przyszły Paweł przedstawił się jako Krzysztof Musiał (nosił wówczas nazwisko po matce), co okazało się skutecznym fortelem.

Dom, w którym mieszkają główni bohaterowie serialu, stoi przy ulicy Senatorskiej 24 , naprzeciwko kościoła św. Antoniego.

Twórcy

1. Maria Zientarowa – scenariusz
2. Jerzy Gruza – reżyseria
3. Teresa Barska, Wiesław Orłowski, Zdzisław Kielanowski – scenografia
4. Hanna Morawiecka (odc. 1-7), Teresa Gałkowska-Lesman (odc. 8-15) – kostiumy
5. Mieczysław Jahoda (odc. 1-7), Antoni Wójtowicz (odc. 8-15) – zdjęcia
6. Ludwik Jerzy Kern, Wojciech Młynarski (odc. 9, 13) – teksty piosenek
7. Jerzy Matuszkiewicz – muzyka
8. Tomira Matyjaszkiewicz (odc. 1-7, 10-12, 15), Roman Kolski (odc. 8, 9, 13, 14) – montaż
9. Elżbieta Jackiewiczowa – konsultant ds. pedagogicznych

Obsada

Role główne

1. Kazimierz Rudzki – Kazimierz Jankowski, ojciec Pawła
2. Irena Kwiatkowska – Zofia Jankowska, matka Pawła
3. Krzysztof Musiał-Janczar – Paweł Jankowski
4. Andrzej Szczepkowski – Henryk Kamiński, sąsiad, wujek Anuli
5. Alina Janowska – Irena Kamińska, sąsiadka, ciotka Anuli
6. Elżbieta Góralczyk – Anula (od odc. 4)
7. Jarema Stępowski – nieznajomy pytający w każdym odcinku o suchy chleb dla konia

Aktorzy (gościnnie)

1. Irena Dziedzic – we własnej osobie, prezenterka popularnego wówczas programu telewizyjnego Tele-Echo; w filmie przechodzi korytarzem w telewizji, gdzie odbywa się casting, w którym uczestniczy Paweł (odc. 1)
2. Andrzej Konic – reżyser w telewizji (odc. 1)
3. Anna Jaraczówna – pani Jaworska, wścibska sąsiadka Kamińskich (odc. 1-7, 9, 14, 15)
4. Magdalena Zawadzka – Simona Grabczyk, piosenkarka śpiewająca z playbacku Nie bądź taki szybki Bill Katarzyny Sobczyk; do dziś żałuje, że nie wystarczyło funduszów na zrobienie postsynchronu z jej własnym głosem (odc. 2)
5. Zofia Merle – manikiurzystka (odc. 2)
6. Wojciech Siemion – nauczyciel biologii, wychowawca Pawła (odc. 3, 8, 12)
7. Wiesław Michnikowski – Felek Siekierski, znajomy Ireny Kamińskiej, na wywiadówce (odc. 3)
8. Janina Kałuska-Szydłowska – matka na wywiadówce (odc. 3)
9. Włodzimierz Kwaskowski – pan Bakolak (odc. 3)
10. Bohdan Łazuka – Joga Korolczyk, „polski joga” poznany przez Pawła na Legii, uczył potem jogi Anulę i Irenę (odc. 7), „cameo” tańczący Już taki jestem zimny drań wokół Jankowskiej w „scence kartonowej” (odc. 15)
11. Wanda Łuczycka – babcia Pawła (odc. 8)
12. Jan Kobuszewski – szef hydraulików; grał później podobną rolę w skeczu Ucz się, Jasiu w Kabarecie Dudek (odc. 9)
13. Marian Kociniak – hydraulik (odc. 9)
14. Jerzy Bielenia – hydraulik (odc. 9)
15. Mieczysław Czechowicz – sąsiad, ojciec Maniusia (odc. 5, 9)
16. Kazimierz Brusikiewicz – Wojciech Klonowski, przyjaciel Jankowskiego z oflagu (odc. 10)
17. Stanisław Jaworski – listonosz z telegramem informującym o przyjeździe Rysia (odc. 10)
18. Marc Gowlland – Rysio, kuzyn Pawła z Anglii (odc. 10)
19. Bogumił Kobiela – instruktor narciarski (odc. 10)
20. Jerzy Januszewicz – Zenon Maciejak, kierowca dyplomowany (odc. 10)
21. Jacek Fedorowicz – Jan Cybulski, przewodnik wycieczek po Warszawie (odc. 10)
22. Jerzy Karaszkiewicz – uczestnik wycieczki po Warszawie; niewymieniony w czołówce (odc. 10)
23. Maria Chwalibóg – gaździna na stoku narciarskim w Zakopanem nalewająca mleko do szklanki i podająca ją Kobieli (odc. 10)
24. Barbara Drapińska – ciotka Jadwiga (odc. 12)
25. Zbigniew Cybulski – siedzący na widowni obok Jankowskich, którzy biją brawo Pawłowi, „scenka wyobrażeniowa”, w której Paweł odbiera wielką nagrodę za osiągnięcia w dziedzinie kultury (odc. 1)
26. Edward Dziewoński, Krystyna Borowicz – właściciele psa „Korka” (odc. 14)
27. Czesław Nowicki – telewizyjny „Wicherek” (odc. 15)
28. Marek Kondrat – szkolny kolega Pawła, niewymieniony w czołówce (odc. 15)
29. Hanka Bielicka – pani Dziubczyńska – głos w domofonie (odc. 10); masażystka Kowalska (odc. 15)
30. Wacław Jankowski – klient w pralni (odc. 15)
31. Małgorzata Lorentowicz – matka małej Basi na konkursie młodych talentów (odc. 13)
32. Danuta Wodyńska – pani Jadzia, ekspedientka w sklepie proponująca Kamińskiej serwolatkę w zamian za Odprawę posłów greckich (odc. 4); kobieta w pociągu (odc. 14)
33. Józef Nowak – milicjant zaczepiony na MDM-ie przez Jankowską z awanturą, żeby nie aresztował Pawła (odc. 6)
34. Wacław Kowalski – strażnik w Łazienkach przywołujący Jankowską do porządku (odc. 11)
35. Bohdan Tomaszewski – komentator sportowy (odc. 15)

Aktorzy (zdjęcia archiwalne)

1. Barbara Rylska i Rena Rolska (odc. 4) – na temat obu aktorek toczy się dyskusja między Kamińskimi, którzy czekając na Anulę, oglądają w telewizji jeden z pierwszych polskich filmów kryminalnych Ostatni kurs – reż. Jan Batory; oboje zastanawiają się, która z nich to Krystyna; w rzeczywistości to Barbara Rylska
2. Beata Tyszkiewicz (odc. 11) – występuje w oglądanym w telewizji filmie Pierwszy dzień wolności (film)

Odcinki

1. Ciężkie jest życie – ingerencja rodziców Pawła, aby ten nie brał udziału w nowo kręconym filmie – podobnie jak w rzeczywistym życiu odtwórcy roli Pawła (Krzysztofa Musiała); „scenka kartonowa”: Paweł walczy na szable w ekranizacji telewizyjnej Ogniem i mieczem przy akompaniamencie muzycznej parafrazy Tańca z szablami z niewielką domieszką muzyki w stylu Nino Roty. (Czas trwania odcinka 29:15)
2. Bilet za fryzjera – aby pójść na koncert znanej piosenkarki, Paweł musi spełnić kilka warunków, m.in. pójść do fryzjera. Paweł mówi o koledze piszącym wiersze: żeby oni mu raz w klasie na lekcji, już nie mówię: puścili Armstronga albo nawet Matuszkiewicza, to by zobaczyli, co on potrafi (Matuszkiewicz jest kompozytorem muzyki serialu i muzyka jego leci w tle. Podobnie w 40-latku Jerzego Gruzy wspomina się operatora Mieczysława Jahodę, dużo mniej zręcznie), „scenka kartonowa”: Paweł utożsamia obcinanie włosów jego i kolegów u fryzjera ze ścinaniem głów na gilotynie podczas Rewolucji Francuskiej (26:39)
3. Wywiadówka – pani Irena idzie na wywiadówkę Pawła – w zastępstwie jego chorej matki (28:55)
4. Pierwszy dzień – Kamińscy przygotowują mieszkanie na przyjęcie siostrzenicy Anuli (29:19)
5. Dwója z azymutu – Anula jest zagrożona w pozostaniu na drugi rok w tej samej klasie; prywatka u Pawła (29:14)
6. Trójka klasowa – Anula widzi Pawła w towarzystwie milicjanta przy ul. Puławskiej w Warszawie vis-à-vis kina Moskwa, na którym wisi plakat filmu The Beatles, a potem mówi o tym ciotce Irenie, co w efekcie powoduje masę nieporozumień (24:12)
7. Polski joga – dzięki przypadkowo znalezionej na makulaturze książce o jodze, Kamińscy interesując się nią, zapraszają do siebie jej autora (27:58)
8. Wizyta starszej pani – odwiedziny babci Pawła, która strofuje i poucza wszystkich dookoła (47:46)
9. Dzień matki – Paweł z ojcem próbują w Dniu Matki wyręczyć panią domu w jej codziennych obowiązkach. Paweł kupuje bilety do kina na brytyjski film komediowo-kryminalny Jak zabić starszą panią? (The Ladykillers – reż. Alexander Mackendrick) (38:43)
10. Zagraniczny gość – Jankowscy przyjmują kuzyna z Anglii, który choć kontuzjowany podczas pobytu w Polsce wraca szczęśliwy do kraju (53:08)
11. Co każdy chłopiec – rodzice Pawła zorientowawszy się, że Paweł zaczyna się spotykać z dziewczętami, postanawiają wnikliwie czytać fachową literaturę. Druga książka widoczna w księgarni to Między nami mężczyznami z ilustracją Bohdana Butenki na okładce, później wydawana pt. Książka dla chłopców (47:36)
12. Monolog zewnętrzny – wizja świata Pawła w konfrontacji z poglądami jego rodziców (28:22)
13. Młode talenty – festiwal młodych talentów, w którym udział bierze zespół muzyczno-wokalny Pawła – „Kocmołuchy”. Dalsze wspomnienia Kazimierza Rudzkiego z oflagu: o rolach Ofelii z Hamleta, Hanki z Moralności pani Dulskiej, granych przez niego w peruce, w teatrze obozowym, pani Dulskiej granej przez ciut starszego Kazimierza Michałowskiego (46:55)
14. Nowy nabytek – pies u Jankowskich, który długo u nich nie zagrzeje miejsca (35:21)
15. Siła wyobraźni – wychodzi na jaw, że jeden z kolegów Pawła jest dzieckiem adoptowanym (39:05)

Piosenki i melodie

1. Wojna domowa (czołówka)
2. Nie bądź taki szybki Bill (odc. 2, 12)
3. Temat hinduski podczas wejścia pana Korolczyka, „polskiego jogi” do mieszkania Jankowskich, wykorzystany później w odc. 4 Stawki większej niż życie pt. Café Rose (odc. 7)
4. Wszystko dla Mamy, gdy mamy Dzień Mamy (odc. 9)
5. Melodia późniejszych Przygód psa Cywila (odc. 11)
6. Oni mają teraz życie (odc. 11)
7. Demograficzny wyż (odc. 12)
8. Ja jestem jedna wielka wada (odc. 12)
9. Tylko wróć (Tak mi źle ...) – Wojciech Gąssowski z zespołem NOVI (odc. 13)
10. Z kim tak ci będzie źle jak ze mną (odc. 13)
11. Ty opuścisz mnie (odc. 13)
12. W zoologicznym dziś ogrodzie (odc. 13)

Bibliografia

• Wojna domowa w bazie Internet Movie Database (IMDb) (ang.)
• Wojna domowa w bazie filmweb.pl
• Wojna domowa w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne

• Kulisy realizacji 7. odcinka serialu w PKF na stronie KronikaRP
• Zdjęcia z filmu Wojna domowa w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”