Język pero

péerò^[1]
Obszar	Nigeria (stan Gombe)
Liczba mówiących	25 tys. (1995)
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki afroazjatyckie; Języki czadyjskie; Języki zachodnioczadyjskie; Języki zachodnioczadyjskie A; Języki bole; Języki tangale; Język pero;
Status oficjalny
Ethnologue	6a żywy↗
Kody języka
ISO 639-3	pip
IETF	pip
Glottolog	pero1241
Ethnologue	pip
WALS	per
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język pero (inaczej: filiya, pipero, walo; nazwa oryginalna: péerò) – język afroazjatycki z zachodniej gałęzi języków czadyjskich, używany w Nigerii (obszar Shongom, stan Gombe). Najbliżej spokrewniony z językami tangale – tangale, kanakuru (dera), kuszi, kupto i innymi^[3]^[4]^[5]. Posługuje się nim ok. 25 tys. osób (dane z 1995 roku). Do zapisu używany jest alfabet łaciński^[2].

Dialekty[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się dialekty gwandum, gundale, filiya^[1].

Fonetyka i fonologia[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski[edytuj | edytuj kod]

Język pero ma pięć samogłosek długich i pięć krótkich^[6]:


	przednie		tylne
	niezaokrąglone		zaokrąglone
	długie	krótkie	długie	krótkie
przymknięte	i:	i	u:	u
średnie	e:	e	o:	o
otwarte	a:	a

Spółgłoski[edytuj | edytuj kod]

Spółgłoski języka pero^[6]:

sposób artykulacji	miejsce artykulacji
	wargowe	przednio- językowe	dorsalne		krtaniowe
	dwu- wargowa	dziąsłowe	średnio- językowe	tylno- językowe	krtaniowe
zwarte	p b	t d	c ɟ	k g	ʔ
iniektywne	ɓ	ɗ
nosowe	m	n		ŋ
drżące		r
półotwarte	w		j
boczne półotwarte		l

Intonacja[edytuj | edytuj kod]

Pero jest językiem tonalnym. Rozróżnia się dwa rodzaje tonów: wysoki oraz niski^[6].

Gramatyka[edytuj | edytuj kod]

Liczebniki[edytuj | edytuj kod]

Liczebniki w języku pero^[7]:

1	ɗók
2	bélòw
3	ɡ͡bónòŋ
4	béeɗòw
5	púat / fwát
6	páttira múndi
7	páttira bélòw
8	bídìdow
9	kómpòy / kómvòy
10	kó / k͡púmmò
11	àré ɗòk
12	àré bélów
13	àré ɡ͡bónòŋ
14	àré béeɗòw
15	àré fwát
16	àré páttira múndi
17	àré páttira bélòw
18	àré bídìdow
19	àré kómpòy / kómvòy
20	kó bélòw

21	kó bélòw kàn ɗòk
22	kó bélòw kàn bélòw
23	kó bélòw kàn ɡ͡bónòŋ
24	kó bélòw kàn béeɗòw
25	kó bélòw kàn fwát
26	kó bélòw kàn páttira múndi
27	kó bélòw kàn páttira bélòw
28	kó bélòw kàn bídìdow
29	kó bélòw kàn kómpòy / kómvòy
30	yàjì ɡ͡bónòŋ
40	yàjì béeɗòw
50	yàjì fwát
60	yàjì páttira múndi
70	yàjì páttira bélòw
80	yàjì bídìdow
90	yàjì kómpòy / kómvòy
100	cíɡ / ʃìk
200	cíɡ bélów / ʃìk bélów
1000	cík pómmò / dik
2000	dik bélów

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Roger Blench: An Atlas of Nigerian Languages. 3rd Edition. P. 73. Roger Blench Website. Publications, 2012. [dostęp 2017-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-28)]. (ang.).
↑ ^a ^b M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Pero. A language of Nigeria, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2017-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-14] (ang.).
↑ Bernard Comrie: Paul Newman: The World’s Major Languages. Wyd. Second Edition. London: Routledge, 2009, s. 619 — Table 36.1 The Chadic Language Family (Inventory and Classification). ISBN 0-203-30152-8. (ang.).
↑ Roger Blench: The Afro-Asiatic Languages. Classification and Reference List. P. 4—6. Roger Blench Website. Publications, 2006. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).
↑ Lewis M. P., Simons G. F., Fennig C. D.: Afro-Asiatic. Chadic. West. A. A.2. Tangale. Tangale Proper. [w:] Ethnologue: Languages of the World (19th Edition) [on-line]. SIL International, 2016. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Green C., Moran S.: Inventory Pero (GM). [w:] PHOIBLE Online [on-line]. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, 2014. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).
↑ Bernard Comrie: Language name and locationː Pero (Pipero), Nigeria. [w:] Numeral Systems of the World’s Language [on-line]. Max Planck Institute for the Science of Human History, 2007. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zygmunt Frajzyngier: A Pero-English and English-Pero Vocabulary (Marburger Studien zur Afrika- und Asienkunde / Serie A, Afrika, 38). Berlin: Dietrich Reimer Verlag, 1985, s. 93. (ang.).
Zygmunt Frajzyngier: A Grammar of Pero (Sprache und Oralität in Afrika: Frankfurter Studien zur Afrikanistik, 4). Berlin: Dietrich Reimer Verlag, 1989, s. viii+310. (ang.).
Zygmunt Frajzyngier: The vowel system of Pero (Studies in African linguistics, 11). Berlin: 1980, s. 39—74. (ang.).
H. H. Wängler: Zygmunt Frajzyngier: Neutralization in the consonantal system of Pero (Festchrift Otto von Essen). Wyd. Festchrift Otto von Essen. Hamburg: Helmut Buske Verlag, 1978, s. 97—119. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Language: Pero. Glottolog, editors Hammarström H., Forkel R., Haspelmath M., Bank S. Max Planck Institute for the Science of Human History (2016)
Language: Pero. The World Atlas of Language Structures, editors Dryer M. S., Haspelmath M. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology
Pero. MultiTree: A Digital Library of Language Relationships (2009)
OLAC resources in and about the Pero language. Language-archives.org
Words of Life — Pero. Global Recordings Network (Collection of related audio Bible stories and evangelistic messages)

[An_Atlas_of_Nigerian_Languages_73-1] Roger Blench: An Atlas of Nigerian Languages. 3rd Edition. P. 73. Roger Blench Website. Publications, 2012. [dostęp 2017-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-28)]. (ang.).

[Pero._A_language_of_Nigeria-2] M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Pero. A language of Nigeria, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2017-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-14] (ang.).

[3] Bernard Comrie: Paul Newman: The World’s Major Languages. Wyd. Second Edition. London: Routledge, 2009, s. 619 — Table 36.1 The Chadic Language Family (Inventory and Classification). ISBN 0-203-30152-8. (ang.).

[4] Roger Blench: The Afro-Asiatic Languages. Classification and Reference List. P. 4—6. Roger Blench Website. Publications, 2006. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).

[5] Lewis M. P., Simons G. F., Fennig C. D.: Afro-Asiatic. Chadic. West. A. A.2. Tangale. Tangale Proper. [w:] Ethnologue: Languages of the World (19th Edition) [on-line]. SIL International, 2016. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).

[PHOIBLE_Online-6] Green C., Moran S.: Inventory Pero (GM). [w:] PHOIBLE Online [on-line]. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, 2014. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).

[7] Bernard Comrie: Language name and locationː Pero (Pipero), Nigeria. [w:] Numeral Systems of the World’s Language [on-line]. Max Planck Institute for the Science of Human History, 2007. [dostęp 2017-07-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]