Julian Kornhauser
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Narodowość |
polska |
Małżeństwo |
Alicja Wojna-Kornhauser |
Dzieci | |
Krewni i powinowaci |
Andrzej Duda (zięć) |
Odznaczenia | |
Julian Kornhauser (ur. 20 września 1946 w Gliwicach) – polski poeta, prozaik, krytyk literacki, eseista, autor książek dla dzieci, znawca i tłumacz literatury serbskiej i chorwackiej, współtwórca grupy literackiej „Teraz”, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest jednym z najbardziej znanych przedstawicieli poetyckiej Nowej Fali z lat 70. XX wieku.
Życiorys
Syn krakowskiego Żyda Jakuba Kornhausera (1913-1972), więźnia obozów w Płaszowie, Natzweiler, Neckarelz oraz Dachau[1][2] i pochodzącej z Chorzowa Ślązaczki Małgorzaty Glombik (1914-1987)[3]. Absolwent V Liceum Ogólnokształcącego w Gliwicach. Magisterium zdobył na Uniwersytecie Jagiellońskim (1970; serbistyka i kroatystyka). Tam też w 1975 uzyskał doktorat, w 1982 habilitację (na podstawie książki Sygnalizm: propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej), a tytuł naukowy profesora został mu nadany przez Prezydenta RP w 1996 roku.
Julian Kornhauser jest żonaty z polonistką Alicją Wojną-Kornhauser i ma dwoje dzieci. Córka Agata w 1994 została żoną Andrzeja Dudy[4][5]. Syn, dr Jakub Kornhauser, jest literaturoznawcą, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Jagiellońskiego, tłumaczem i poetą[6].
W konsekwencji przebytego w 2008 roku krwotocznego udaru mózgu prof. Julian Kornhauser cierpi na afazję i paraliż prawej strony ciała. Wycofał się z pracy zawodowej i twórczej oraz życia publicznego[7][8].
Kariera zawodowa
Zatrudniony w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ od 1970 roku, kolejno na stanowisku asystenta (1970-1972), starszego asystenta (1972-1977), adiunkta (1977-1984), docenta (1984-1993), profesora nadzwyczajnego UJ (1993-1996), profesora nadzwyczajnego (1997-2001) i profesora zwyczajnego od 2002 do przejścia na emeryturę w 2010 roku. W latach 1987-1988 i 1990-1991 wicedyrektor, a w latach 1993-2002 dyrektor Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1991-1993 kierownik Zakładu Literatur Słowiańskich w IFS UJ, a w latach 1997-2010 kierownik Katedry Filologii Chorwackiej, Serbskiej i Słoweńskiej w IFS UJ. Prowadził także warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym. Ponadto w latach 2002-2005 kierował Katedrą Slawistyki w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego[9].
Był bądź jest członkiem kilku Komisji PAN i PAU, a także wiceprzewodniczącym Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN i członkiem Komitetu Słowianoznawstwa PAN. Od 2001 roku jest redaktorem naczelnym „Pamiętnika Słowiańskiego”. W latach 2002-2005 był członkiem Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 2005-2008 pełnił funkcję kierownika Studiów Doktoranckich przy Wydziale Filologicznym UJ[9]. W latach 2006-2013 był jurorem Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus (w latach 2008-2013 w obradach jury zastępował go Jakub Kornhauser)[10]. Członek SPP i PEN Clubu.
Specjalizuje się w literaturo- i kulturoznawstwie chorwackim i serbskim XX wieku, historii literatury polskiej po 1945 roku oraz w zagadnieniach przekładoznawstwa i komparatystyki (głównie poezja i życie literackie). Jest autorem ponad trzystu publikacji (w tym 14 monografii naukowych i tomów szkiców krytycznoliterackich). Wypromował sześcioro doktorów nauk humanistycznych[11].
Represje w okresie PRL-u
Tom poezji „Zabójstwo” z 1973 roku Juliana Kornhausera, który zawierał wiersze odrzucone przez cenzurę, był jednym z pierwszych polskich samizdatów[12]. W 1975 roku był sygnatariuszem Listu 59, protestu polskich intelektualistów przeciw zmianom w konstytucji PRL, zwłaszcza o wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR i wieczystego sojuszu z ZSRR[13].
Był rozpracowywany w ramach SOR „Myśliciel” KR 14382 z powodu sygnowania „listu 59”, publikacji swoich tekstów w drugim obiegu i ich kolportażu, jak również utrzymywania kontaktów ze środowiskami tworzącymi KOR. SB utrudniała publikacje jego utworów oraz awans na uczelni. Po ogłoszeniu stanu wojennego był internowany w dniach 15-24 grudnia 1981[13].
Twórczość
Debiut Juliana Kornhausera miał miejsce na łamach miesięcznika Poezja i w Almanachu młodych „Iskier” w 1967 roku. Od 1968 do 1975 roku był członkiem grupy poetyckiej Teraz. W latach 1981-1983 współredagował miesięcznik Pismo, następnie był współautorem drugoobiegowego czasopisma „NaGłos”, gdzie publikował swoją prozę oraz interpretował swoją poezję[14]. W latach 90. ogłaszał eseje i recenzje na łamach „Gazety Wyborczej” oraz „Tygodnika Powszechnego”, w latach dwutysięcznych publikował również w „Dzienniku Polska-Europa-Świat” i „Rzeczpospolitej”. Stale współpracował z prasą kulturalną i literacką, jest członkiem zespołu redakcyjnego „Kwartalnika Artystycznego”, był członkiem redakcji „Dekady Literackiej”, a szkice krytycznoliterackie, wiersze i przekłady publikował m.in. w „Twórczości”, „Odrze”, „Literaturze na Świecie”, „Tekstach Drugich” i in. Julianowi Kornhauserowi poświęcono m.in. numer monograficzny czasopisma literackiego „Topos” (nr 3/2006)[15]. Jego twórczość poetycka była publikowana w wielu antologiach XX-wiecznej poezji polskiej wydawanych w Polsce i za granicą. Wiele jego książek zostało przetłumaczonych na ponad 20 języków obcych[16][17], m.in.:
- na język angielski:
- Been and Gone (polsko-angielski wybór wierszy; Michigan, Marick Press), 2009
- na język bułgarski:
- Osa za stykłoto (Wybór wierszy; Sofia, AngoBoy), 1997
- na język chorwacki:
- Kuća, san i dječje igre (Dom, sen i gry dziecięce; Lublana, Egzil ABC), 1996
- na język niderlandzki:
- Poetri, Rotterdam: Rotterdamse Kunststichtung, 1986
- na język niemiecki:
- Zuhause, Traum und Kinderspiele (Dom, sen i gry dziecięce; Potsdamer, Deutsches Kulturforum Östliches Europa), 2003
- na język serbski:
- na język węgierski:
- Otthon, álmok, gyermekkori játékok. Szentimentális történet (Dom, sen i gry dziecięce; Budapeszt, Gondolat), 2008
Wybrana bibliografia
Poezja
- Nastanie święto i dla leniuchów (Warszawa, Wydawnictwo „Iskry”), 1972
- W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1973
- Zabójstwo (Kraków, wyd. własne poza cenzurą), 1973
- Stan wyjątkowy (Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy), 1978
- Zjadacze Kartofli (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1978
- Zasadnicze trudności (Warszawa, „Czytelnik”), 1979
- Każdego następnego dnia (Kraków, ABC), 1981
- Hurrraaa! (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1982
- Inny porządek: 1981-1984 (Kraków, Oficyna Literacka), 1985
- Za nas, z nami (Warszawa, Czytelnik), 1985
- Wiersze z lat osiemdziesiątych (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1991
- Kamyk i cień (Poznań, a5), 1996
- Było minęło (Warszawa, Nowy świat), 2001
- Origami (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2007
- Tylko błędy są żywe (Poznań, Wydawnictwo WBPiCAK), 2015[18].
Proza
- Kilka chwil (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1975
- Stręczyciel idei (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1980
- Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. (Kraków, Znak), 1995
Eseje, krytyka literacka
- Świat nie przedstawiony wraz z Adamem Zagajewskim (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1974
- Od mitu do konkretu. Szkice o modernizmie i awangardzie w poezji chorwackiej (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1978
- Współczesna poezja jugosłowiańska (1941-1970; Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich), 1980
- Sygnalizm – propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej (Kraków, UJ), 1981
- Wspólny język (Jugoslavica; Katowice, Śląsk), 1983
- Światło wewnętrzne (Kraków-Wrocław, Wydawnictwo Literackie), 1984
- Strategie liryczne serbskiej awangardy (Kraków, Universitas), 1991
- Międzyepoka. Szkice o poezji i krytyce. (Kraków, Baran i Suszczyński), 1995
- Postscriptum. Notatnik Krytyczny. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1999
- Uśmiech Sfinksa. O Poezji Zbigniewa Herberta. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2001
- Świadomość regionalna i mit odrębności. O stereotypach w literaturze serbskiej i chorwackiej (Kraków, „Scriptum”), 2001
- Poezja i codzienność (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2003
Literatura dla dzieci
- Tyle rzeczy niezwykłych. Wiersze dla Agatki. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1981
- Księżyc jak mandarynka (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2003
Przekłady
- Marko Ristić, Wiersze (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1977
- Dušan Matić, Tajny płomień (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1980
- Slavko Mihalić, Sen w świetle (Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy), 1980
- Tragarze zdań. Antologia młodej poezji serbskiej (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1983
- Josip Osti, Wszystkie flagi są czarne (Sejny, Pogranicze), 1995
- Lament nad Sarajewem. Siedmiu poetów z Bośni: Antologia poezji bośniackiej (Szczecin-Sejny, Pogranicze), 1996
Nagrody i odznaczenia
- Nagroda Fundacji im. Kościelskich (1975)
- Nagroda Poetycka im. A. Bursy (1981)
- Europejska Nagroda Literacka (Jugosławia, 1989)
- Nagroda Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich (1997)
- Nagroda Miasta Krakowa (1998)
- Złoty Krzyż Zasługi (za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej, 1999)[19]
- Nagroda Krakowska Książka Miesiąca (za książkę Postscriptum. Notatnik krytyczny, grudzień 1999)
- nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2008 w kategorii książka roku za tom Origami
- ↑ Julian Kornhauser: Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. Kraków: Znak, 1995, s. 15-16. ISBN 83-7006-457-4.
- ↑ Anna Szulc, Michał Krzymowski. Duda Gracz. „Newsweek”, s. 20, 2015-03-16.
- ↑ Julian Kornhauser: Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. Kraków: Znak, 1995, s. 9-14. ISBN 83-7006-457-4.
- ↑ Andrzej to mój najlepszy przyjaciel. andrzejduda.pl. s. 2-3. [dostęp 2015-05-25].
- ↑ To rodzina najważniejszego przeciwnika Komorowskiego w wyborach. Po raz pierwszy w blasku fleszy. gazeta.pl, 2 lutego 2015. [dostęp 7 lutego 2015].
- ↑ Kornhauser: Publikacja „Newsweeka” nie jest antysemicka. 2015-03-17. [dostęp 2015-03-18].
- ↑ Jarosław Klejnocki: Komentarze do „Zwodnicza siła towarzyskiej anegdoty”. klejnocki.wydawnictwoliterackie.pl, 2008. [dostęp 2015-05-28].
- ↑ Adam Wiedemann: Filtry. Warszawa: Staromiejski Dom Kultury, 2008. ISBN 83-8949-235-8.
- ↑ a b Sylwetka prof. dr hab. Juliana Kornhauser w serwisie „W poszukiwaniu nowego kanonu reinterpretacja tradycji kulturalnej w państwach postjugosłowiańskich po 1995 roku”. [dostęp 2015-03-18].
- ↑ Jury nagrody Angelus. 2011-11-29. [dostęp 2015-03-18].
- ↑ prof. dr hab. Julian Kornhauser, nauka-polska.pl. [dostęp 2015-05-28].
- ↑ Od słowa do słowa. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ a b Dane osoby z katalogu osób rozpracowywanych. BIP Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ Cecylia Kuta: „NaGłos” przeciw zmowie milczenia. Dziennik Polski Polska Press Sp. z o.o, 2009-08-25. [dostęp 2015-05-06].
- ↑ Topos 3 (88) 2006. Fundacja Otwarty Kod Kultury. [dostęp 2015-05-06].
- ↑ Julian Kornhauser. Instytut Książki. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ Instytut Książki: Bibliografia Juliana Kornhausera. [dostęp 2015-03-20].
- ↑ Julian Kornhauser: Tylko błedy są żywe. Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK, 2015. ISBN 978-83-64504-37-2.
- ↑ M.P. z 1999 r. nr 32, poz. 493
Linki zewnętrzne
- Język lewego kciuka. Rozmowa z J. Kornhausererm
- Culture.pl: Bibliografia Juliana Kornhausera. [dostęp 2015-06-07].
- ISNI: 0000000108561177
- VIAF: 27082586
- LCCN: n78094746
- GND: 121083438
- LIBRIS: 97mqwwgt5mlgpmb
- BnF: 12037393d
- SUDOC: 028563204
- NKC: js20020812639
- NTA: 109319443
- BIBSYS: 90772146
- CiNii: DA07704238
- PLWABN: 9810584871905606
- NUKAT: n93125366
- J9U: 987007274693605171
- NSK: 000034639
- CONOR: 6188643
- LIH: LNB:V*282257;=BM
- WorldCat: lccn-n78094746
- Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich
- Laureaci Nagrody Miasta Krakowa
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (III Rzeczpospolita)
- Polscy poeci
- Polscy slawiści
- Polscy tłumacze
- Sygnatariusze protestów przeciwko zmianom w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w 1976
- Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Wykładowcy Uniwersytetu Opolskiego
- Urodzeni w 1946