Kamienica przy Rynku 16 we Wrocławiu
 nr rej. A/5248/279 z 30.12.1970[1]
| |
.JPG) Kamienica przy Rynku 16 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 16 |
| Styl architektoniczny |
barok |
| Kondygnacje |
cztery |
| Ważniejsze przebudowy |
XV wiek, 1851, 1868, 1896-99, 1905 |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
1953 |
| Kolejni właściciele |
Hans Dompnig, Michel Glezel (1423-1437), Katherina Michaelowa Gleselowa (1437-1447), Kasper Ungeraten (1447-1450), Andreas Popplau (1450-1453), Kasper Horning i jego spadkobiercy m.in. Hans Horning i Wenzel Horning (1453-1500?), Wilhelm i Eduard Jänisch (1822) |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392
| |
Kamienica przy Rynku 16 – kamienica na wrocławskim Rynku, na południowej pierzei Rynku, tzw. stronie Złotego Pucharu.
Historia kamienicy i jej architektura
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy murowany budynek na działce nr 16 wzniesiono w połowie XIV wieku. Z tego okresu zachowały się późnogotyckie kolumny o kielichowych głowicach, podtrzymujące sklepienie piwnicy. W XV wieku kamienica przeszła przebudowę; stała się trzykondygnacyjnym budynkiem z czteroosiową fasadą zakończoną szczytem, a jej tylna oficyna połączona była z tylnym domem przylegającym do ul. Ofiar Oświęcimskich 36. Wejście do budynku ozdabiał renesansowy portal z półkolistym łukiem bramnym wspartym na konsolach w kształcie pełnoplastycznych głów męskich, ujęty lizenami[2].
W 1822 budynek został nabyty przez kupców Wilhelma i Eduarda Jänischów (Dom Jänischów)[3] przeszedł kolejną modernizację. Kamienica zyskała wówczas plan dwutraktowy z boczną przejazdową sienią, a jej fasadzie nadano klasycystyczne formy likwidując jednocześnie szczyt[4]. W XIX wieku dom przebudowano kilkakrotnie (w 1851, 1868, 1896–1899 i w 1905), a jego wnętrza przystosowano do funkcji handlowych. Swój sklep miała tu firma bieliźniarska Stein & Koslowsky, która w 1906 roku przeniosła się nowo wybudowanego domu handlowego pod numerem Rynek 25[5] W 1939, za sprawa projektu Rudolfa Wilhelma Haase, fasadzie kamienicy ponownie nadano formę klasycystyczną[2].
Właściciele i postacie związane z kamienicą
[edytuj | edytuj kod]Do 1408 roku właścicielem kamienicy był Hans Dompnig. Po jego śmierci budynek podzielono na dwie części, które przypadły jego rodzeństwu i krewnym. Taki stan utrzymywał się do 1423 roku, kiedy to obie części wykupił kupiec Michel Glezel (jedną czwartą kamienicy odkupił od swojego brata Kaspra, w latach 1410-1433 właściciela kamienicy nr 9 przy wrocławskim Rynku)[6], przysięgły gildii kupieckiej w 1417 roku. Budynek pozostawał w jego majątku do jego śmierci w 1437 roku, po czym odziedziczyła go jego żona Katherina Michaelowa Gleselowa. W 1447 roku, na mocy testamentu, kamienicę zakupiła Katarzyna, żona Kaspra Ungeratena, wcześniejszego właściciela kamienicy nr 1. Tenże, po śmierci żony w 1449 roku, sprzedał posesję Andreasowi Popplau (w 1450) a ten, trzy lata później, kupcowi Kasprowi Horning (Hornig). Horning w latach 1455-1470 był ławnikiem lub rajcą; w latach 1465-1467 i w 1469 nosił godność seniora rady i pierwszego ławnika (w 1468 i w 1470). Horning zmarł 30 stycznia 1471 roku, a posesję nr 16 odziedziczył jego młodszy brat Baltazar, a od 1486 inni liczni członkowie rodziny. Dopiero od 1493 roku, kamienica należała prawdopodobnie do jednego właściciela: Hansa Horninga z niejasnym udziałem jego brata Wenzla[7].
Po 1945
[edytuj | edytuj kod]W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa całkowitemu zniszczeniu. W latach 1953–1955 budynek został odbudowany wraz z sąsiednią kamienicą według projektu lwowskiego architekta Wincentego Witolda Rawskiego i nawiązuje do elewacji z pierwszej połowy XIX wieku[2]. Nad oknami pierwszego piętra umieszczono trójkątne naczółki, a trzecią i czwartą kondygnację rozdziela gzyms z greckim meandrem.
W 1956 roku w kamienicy została otwarta winiarnia Bachus i istniała ona do 2009 roku[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ a b c Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 300.
- ↑ Łukaszewicz 2008 ↓, s. 125.
- ↑ Czerner 1976 ↓, s. 135.
- ↑ Pocztówka przedstawiająca kamienicę nr 16 na wrocławskim Rynku
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 117.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 120-123.
- ↑ Rynek 16: Jak Bachus oddał w Rynku pole włoskiej kuchni
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421-1500). Wrocław: Chronicon, 2015.
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- red. Piotr Łukaszewicz: Ikonografia Wrocławia. Wrocław: Muzeum Narodowe, 2008.