Karniowice (powiat krakowski)
50°09′08″N 19°46′34″E/50,152222 19,776111
| wieś | |
.jpg) Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1139[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-082[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0343740 |
Położenie na mapie gminy Zabierzów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 50°09′08″N 19°46′34″E/50,152222 19,776111[1]
| |
.jpg)
Karniowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów.
W latach 1975–1998 leżała w woj. krakowskim.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0343757 | Gaj | część wsi |
| 0343763 | Góry | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1286 kiedy to Karniowice były własnością książęcą. Po 1286 roku stały się własnością szlachecką, gdy Leszek Czarny nadał je w dziedziczne posiadanie Sułkowi z Niedźwiedzia herbu Stary Koń, kasztelanowi krakowskiemu.
Karniowice otrzymały wówczas liczne przywileje. W wypadku zatrzymania się księcia w Karniowicach, wieś była zobowiązana dać mu dawnym zwyczajem, miejsce pobytu, wóz i stróża. W sprawie między mieszkańcami o zabójstwo winni mieli być sądzeni w obecności księcia, z tym że kara za głowę należała do Sułka. Książę nadał też nowemu właścicielowi wsi prawo sądzenia mieszkańców i wyrokowania, jeśli zajdzie taka konieczność, przy pomocy pojedynku zwanego po polsku kije.
W 1440 roku Władysław Warneńczyk na prośbę Katarzyny z Melsztyna, wdowy po Mikołaju Białusze, przenosi na prawo magdeburskie jej wsie, w tym Karniowice.
W XV wieku Karniowice należały do dwóch właścicieli. Wiadomo, że w roku 1470 jedna część wsi była własnością kustosza kolegiaty św. Idziego w Krakowie. Druga część wsi w 1469 roku należała do Dobiesława Kmity z Wiśnicza, kasztelana lubelskiego. 12 maja 1624 roku dzięki staraniom dziedzica Karniowic Jerzego Pipana doktora medycyny i prawa, rajcy krakowskiego, lektora uniwersytetu krakowskiego i padewskiego poświęcono wybudowaną w ogrodzie na wzgórzu kaplicę pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. W 1666 roku ks. Stanisław z Brzezia Wojeński kanonik krakowski ówczesny dziedzic z Karniowic odnowił kaplicę. Karniowice przechodziły później prawem sukcesji lub kupna do: Morsztynów, Ossolińskich, Meciszewskich i Bartynowskich. W 1836 roku kupił je Stanisław z Mieroszewic Miroszewski, były marszałek powiatu krakowskiego i poseł do rady państwa. Zastał on w kaplicy skład siana, a mszy św. już od kilkunastu lat nie odprawiano. Odnowił kaplicę, wewnątrz postawił posągi ewangelistów i nowy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1860 roku uzyskał pozwolenie na odprawianie tam mszy św. W 1878 roku hrabia Sobiesław Mieroszewski postarał się o odnowienie odpustu, który corocznie odbywał się w dniu 18 listopada.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[6].
- Kaplica dworska pw. św. Marii Magdaleny;
- zespół dworski: dwór, park.
Przyroda i turystyka[edytuj | edytuj kod]
Karniowice położone są na południowych zboczach Wyżyny Olkuskiej i w Rowie Krzeszowickim rozdzielającym Wyżynę Olkuską od Garbu Tenczyńskiego. Północne tereny wsi ze względu na piękno krajobrazu i cenną przyrodę włączone zostały w obszar Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Położenie miejscowości sprawia, że jest ona dobrym miejscem wypadowym do zwiedzania dwóch z nich: Bolechowickiej i Kobylańskiej. Wyloty tych dolin znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie wsi. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie również pozostałych, nieco dalej położonych dolin: Będkowskiej, Dolina Kluczwody, Doliny Szklarki i Doliny Racławki.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
żółty – z Ojcowskiego Parku Narodowego przez górną część Doliny Kluczwody i Wierzchowie, Zelków, Dolinę Bolechowicką (w dół), Karniowice, Kobylany, Dolinę Kobylańską, Dolinę Będkowską, Dolinę Szklarki do Paczółtowic.
rowerowy szlak brzozowy – z Zabierzowa przez Bolechowice, Karniowice, Dolinę Kobylańską (w górę), Krzemionkę, Zelków i przysiółek Gacki, tam szlak rozgałęzia się – możliwy jest powrót do Bolechowic lub przejazd do Ujazdu.
zielony – z Bolechowic obok Bramy Bolechowickiej, przez Karniowice, Krzemionkę, przysiółek Kawiory, górną część Doliny Będkowskiej i Doliny Szklarki.
Osiedle mieszkaniowe[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec lat 70. XX w. powstało osiedle mieszkaniowe przy ówczesnym Krakowskim Ośrodku Postępu Rolniczego (obecnie Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego). W byłym hotelu pracowniczym znajduje się obecnie Dom Opieki Społecznej. Do 2018 r. nosiło nazwę XXXV-lecia PRL, obecnie ulica Osiedlowa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50707
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 421 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03].
.jpg)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Karniowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 847.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
