Przejdź do zawartości

Lista występów Sarah Bernhardt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sarah Bernhardt (1882)

Sarah Bernhardt (1844–1923) w trwającej ponad 60 lat karierze występowała na scenie i w filmach. Zagrała w przeszło 160 sztukach oraz 8 produkcjach fabularnych[1]. Uznawana jest za jedną z najwybitniejszych aktorek w historii teatru, legendę, największą tragiczkę[2] i najbardziej znaną kobietę swoich czasów[3], a także pionierkę kina[4].

Pierwszą styczność ze sceną miała w latach nauki w szkole w Neuilly-Auteuil-Passy, gdzie wystąpiła w amatorskim przedstawieniu Klotylda, portretując Królową Wróżek[5]. W 1858, będąc uczennicą szkoły klasztornej Grand-Champs, wcieliła się w Archanioła Rafała w przedstawieniu Tobiasz odzyskujący wzrok[6]. Od 1860 do 1862 kształciła się na wydziale aktorskim w Konserwatorium Paryskim[7]. Następnie przyjęto ją – jako początkującą aktorkę (pensionnaire) – do Comédie-Française. Zagrawszy w kilku sztukach była zmuszona opuścić szeregi teatru narodowego w atmosferze skandalu po tym, jak podczas tzw. „Ceremonii” – corocznej uroczystości organizowanej w dniu urodzin Molière’a – spoliczkowała doświadczoną aktorkę (sociétaire)[8]. Zatrudnienie znalazła w Théâtre du Gymnase, w którym dublowała inne aktorki oraz zagrała w kilku przeciętnych komediach[9].

W 1866 związała się z Théâtre de l’Odéon[10]. Pierwszym sukcesem w jej karierze była męska rola Zachariasza w tragedii Atalia (1867). Po występach w sztuce autorstwa Jeana Baptiste’a Racine’a obwołano ją nową Rachel Félix[11]. Także kreacja Marietty w François le Champi (1867) spotkała się z uznaniem, a sama sztuka była przebojem[12]. Przełom stanowiła rola Anny Damby w dramacie Kean (1868) pióra Alexandre Dumasa (ojca), po której stała się jedną z bardziej rozpoznawalnych artystek w Théâtre de l’Odéon[13]. Istotną kreację stworzyła w tragedii Król Lear (1868) Williama Shakespeare’a[14]. Pierwszy triumf odniosła jako renesansowy trubadur Zanetto w jednoaktowym dramacie wierszowanym Przechodzień (1869). Po premierze została uznana za najgłośniejszą młodą aktorkę Paryża oraz idolkę studentów i muzę poetów[15]. Kreacja młodej Bretonki u boku Paula Porela w Jean-Marie (1871) André Theuriet wzmocniła rozgłos, jakim zaczynała cieszyć się osoba Bernhard[16]. Status gwiazdy zyskała rolą Doñy Marii Anny von Pfalz-Neuburg w przebojowym dramacie romantycznym Ruy Blas (1872) Victora Hugo[17].

Zachęcona sukcesem, lepszymi warunkami finansowymi i perspektywą dalszego rozwoju zawodowego, w 1872 powróciła do Comédie-Française[18]. Występ u boku Jeana Mounet-Sully’ego w tragedii Andromacha (1873) Raceine’a, zapewnił obojgu pozycję czołowych interpretatorów klasycznej tragedii francuskiej[19]. Kontynuację dobrej passy stanowiły kreacje w sztukach Sfinks (1874) Octave’a Feuilleta – w której partnerowała w głównej roli Sophie Croizette, oraz Zaira (1874) pióra Voltaire’a, ponownie występując u boku Mounet-Sully’ego[20]. Jedną z jej najważniejszych ról klasycznych – uznawaną za arcydzieło w dorobku scenicznym Bernhardt – było sportretowanie tytułowej bohaterki tragedii Fedra (1874) Raceine’a[21]. Ugruntowanie statusu największej gwiazdy Comédie-Française stanowiła rola Doñy Sol w dramacie Hernani (1877) Hugo[22].

Skonfliktowana z dyrektorem, w 1880 opuściła Comédie-Française i skupiła się na samodzielnym zarządzaniu swoją karierą. Prócz aktorstwa, zajmowała się także reżyserią oraz pełniła funkcję menedżerki. Od 1880 do ostatnich lat życia odbywała światowe trasy, stając się pierwszą międzynarodową gwiazdą. „Krok po kroku przekształcała się ze skandalistki we wspaniałą artystkę, a następnie w osobę czczoną jako wielki symbol i ambasadorka Francji” – stwierdził Robert Gottlieb[23]. Jej repertuar wypełniały przebojowe sztuki, w tym Adrienne Lecouvreur Eugène’a Scribe’a i Ernesta Legouvégo, Frou-Frou Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy’ego oraz Dama kameliowa Dumasa (syna) – ostatnia z nich stanowiła stały punkt repertuaru Bernhardt, która w główną bohaterkę wcielała się trzy tysiące razy[24].

W latach 80. i 90. XIX wieku zarządzała Théâtre de la Porte Saint-Martin; w owym czasie odniosła sukcesy w sztukach Victoriena Sardou – Fédora (1882), Théodora (1884) i La Tosca (1887)[25] – a także jako tytułowa bohaterka w dramacie lirycznym Joanna d’Arc (1890) Jules’a Barbiera i Kleopatra w melodramacie o tym samym tytule (1891) Sardou[26]. Od 1893 do 1899 zarządzała Théâtre de la Renaissance; na jego deskach triumfowała w Gismondzie (1894) Sardou i w dramacie Lorenzaccio (1895) Alfreda de Musset[27]. Następnie do 1923 zarządzała Théâtre Sarah-Bernhardt. Do jej najważniejszych produkcji z tego czasu zalicza się tragedię Hamlet (1899) Shakespeare’a – sportretowany przez nią tytułowy książę Danii wzbudził ożywioną dyskusję wśród krytyków, a sama sztuka uchodzi za najbardziej kontrowersyjną w jej dorobku – dramaty Orlątko (1900) Edmonda Rostanda i Czarownica (1903) Sardou – drugi z nich uważany jest za jeden z największych sukcesów w późniejszym etapie kariery Bernhardt – dramat symbolistyczny Peleas i Melisanda (1905) Maurice’a Maeterlincka, Dziewicę z Ávili (1906) Catulle Mendèsa, Proces Joanny d’Arc (1909) Émile’a Moreau, Jeanne Doré (1913) Tristana Bernarda oraz tragedię Atalia (1920), w której zagrała główną bohaterkę[28].

Scena

[edytuj | edytuj kod]

Premiery

[edytuj | edytuj kod]
Bernhardt jako trubadur Zanetto w sztuce Przechodzień (1869)
Bernhardt jako Doña Sol w sztuce Hernani (1877)
Bernhardt jako Gilberta w sztuce Frou-Frou (1880)
Bernhardt jako Lady Makbet w sztuce Makbet (1884)
Bernhardt jako tytułowa bohaterka w sztuce Théodora (1884)
Bernhardt w sztuce La Tosca (1887)
Bernhardt jako Kleopatra w sztuce o tym samym tytule (1891)
Bernhardt w sztuce Leah (1892)
Bernhardt jako Marguerite Gautier (lata 90. XIX wieku)
Bernhardt i Melle Deschamps w sztuce Gismonda (1894)
Bernhardt jako tytułowy bohater w sztuce Hamlet (1899)
Bernhardt jako Peleas w sztuce Peleas i Melisanda (1905)
Bernhardt jako Porcja w sztuce Kupiec wenecki (1916)
Rok Tytuł Rola Szkoła Źr
1858 Tobiasz odzyskujący wzrok Archanioł Rafał Grand-Champs [29]
Rok Tytuł Rola Teatr / Uczelnia
1861 Les Premières Armes de Richelieu[a] Louis François Armand du Plessis Théâtre de la Tour d’Auvergne [30]
Zaira[b] Zaira Konserwatorium Paryskie [31]
Fałszywa Anusia[b] b.d. [34]
1862 Córka Cyda[c] [37]
Szkoła starców[c] Hortensja
Rok (sezon) Tytuł Rola Teatr
1862 Ifigenia Ifigenia Comédie-Française [38]
Waleria Waleria [39]
Uczone białogłowy Henrietta
1863 Wartogłów Hipolita [40]
Dom bez dzieci pani de Rives Théâtre du Gymnase [41]
Ojciec debiutantki Anita
Demon gry Amélie de Villefontaine
Un soufflet nest jamais perdu Jeannette
Lekkoduch Anita
Pierwszy krok Clémence
1864 Mąż, który lansuje własną żonę księżniczka Daszeńka [42]
1865 Łania w lesie księżniczka Désirée Théâtre de la Porte Saint-Martin [43]
1866 Igraszki trafu i miłości Sylwia Théâtre de l’Odéon [44]
Fedra Arycja
1867 Uczone białogłowy Armanda
Aux Arrêts Amélie [45]
Brytanik Albine / Junie
Chory z urojenia Angélique
Zapis Hortensja
Atalia Zachariasz [46]
Markiza de Villemer baronowa d’Argalde [47]
François le Champi Marietta
1868 Testament Cezara Girodot Hortensja
Kean Anna Damby [48]
Król Lear Kordelia [45]
Małżeńska loteria Laure Dufour
Dramat na ulicy de La Paix Julia Vidal
1869 Przechodzień trubadur Zanetto [49]
Bastard Jeanne [50]
1870 Wyzwoleniec Bérénice
Inny Hélène de Mérangis
1871 Jean-Marie Thérése [51]
Fais ce que dois Marthe
La Baronne Geneviève [52]
1872 Mademoiselle Aïssé Charlotte Aïssé [53]
Ruy Blas Doña Maria Anna von Pfalz-Neuburg [54]
Mademoiselle de Belle-Isle Gabrielle de Belle-Isle Comédie-Française [55]
Brytanik Junie
1873 Wesele Figara paź Chérubin, chrześniak hrabiny Rozyny [56]
Mademoiselle de la Seiglière Hélène
Dalila Léonora, księżna Falconieri
Nieobecny pani Douglas
U adwokata Marthe
Andromacha Andromacha [57]
1874 Le Péril dan la Demeure Caroline de la Roseraie [56]
Sfinks Berthe de Savigny [58]
Piękna Paulina Henri de Ligniville [59]
Zaira Zaira [60]
Fedra Fedra [61]
1875 Córka Rolanda Berthe [62]
Gabriela Gabriela [63]
L’Oiseau bleu[d] Jeanne Hôtel de Luynes [64]
1876 Cudzoziemka pani Clarkson Comédie-Française [65]
Rzym pokonany Posthumia [66]
1877 Hernani Doña Sol [67]
1878 Otello[e] Desdemona [69]
Amfitrion Alkmena
1879 Mitrydat Monime
Pocieszne wykwintnisie b.d. Gaiety Theatre[f] [71]
Zawód miłosny [72]
Rodzina Fourchambault [73]
Iskra
1880 Awanturnica Doña Klorynda Comédie-Française [74]
1880–1881 Księżna Jerzowa Seweryna b.d. (występy w Europie i Ameryce Północnej) [75]
Dama kameliowa[g] Marguerite Gautier
Frou-Frou Gilberta
Adrienne Lecouvreur Adrienne Lecouvreur
1881 Dama kameliowa[h] Marguerite Gautier b.d. [79]
1882 Fédora Fedora Romazoff Théâtre du Vaudeville [80]
1883 Pierrot Assassin Pierrot Palais du Trocadéro [81]
Nana-Sahib Dżamma Théâtre de la Porte Saint-Martin [82]
1884 Makbet Lady Makbet [83]
Théodora Teodora [84]
1885 Marion Delorme Marion Delorme [85]
1886 Hamlet Ofelia
1886–1887 Le Maître de forges[i] Claire de Beaulieu b.d. (występy w Ameryce i Wielkiej Brytanii) [87]
1887 La Tosca Floria Tosca Théâtre Porte Sainte-Martin [88]
1888–1889 Francillon[j] Francine de Riverolles b.d. (występy w Europie i Bliskim Wschodzie) [90]
Teresa Raquin[j] Teresa Raquin
Wyznanie[j] hrabina Marthe de Rocca
1889 Léna Léna Despart Théâtre des Variétés [91]
1890 Joanna d'Arc Joanna d’Arc Théâtre de la Porte Saint-Martin
Kleopatra Kleopatra [92]
1891–1893 Gringoie[k] Gringoie b.d. (ogólnoświatowe tournée) [94]
La Fille à Blanchard[k] Pauline
Nie igra się z miłością[k] Camille
La Dame de Chalant[k] hrabina [95]
Pauline Blanchard[k] Paulina
Leah[k] Leah
1893 Królowie księżna Wilhelmina Théâtre de la Renaissance [96]
1894 Izeil Izeil [97]
Gismonda Gismonda, księżna Aten [98]
1895 Amfitrion b.d. b.d. [99]
Magda Magda Théâtre de la Renaissance [100]
Księżniczka zza morza Melissynda, księżniczka Orientu, hrabina Trypolisu [101]
1896 Lorenzaccio Lorenzino de’ Medici [102]
1897 Spirytyzm Simona [103]
Samarytanka Fotyna
Źli pasterze Magdalena [104]
1898 Umarłe miasto Anna [105]
Lysiane Lysiana de La Lauraye [106]
Medea Medea
1899 Hamlet Hamlet Théâtre Sarah-Bernhardt [107]
1900 Orlątko książę Reichstadt [108]
L’Etincelle Léonie de Rénat b.d. [95]
1900–1901 Cyrano de Bergerac[l] Roksana b.d. (występy w Stanach Zjednoczonych) [110]
Z małej chmury wielki deszcz[l] baronowa
Pocieszne wykwintnisie[l] Magdelon
1902 Francesca da Rimini Francesca da Rimini Théâtre Sarah-Bernhardt [111]
Théroigne de Méricourt Anne-Joseph Théroigne de Méricourt [112]
Safo Fanny Legrand [113]
1903 Suréna Eurydyka [114]
Circé Kirke b.d. (Monte Carlo) [113]
Bohémos[m] Kirke [116]
Werter Werter Théâtre Sarah-Bernhardt [111]
Le Maquignon b.d. [95]
Więcej niż królowa Józefina [113]
La Légende du Coeur trubadur Cabestaing Teatr rzymski w Orange [117]
Jeanne Wedekind Jeanne Wedekind Théâtre Sarah-Bernhardt [113]
Czarownica Zoraya [118]
1904 Uczta śmierci pani de Maujourdain [113]
Varennes Maria Antonina Austriaczka
1905 Angelo, tyran Padwy Tysbe [119]
Estera Artakserkses I [120]
Peleas i Melisanda Peleas Vaudeville Theatre [121]
1906 Oblubienica morza[n] b.d. b.d. (Genewa) [122]
Dziewica z Ávili Teresa z Ávili Théâtre Sarah-Bernhardt [123]
1907 Błazny Jacasse [124]
Le Vert galant Małgorzata Walezjuszka [117]
Le Réveil Thérèze de Mégée
Śpiąca królewna książę [113]
1908 Kurtyzana z Koryntu Cléonice [117]
La Passé Dominique Brienne
1909 Noc majowa poeta [125]
Córka Rabensteina b.d. [126]
Proces Joanny d’Arc Joanna d’Arc [127]
1910 La Beffa Gianetto Malespini [117]
1910–1911 Monna Vanna[o] b.d. b.d. (występy w Stanach Zjednoczonych) [129]
Les Romanesques[o]
Zmartwychwstanie[o]
Pani X[o] Jacqueline Fleuriot [117]
Judasz[o] Judasz Iskariota
Soeur Béatrice[o] b.d.
1911 Lukrecja Borgia Lukrecja Borgia Théâtre Sarah-Bernhardt [130]
Świętoszek Doryna [131]
1912 Królowa Elżbieta Elżbieta I Tudor [132]
Noc Wigilijna w latach Terroru Marion [133]
1913 Jeanne Doré Jeanne Doré [134]
1914 Witraż Wiolena L’Alhambra [135]
Tout à coup markiza de Chalonne Théâtre Sarah-Bernhardt [117]
1915 Katedry Katedra Najświętszej Marii Panny w Strasburgu [136]
1916–1918 Śmierć Kleopatry Kleopatra b.d. (występy w Ameryce Północnej) [137]
Całopalenie księżna [138]
Z teatru na pole chwały żołnierz Marc Bertrand [139]
Hekabe Hekabe [138]
Fałszywy model Magdalena
Kupiec wenecki Porcja [137]
Gwiazda wśród nocy Jane de Mauduit [138]
1920 Atalia Atalia Théâtre Sarah-Bernhardt [140]
Daniel Daniel Arnaud [141]
1921 Chwała chwała [142]
1922 Régine Armand Régine Armand
La Mort de Molière ból
L’Une d’elles b.d.

Wznowienia

[edytuj | edytuj kod]
Bernhardt jako Doña Maria Anna von Pfalz-Neuburg w Ruy Blasie (1879)
Bernhardt jako tytułowa bohaterka w sztuce Adrienne Lecouvreur (1896)
Bernhardt i Marie Laurent w sztuce Théodora (1902)
Bernhardt jako Marguerite Gautier w sztuce Dama kameliowa (1913)
Rok (sezon) Tytuł Rola Teatr Źr
1873 Fedra Arycja Comédie-Française [143]
1879 Ruy Blas Doña Maria Anna von Pfalz-Neuburg [144]
1882 Dama kameliowa Marguerite Gautier Théâtre de la Gaîté [145]
1883 Frou-Frou Gilberta Théâtre de la Porte Saint-Martin [146]
Dama kameliowa Marguerite Gautier
1893 Fedra Fedra Théâtre de la Renaissance [147]
1894 Fédora Fedora Romazoff [148]
Jean-Marie Thérése [149]
1896 Dama kameliowa Marguerite Gautier [150]
Fedra[p] Fedra [152]
Rzym pokonany[p] Posthumia
1897 La Tosca Floria Tosca [103]
Dama kameliowa[q] Marguerite Gautier [154]
Wyznanie[q] hrabina Marthe de Rocca
Dama kameliowa Marguerite Gautier [155]
1898 Fedra Fedra [156]
Dama kameliowa Marguerite Gautier [157]
1899 La Tosca Floria Tosca Théâtre Sarah-Bernhardt [158]
Dalia Léonora, księżna Falconieri [159]
Samarytanka Fotyna
Dama kameliowa Marguerite Gautier
Fedra Fedra
1902 Théodora Teodora [160]
Fedra Fedra [161]
Magda Magda [162]
Jean-Marie Thérése [149]
Samarytanka Fotyna [163]
Dama kameliowa Marguerite Gautier [164]
Fédora Fedora Romazoff [148]
1903 Andromacha Hermiona / Andromacha [95]
Dama kameliowa Marguerite Gautier [164]
Samarytanka Fotyna [163]
La Tosca Floria Tosca [165]
1905 Adrienne Lecouvreur[r] Adrienne Lecouvreur b.d. [167]
1907 Théâtre Sarah-Bernhardt [168]
1909 La Tosca Floria Tosca [165]
1910–1911 Dama kameliowa Marguerite Gautier [169]
Fedra Fedra
Lorenzaccio Lorenzino de’ Medici
1912 Dama kameliowa Marguerite Gautier [170]

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Bernhardt w kadrze z filmu Dama kameliowa (1912)

Bernhardt, jako jedna z pierwszych aktorek w historii, zagrała w filmie[171]. Jej debiutem był krótkometrażowy Pojedynek Hamleta (1900, reż. Clément Maurice). Wystąpiła w scenie pojedynku tytułowego księcia, którego portretowała, z Laertesem (Pierre Magnier). Dzięki nagraniu na fonografie przez Maurice’a, film uznaje się za jeden z pierwszych dźwiękowych w historii kina[171][172]. Podczas paryskiej wystawy światowej w 1900 był jedną z głównych atrakcji[173]. Gottlieb twierdził, że film stanowił „potwierdzenie jej prawa do odgrywania najwspanialszej męskiej roli i dobra wskazówka, jak jej się to udało”[174].

W 1908 zagrała w niemej i krótkometrażowej ekranizacji La Toski (reż. André Calmettes). Będąc niezadowoloną ze swojej gestykulacji – jak pisała Hélène Tierchant, „w La Tosce, dziele psychologicznym, najważniejsze były dialogi” – nakazała zniszczenie wszystkich kopii[175]. Na ekranie partnerowali jej Lucien Guitry, Paul Mounet oraz Édouard de Max[176]. Cztery lata później, otrzymawszy gażę 30 tys. dolarów, przyjęła rolę głównej bohaterki w Damie kameliowej (reż. André Calmettes, Henri Pouctal). Partnerował jej Lou Tellegen (jako Armand Duval). Film był sukcesem finansowym, a szczególnym powodzeniem cieszył się w Stanach Zjednoczonych, gdzie w jednej z recenzji napisano: „Jako wielki geniusz Bernhardt dostosowała się do swojego medium, a efektem jest długa seria fotografii, które są staccato w swojej ekspresji”[176][177]. W tym samym roku duet aktorów zaangażowano do ekranizacji Adrienne Lecouvreur, którą reżyserował Louis Mercanton[177]. Wystąpiła także w filmie dokumentalnym Sarah Bernhardt à Belle-Île[178] – była pierwszą znaną osobą, która zaprosiła widzów do domu, ukazując swoje codzienne życie[179].

Jej trzecim filmem fabularnym z 1912 była ekranizacja sztuki Émile’a Moreau – Królowa Elżbieta (reż. Louis Mercanton). Ponownie partnerował jej Tellegen. Obraz – do którego prawa na amerykański rynek wykupił za 18 tys. dolarów Adolph Zukor – był przebojem kasowym, generując przychód rzędu 80 tys. dolarów (Bernhardt otrzymywała dziennie 360 dolarów plus wypłacono jej dziesięć procent od zysku brutto). Premiera filmu miała miejsce w Lyceum Theatre na Broadwayu 12 lipca. W ocenie biografów Królowa Elżbieta pozostaje znaczącym wkładem we wczesne kino, a dzięki ręcznie pokolorowanej kopii stał się jednym z pierwszych w historii filmów barwnych, zaś jego szeroka dystrybucja uczyniła z Bernhardt międzynarodową gwiazdę filmową[179]. „Jej występ miał historyczne znaczenie, ponieważ w dużym stopniu przyczynił się do przełamania uprzedzeń ludzi teatru wobec ekranu” – argumentował Zukor[180].

Bernhardt w kadrze z filmu Matki Francji (1917)

Na srebrny ekran powróciła w 1916, tytułową rolą w filmie Jeanne Doré (reż. Louis Mercanton), będącym ekranizacją sztuki o tym samym tytule Tristana Bernarda[181]. Rok później do kin wszedł niemy dramat wojenny Matki Francji (reż. René Hervil, Louis Mercanton), w którym wcieliła się w Jeanne d’Urbex, pielęgniarkę Francuskiego Czerwonego Krzyża (CRF), która w trakcie I wojny światowej odwiedza okopy i szuka swojego rannego syna. Odniósł on sukces zarówno we Francji, jak i za granicą[181][182].

W 1923 brała udział w zdjęciach do filmu La Voyante (reż. Sacha Guitry), portretując wróżkę, panią Gainard. Pozostałą część obsady stanowili Lili Damita, Harry Baur i Mary Marquet. Z uwagi na stan jej zdrowia, zdjęcia realizowano w domu Bernhardt, której płacono 10 tys. franków dziennie. Po tym jak straciła przytomność, jej sceny dokończyła Jeanne Brindeau[183].

Rok[s] Tytuł Rola Tytuł oryg. / uwagi Źr
1900 Pojedynek Hamleta Hamlet Le Duel d’Hamlet, tytuł alt.: Hamlet, film krótkometrażowy, dźwiękowy [184]
1908 La Tosca Floria Tosca krótkometrażowy, film niemy, zaginiony [185]
1912 Dama kameliowa Marguerite Gautier La Dame aux Camélias, tytuł alt. Camille [186]
Adrienne Lecouvreur Adrienne Lecouvreur
Sarah Bernhardt à Belle-Île ona sama film dokumentalny [178]
Królowa Elżbieta Elżbieta I Tudor La Reine Élisabeth [186]
1915 Ceux de chez nous ona sama film dokumentalny [187]
1916 Jeanne Doré Jeanne Doré
1917 Matki Francji pielęgniarka Jeanne d’Urbex tytuł alt. Mothers of France [188]
1923 La Voyante pani Gainard tytuł alt. The Fortune Teller [189]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nauczyciele wydziału aktorskiego Konserwatorium Paryskiego, chcąc wprowadzić swoich uczniów w przyszły zawód, zatrudniali ich na sezon w prywatnych teatrach. Bernhardt, z uwagi na swoją androgyniczną budowę ciała, zagrała księcia de Richelieu w sztuce Jeana-François Bayarda i Dumanoira[30].
  2. ↑ a b Występy te były egzaminami kończącymi pierwszy semestr nauki – studenci odgrywali po jednej scenie z tragedii i komedii. Za rolę tytułowej bohaterki w Zairze zdobyła 2. miejsce (tragedia). Wyróżnienie otrzymała również za kreację w Fałszywej Anusi (komedia)[31][32][33].
  3. ↑ a b Występy w ramach końcowego egzaminu konkursowego, zwanego concours de sorite, na którym studenci odgrywali dwie sceny – jedną z tragedii i jedną z komedii[35]. Bernhardt zdobyła drugą nagrodę w komedii, za Szkołę starców[33][36].
  4. ↑ Występ na rzecz organizacji charytatywnej, który odbył się 20 maja 1875[64].
  5. ↑ Jednorazowy występ był częścią benefisu Jeana-Baptiste’a Prospera Bressanta. Krytyczne recenzje na temat gry Mounet-Sully’ego sprawiły, że spektakl został uznany za pośmiewisko i zdjęty z afisza[68].
  6. ↑ Seria letnich występów artystów z Comédie-Française w Londynie. Prócz premierowych sztuk, wymienionych w tabeli, Bernhardt grała również w Cudzoziemce, Hernanim, Fedrze, Sfinksie i Ruy Blasie[70].
  7. ↑ Podczas części występów w Ameryce Północnej Damę kameliową wystawiano pod nazwą Camille, by ukryć fakt, iż była to sztuka o kurtyzanie[76]. Hélène Tierchant uważała, że zmiany tej dokonał główny organizator trasy Bernhardt, Edward Jarrett, chcący oszukać amerykańską opinię publiczną, naznaczoną purytańskim pochodzeniem. Od czasu publikacji sztuki w 1848, w języku potocznym „dama kamelii” oznaczała kurtyzanę, prostytutkę[77].
  8. ↑ Charytatywny występ dla Towarzystwa Ratunkowego w Hawrze na rzecz wdów oraz sierot po ratownikach, poległych na morzu. Premiera Damy kameliowej z Bernhardt we Francji[78].
  9. ↑ Bernhardt włączyła sztukę Georges’a Ohneta do swojego repertuaru w trakcie tournée po Ameryce Południowej[86].
  10. ↑ a b c Bernhardt włączyła sztukę Dumasa (syna) (Francillon), Émile’a Zoli (Teresa Raquin) i własnego autorstwa Wyznanie do swojego repertuaru w trakcie tournée po Europie i Bliskim Wschodzie[89].
  11. ↑ a b c d e f W sztukach tych Bernhardt występowała premierowo w ramach światowego tournée, trwającego w latach 1891–1893[93].
  12. ↑ a b c Premierowe występy Bernhardt w sztukach w ramach trasy po Stanach Zjednoczonych w latach 1900–1901. Główną gwiazdą był w nich Coquelin[109].
  13. ↑ W 1904 książę Monako Albert I Grimaldi zaprosił Bernhardt do wystawienia sztuki w swoim księstwie[115].
  14. ↑ W 1906 – roku śmierci Henrika Ibsena – Bernhardt wystąpiła w Genewie jednorazowo w napisanej przezeń sztuce. Jak pisali Arthur Gold, Robert Fizdale, „nawet uznanie publiczności i krytyków nie zachęciło jej do powtórzenia tego doświadczenia”[122].
  15. ↑ a b c d e f Bernhardt premierowo wykonywała wymienione sztuki w ramach trasy po Stanach Zjednoczonych w latach 1910–1911[128].
  16. ↑ a b Występy te odbyły się w ramach zorganizowanego 9 grudnia bankietu pod nazwą „dzień Sarah Bernhardt”, będącego hołdem złożonym przez aktorów, artystów, krytyków, pisarzy oraz jej przyjaciół, który miał miejsce w paryskim Grand Hôtel[151].
  17. ↑ a b Występ ten, mający miejsce 14 czerwca, był częścią benefisu, z którego dochód miał być przeznaczony na dokończenie budowy pomnika pamięci zmarłego przed dwoma laty Dumasa (syna). Bernhardt – prócz zagrania w Damie kameliowej i Wyznaniu – zarecytowała Hołd dla Aleksandra Dumasa od Marguerite Gautier Rostanda. Na scenie wystąpiła także odbywająca trasę po Paryżu Eleonora Duse, która zagrała w La Femme de Claude Dumasa (syna). Był to jedyny raz, gdy obie aktorki pojawiły się na tej samej scenie[153].
  18. ↑ 3 kwietnia 1907 Bernhardt dała jednorazowy występ charytatywny na rzecz ofiar pancernika Léna, który eksplodował w porcie w Tulonie. Przedstawiła własną adaptację – napisała ją w 1906 podczas wakacji na Belle-Île[166].
  19. ↑ Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 374–379.
  2. ↑ The Riverside Dictionary of Biography. American Heritage Dictionary (red.). Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. 80. ISBN 978-0-618-49337-1. (ang.).
  3. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 9; Gottlieb 2010 ↓, s. 5.
  4. ↑ Gortner 2023 ↓, s. 535, 536.
  5. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 23; Gottlieb 2010 ↓, s. 13.
  6. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 22–23; Tierchant 2009 ↓, s. 25–26; Gottlieb 2010 ↓, s. 16.
  7. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 38–41; Tierchant 2009 ↓, s. 42.
  8. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 42–44, 45–47; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 48–52; Tierchant 2009 ↓, s. 44–45, 45–46, 47–48; Gottlieb 2010 ↓, s. 30, 34–35, 35–36.
  9. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 141, 142, 143–144; Skinner 1981 ↓, s. 49; Tierchant 2009 ↓, s. 49–50, 51; Gottlieb 2010 ↓, s. 36.
  10. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 160, 161–162; Skinner 1981 ↓, s. 57–58; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 66, 67–68; Tierchant 2009 ↓, s. 59, 61–62; Gottlieb 2010 ↓, s. 45, 46.
  11. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 165–166; Skinner 1981 ↓, s. 58; Tierchant 2009 ↓, s. 64; Gottlieb 2010 ↓, s. 47.
  12. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 168; Skinner 1981 ↓, s. 62; Tierchant 2009 ↓, s. 65
  13. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 58–59, 59, 60.
  14. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 72; Gottlieb 2010 ↓, s. 49.
  15. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 172, 175–176; Skinner 1981 ↓, s. 64–66; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 72–74; Tierchant 2009 ↓, s. 68–69; Gottlieb 2010 ↓, s. 49–50.
  16. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 281–282; Skinner 1981 ↓, s. 80; Tierchant 2009 ↓, s. 91.
  17. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 81–82, 83; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 91, 92–94; Tierchant 2009 ↓, s. 93, 95; Gottlieb 2010 ↓, s. 59, 60.
  18. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 83–85, 86–87; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 95–96; Tierchant 2009 ↓, s. 97–98; Gottlieb 2010 ↓, s. 61–63.
  19. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 98.
  20. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 119–120, 120–121, 121–122; Skinner 1981 ↓, s. 98, 99, 99–100; Gottlieb 2010 ↓, s. 66–67, 68–69.
  21. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 100, 101–102; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 124–126; Tierchant 2009 ↓, s. 119–122; Gottlieb 2010 ↓, s. 69–70
  22. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 347, 348, 349; Skinner 1981 ↓, s. 103, 104; Tierchant 2009 ↓, s. 119–122; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 140, 141–142; ; Gottlieb 2010 ↓, s. 71–72.
  23. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 130–131; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 156–157, 159; Tierchant 2009 ↓, s. 145; Gottlieb 2010 ↓, s. 78–79, 147.
  24. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 132, 136; Gottlieb 2010 ↓, s. 42.
  25. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 180, 189, 192, 196, 202–203, 204, 211–212; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 201–202, 203, 205, 213, 215, 232; Tierchant 2009 ↓, s. 194–195, 200, 207–208, 211, 222–223; Gottlieb 2010 ↓, s. 111, 137.
  26. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 215, 217; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 243–244, 244–245; Tierchant 2009 ↓, s. 227–228, 228–229.
  27. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 219–220, 221; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 248, 253–254, 260–261, 278; Tierchant 2009 ↓, s. 231, 238, 240, 241–242; Gottlieb 2010 ↓, s. 120, 140.
  28. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 228–229, 232, 234–236, 246, 248, 256, 272, 284; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 243, 278–279, 280–282, 285, 288, 290, 291, 291–292, 301, 311, 325–326; Tierchant 2009 ↓, s. 277, 280–281, 287–289, 296, 297, 298, 308, 311, 323, 324, 343–344; Gottlieb 2010 ↓, s. 139, 144–145, 146, 147, 199–200.
  29. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 25.
  30. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 133.
  31. ↑ a b Bernhardt 1974 ↓, s. 101–102.
  32. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 47.
  33. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 43.
  34. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 102; Gottlieb 2010 ↓, s. 26.
  35. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 40.
  36. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 115: Skinner 1981 ↓, s. 41; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 48.
  37. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 108; Skinner 1981 ↓, s. 40, 41.
  38. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 43, 289; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 49–51; Tierchant 2009 ↓, s. 45–46, 374; Gottlieb 2010 ↓, s. 34.
  39. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 44, 289; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 51; Tierchant 2009 ↓, s. 46, 374; Gottlieb 2010 ↓, s. 35.
  40. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 52; Tierchant 2009 ↓, s. 48, 374.
  41. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 51, 374.
  42. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 50–51, 289; Tierchant 2009 ↓, s. 52, 374; Gottlieb 2010 ↓, s. 36.
  43. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 53–54, 289; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 64; Tierchant 2009 ↓, s. 58, 374; Gottlieb 2010 ↓, s. 43.
  44. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 68; Tierchant 2009 ↓, s. 63, 374; Gottlieb 2010 ↓, s. 46–47.
  45. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 374.
  46. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 64, 374.
  47. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 65, 374.
  48. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 71; Tierchant 2009 ↓, s. 66, 374.
  49. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 72, 73; Tierchant 2009 ↓, s. 68, 374.
  50. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 74, 374.
  51. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 89; Tierchant 2009 ↓, s. 91, 374–375.
  52. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 90.
  53. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 91, 92, 375.
  54. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 92; Tierchant 2009 ↓, s. 95, 375; Gottlieb 2010 ↓, s. 60.
  55. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 97; Gottlieb 2010 ↓, s. 64; Tierchant 2009 ↓, s. 98, 375.
  56. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 375.
  57. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 98, 290; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 111; Tierchant 2009 ↓, s. 100.
  58. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 119; Gottlieb 2010 ↓, s. 66.
  59. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 316.
  60. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 120–121; Gottlieb 2010 ↓, s. 68.
  61. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 124, 125–126; Tierchant 2009 ↓, s. 119–120, 121–122, 375; Gottlieb 2010 ↓, s. 69.
  62. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 102, 290.
  63. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 290.
  64. ↑ a b L’Oiseau bleu (1875). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-04-03)]. (fr.).
  65. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 136–137; Gottlieb 2010 ↓, s. 70.
  66. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 138–139; Tierchant 2009 ↓, s. 131, 132, 375.
  67. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 140; Tierchant 2009 ↓, s. 102, 375
  68. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 359–360.
  69. ↑ Gottlieb 2010 ↓, s. 71.
  70. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 411–413.
  71. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 411.
  72. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 412.
  73. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 413.
  74. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 156; Tierchant 2009 ↓, s. 145, 375; Gottlieb 2010 ↓, s. 78.
  75. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 409, 459; Tierchant 2009 ↓, s. 151.
  76. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 150, 154–155; Gottlieb 2010 ↓, s. 100.
  77. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 169.
  78. ↑ Bernhardt 1974 ↓, s. 528, 535; Skinner 1981 ↓, s. 175, 176; Gottlieb 2010 ↓, s. 110.
  79. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 188, 189.
  80. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 194, 375.
  81. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 198, 375.
  82. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 200–201.
  83. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 210; Tierchant 2009 ↓, s. 203, 375.
  84. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 213, 215; Tierchant 2009 ↓, s. 207, 211, 375.
  85. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 222; Tierchant 2009 ↓, s. 213, 375.
  86. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 215.
  87. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 215, 375.
  88. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 232; Tierchant 2009 ↓, s. 222, 376.
  89. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 226.
  90. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 226, 376.
  91. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 227, 376.
  92. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 244; Tierchant 2009 ↓, s. 228, 376.
  93. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 244–245.
  94. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 244.
  95. ↑ a b c d Tierchant 2009 ↓, s. 376.
  96. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 248; Tierchant 2009 ↓, s. 236–237, 376.
  97. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 237, 376.
  98. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 253; Tierchant 2009 ↓, s. 238, 376.
  99. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 254.
  100. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 255; Tierchant 2009 ↓, s. 240, 376.
  101. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 259, 260.
  102. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 260; Tierchant 2009 ↓, s. 241–242, 376.
  103. ↑ a b Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 269.
  104. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 265, 376.
  105. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 273, 274; Tierchant 2009 ↓, s. 274, 376.
  106. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 275.
  107. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 278, 280; Tierchant 2009 ↓, s. 280, 376.
  108. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 288; Tierchant 2009 ↓, s. 282, 287, 376.
  109. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 289.
  110. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 236, 291; Tierchant 2009 ↓, s. 289, 376.
  111. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 297, 376.
  112. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 295, 376.
  113. ↑ a b c d e f Tierchant 2009 ↓, s. 297, 377.
  114. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 298, 376.
  115. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 300.
  116. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 300, 377.
  117. ↑ a b c d e f Tierchant 2009 ↓, s. 377.
  118. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 290; Tierchant 2009 ↓, s. 296, 377.
  119. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 298, 377.
  120. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 298–299, 377.
  121. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 291–292.
  122. ↑ a b Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 300.
  123. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 301; Tierchant 2009 ↓, s. 308, 377.
  124. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 308–309, 377.
  125. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 255, 292.
  126. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 292.
  127. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 311, 377.
  128. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 315, 377.
  129. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 315.
  130. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 316, 377.
  131. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 299, 377.
  132. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 319, 377.
  133. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 320, 377.
  134. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 311; Tierchant 2009 ↓, s. 323, 324, 377.
  135. ↑ Vitrail (1914). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-26)]. (fr.).
  136. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 318; Tierchant 2009 ↓, s. 332, 378.
  137. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 336, 378.
  138. ↑ a b c Skinner 1981 ↓, s. 293.
  139. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 332–333, 378.
  140. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 325; Tierchant 2009 ↓, s. 343, 378.
  141. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 326; Tierchant 2009 ↓, s. 344, 378.
  142. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 345, 378.
  143. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 112.
  144. ↑ Gottlieb 2010 ↓, s. 72.
  145. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 200; Tierchant 2009 ↓, s. 190.
  146. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 205.
  147. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 251; Skinner 1981 ↓, s. 220.
  148. ↑ a b Fedora (1894, 1902). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-03)]. (fr.).
  149. ↑ a b Jean-Marie (1894, 1902). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-03)]. (fr.).
  150. ↑ La Dame aux camélias (1896). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-03)]. (fr.).
  151. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 261–265; Tierchant 2009 ↓, s. 243–244; Gottlieb 2010 ↓, s. 147–148.
  152. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 263; Tierchant 2009 ↓, s. 244.
  153. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 270–271, 272–273.
  154. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 272–273.
  155. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 276.
  156. ↑ Phèdre (1898). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-06)]. (fr.).
  157. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 278.
  158. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 279.
  159. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 280; Tierchant 2009 ↓, s. 279.
  160. ↑ Théodora (1884, 1902). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
  161. ↑ Phèdre (1893, 1902). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
  162. ↑ Magda (1902). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-13)]. (fr.).
  163. ↑ a b La Samaritaine (1897, 1899, 1902, 1903). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
  164. ↑ a b La Dame aux camélias (1899, 1902, 1903). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
  165. ↑ a b La Tosca (1887, 1889, 1903, 1909). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-14)]. (fr.).
  166. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 151–152, 309.
  167. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 295.
  168. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 309, 377.
  169. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 270; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 308.
  170. ↑ La Dame aux camélias (1912). Les Archives du Spectacle. [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-06-23)]. (fr.).
  171. ↑ a b Gortner 2023 ↓, s. 535.
  172. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 281, 282, 317.
  173. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 282.
  174. ↑ Gottlieb 2010 ↓, s. 145.
  175. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 317–318.
  176. ↑ a b Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 309.
  177. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 318.
  178. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 379.
  179. ↑ a b Gortner 2023 ↓, s. 536.
  180. ↑ Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 310; Tierchant 2009 ↓, s. 318–319; Gottlieb 2010 ↓, s. 202.
  181. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 333.
  182. ↑ Gottlieb 2010 ↓, s. 172.
  183. ↑ Skinner 1981 ↓, s. 287; Gold i Fizdale 1991 ↓, s. 329; Tierchant 2009 ↓, s. 349–350, 350–351, 353.
  184. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 282, 379.
  185. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 317, 379.
  186. ↑ a b Tierchant 2009 ↓, s. 318, 379.
  187. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 16, 379.
  188. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 333, 379.
  189. ↑ Tierchant 2009 ↓, s. 349, 379.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_występów_Sarah_Bernhardt&oldid=74675290”