Mrzygłód (gmina w województwie częstochowskim)
gmina wiejska | |||
1915–16, 1919–54 i 1973–76[1] | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo |
1919–39: kieleckie (II RP) | ||
Powiat |
1915-16: będziński (GGW) | ||
Data powstania |
1915; 1919; 1973 | ||
Data likwidacji |
1916; 1954; 1976 | ||
Siedziba | |||
Populacja (1974) • liczba ludności |
| ||
Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
|
Mrzygłód – dawna gmina wiejska, istniejąca w latach 1915–1916, 1919–1954 i 1973–1976 w Kieleckiem i Katowickiem (dzisiejsze woj. śląskie). Siedzibą gminy był Mrzygłód (obecnie dzielnica Myszkowa)[3].
I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Gmina Mrzygłód została utworzona po raz pierwszy w 1915 roku w powiecie będzińskim przez niemieckie władze okupacyjne z miejscowości, należących uprzednio do Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim[4]:
- Mrzygłód (z folwarkiem Papiernia) i Mrzygłódka z gminy Poręba Mrzygłodzka,
- Kosowska Niwa, Kręciwilk i Nierada z przedzielonej granicą okupacyjną gminy Włodowice (miejscowości te włączono 27 lutego 1915 przejściowo do gminy Poręba Mrzygłodzka[5]),
- Ciszówka z przedzielonej granicą okupacyjną gminy Żarki (miejscowość tę włączono 27 lutego 1915 przejściowo do gminy Poręba Mrzygłodzka[5]).
W 1916 roku gminę Mrzygłód przekształcono w miasto, liczące w tymże roku 4348 mieszkańców i posiadające 2 szkoły[6].
Polska, pierwsza odsłona[edytuj | edytuj kod]
Po odzyskaniu niepodległości, władze polskie nie uznały Mrzygłodu za miasto (w przeciwieństwie do Czeladzi i Zawiercia)[7], a utworzoną przez Niemców jednostkę miejską przekształcono z powrotem w gminę wiejską Mrzygłód, obejmującą jednak tylko obszary należące uprzednio do gminy Poręba Mrzygłodzka, czyli Mrzygłód (z folwarkiem Papiernia) i Mrzygłódkę. Pozostałe miejscowości powróciły do swoich przedwojennych gmin (Kosowska Niwa, Kręciwilk i Nierada do gminy Włodowice, a Ciszówka do gminy Żarki). Dopiero 1 stycznia 1924 Kosowską Niwę, Kręciwilk i Nieradę włączono z powrotem do gminy Mrzygłód kosztem gminy Włodowice[8] (jedynie Ciszówka nie powróciła do gminy Mrzygłód, pozostając w granicach gminy Żarki do 1 października 1927, kiedy to włączono ją do nowo utworzonej gmina Myszków[9]).
Gmina weszła w skład powiatu będzińskiego w woj. kieleckim[3]. 1 stycznia 1927 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego w tymże województwie[10]. Po wojnie gmina przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem zawierciańskim przyłączona do woj. śląskiego[11] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwą woj. katowickie[12], a od 9 marca 1953 jako woj. stalinogrodzkie[13]).
Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 5 gromad: Kosowska Niwa, Kręciwilk, Mrzygłód, Mrzygłódka i Nierada[14]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15].
Polska, druga odsłona[edytuj | edytuj kod]
Gmina została reaktywowana 1 stycznia 1973 roku w powiecie myszkowskim w woj. katowickim[16]. 1 czerwca 1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego woj. częstochowskiego[17]. 15 stycznia 1976 roku gmina została zniesiona przez połączenie z dotychczasową gminą Włodowice w nową gminę Włodowice[18], oprócz sołectwa Będusz, które włączono do miasta Myszków[19].
1 grudnia 1983 z gminy Włodowice wyłączono wsie Kręciwilk, Mrzygłód, Mrzygłódka i Nierada, włączając je do Myszkowa[20].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W czasie I i II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Liczba ludności z publikacji "Rocznik Demograficzny Polski", GUS 1975-1995
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32
- ↑ a b Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)
- ↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 5, poz. 43
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 81, poz. 708
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 13
- ↑ Dz.U. z 1983 r. nr 59, poz. 268