
Włodowice
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
![]() Rynek we Włodowicach | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | |||
Prawa miejskie |
1386–1870, 2023 | ||
Burmistrz |
Adam Szmukier | ||
Powierzchnia |
23,48 km² | ||
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
Strefa numeracyjna |
34 | ||
Kod pocztowy |
42-421[2] | ||
Tablice rejestracyjne |
SZA | ||
Położenie na mapie gminy Włodowice ![]() | |||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego ![]() | |||
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego ![]() | |||
![]() | |||
TERC (TERYT) |
2416094 | ||
SIMC |
0146821 | ||
Urząd miejski ul. Krakowska 2642-421 Włodowice | |||
Strona internetowa | |||
BIP |
Włodowice – miasto w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, siedziba gminy Włodowice.
Włodowice prawa miejskie uzyskały w 1386 roku[3], utraciły je 31 maja 1870 roku[4], a odzyskały je 1 stycznia 2023 roku[5]. W latach 1867–1954 i od 1973 siedziba gminy Włodowice[6], natomiast w latach 1954–72 siedziba gromady Włodowice[7].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża[8], w którym wymieniona jest w formie Wlodowycze. Później notowano też zapisy: Wlodowici (1250), Wlodowicze (1470–1480)[9].
Nazwa miejscowości jest nazwą patronimiczną powstałą od nazwy osobowej Włod, która z kolei utworzona została od imion złożonych typu Włodzimir, Włodzisław[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W dokumencie wydanym w 1220 roku przez biskupa krakowskiej Iwo Odrowąża Włodowice wymieniane są jako jedna z wsi książęcych oddających dziesięciny klasztorowi kanoników regularnych w Mstowie. Jeszcze w XIII wieku miejscowość – a szczególnie tutejsza drewniana świątynia – została zniszczona w wyniku najazdów tatarskich. Kościół został odbudowany w 1305 roku. W 1327 roku nastąpiła zmiana właściciela dóbr. Król Władysław Łokietek przejął Włodowice i Parkoszowice w zamian za przekazanie wówczas klasztorowi mstowskiemu wsi Komorniki, Morsko i Skarżyce. W 1386 roku Włodowice i Parkoszowice przeszły w posiadanie rodu Włodków herbu Sulima. Prawdopodobnie Włodowice dysponowały już wówczas prawami miejskimi, ale dokładna data ich nadania nie jest znana. Fakt ten należałoby datować – podobnie jak powstanie miejscowej parafii – na panowanie króla Kazimierza Wielkiego. Po roku 1373 parafia Włodowice, należąca do dekanatu lelowskiego, jest już odnotowywana w źródłach pisanych[11].
W 1523 roku dobra włodowickie nabyli Bonerowie. W 1571 roku zamienili oni miejscowy kościół na zbór ariański. Świątynia została przywrócona Kościołowi katolickiemu w 1594 roku, po objęciu majątku we Włodowicach przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Firleja. W 1629 roku poświęcono nowy kościół drewniany pod wezwaniem św. Bartłomieja, który uległ zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego. W 1703 roku powstał nowy, murowany kościół[12].
W 1870 roku, w wyniku represji po powstaniu styczniowym, Włodowice utraciły prawa miejskie.
Włodowice leżą w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. W okolicy miejscowości znajdowała się kopalnia rud żelaza „Jan-Włodowice”. W latach 1945–1950 wchodziła w skład kopalni rejonu Borek. W roku 1950 kierownikiem kopalni był Władysław Girek. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa częstochowskiego.
Odzyskanie praw miejskich (2023)[edytuj | edytuj kod]
16 czerwca 2021 Rada Gminy Włodowice podjęła uchwałę odnośnie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie przywrócenia miejscowości Włodowice praw miejskich, utraconych ukazem carskim z 1869[13]. Wójt gminy zarządził przeprowadzenie konsultacji w terminie 15 września – 15 listopada 2021[14]. Z 5139 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania, udział w konsultacjach wzięły 1402 osoby, czyli 27,28% uprawnionych, z czego 1380 głosów było ważnych. Za nadaniem Włodowicom statusu miasta oddano 1258 głosów (91,15% ważnych głosów), 76 osób było przeciw (5,51%), a wstrzymało się 46 osób (3,33%). We Włodowicach na 1170 osób uprawnionych do udziału w konsultacjach, udział wzięło 355 osób (frekwencja 30,34%), z czego 3 głosy były nieważne. Za nadaniem statusu miasta było 299 osób (84,94% ważnych głosów), przeciwko były 34 osoby (9,66%), a wstrzymało się 19 głosujących (5,4%)[15]. 1 stycznia 2023 doszło do przywrócenia statusu miasta[5].
Pałac we Włodowicach[edytuj | edytuj kod]
- Osobny artykuł:
We Włodowicach znajdują się ruiny pałacu wybudowanego w latach 1669–1681 przez kasztelana krakowskiego Stanisława Warszyckiego. Mimo iż był wielokrotnie przebudowywany, nie zatracił pierwotnego charakteru polskiego baroku. Wcześniej stał w tym miejscu drewniany dwór rodziny Firlejów, spalony podczas potopu szwedzkiego. 26 lipca 1683 roku podczas wyprawy na Wiedeń w pałacu przebywał król Jan III Sobieski. W XVIII w. pałac należał do rodziny Męcińskich, którzy zmienili wystrój wnętrz, nadając im wygląd klasycystyczny. 12 marca 1734 roku nocował tu król August III Sas. W XIX w. pałac przeszedł w ręce rodziny Poleskich. Uczestnik powstania styczniowego hrabia Michał Poraj Poleski utworzył tu wyższą szkołę agronomiczną z laboratorium chemicznym i fizycznym, obszerną biblioteką oraz kolekcją minerałów i okazów flory jurajskiej. Najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku dokonano przebudowy, która nadała pałacowi cechy neogotyckie. Na skutek XX-wiecznych pożarów oraz wieloletnich zaniedbań pałac znajduje się w stanie ruiny.
Związani z Włodowicami[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1476 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 82-83.
- ↑ Postanowienie z 23 stycznia (4 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 77)
- ↑ a b Dz.U. z 2022 r. poz. 1597.
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
- ↑ Uchwała Nr 24/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu zawierciańskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)
- ↑ Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 28-31.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, s. 181.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 266. ISBN 83-04024-36-5.
- ↑ Uchwała nr 290/XXXVI/2014 w sprawie przyjęcia Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Włodowice na lata 2014-2017
- ↑ Historia parafii
- ↑ UCHWAŁA NR 224/XXIV/2021 RADY GMINY WŁODOWICE z dnia 16 czerwca 2021 r.
- ↑ Zarządzenie 311/2021
- ↑ Wyniki Włodowice
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Michał Federowski, Wspomnienia moje o Michale Poleskim i o Włodowicach. Warszawa 1917
- Kopalnia rud żelaza „Osiny”, niezależny portal Korwinow.com
- Włodowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 714 .