Nowy Waliszów

Nowy Waliszów
	wieś
	; Dwór w Nowym Waliszowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Bystrzyca Kłodzka
Wysokość	430-540 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	440
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-511
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0851488
	Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka Nowy Waliszów
	Położenie na mapie Polski Nowy Waliszów
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Nowy Waliszów
	Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Nowy Waliszów
	50°18′45″N 16°44′11″E/50,312500 16,736389
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nowy Waliszów (niem. Neuwaltersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.

Położenie

Nowy Waliszów jest dużą wsią łańcuchową o długości około 4 km, leżącą na wschód od Bystrzycy Kłodzkiej, pomiędzy pasmem Krowiarek a Wysoczyzną Idzikowa, na wysokości około 430–540 m n.p.m.^[2]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1336 r. jako „das obirste Walthersdorff” i do 1945 r. nosiła nazwę Neuwaltersdorf. Wieś należała wtedy do dóbr Pannwitzów^[5]. W dokumencie z roku 1384 odnotowano istnienie we wsi kościoła^[5]. W tym czasie część wsi była dziedzicznym wolnym sołectwem^[5]. W latach 1618–1620 w miejscowości doszło do rozruchów, kiedy wojska cesarskie siłą usunęły protestanckiego pastora. Mieszkańcy sprowadzili go z powrotem i potrzebna była ponowna interwencja^[5]. W roku 1748 wieś należała do rodziny von Fröbel^[5]. W 1840 roku były tu 223 domy, kościół, folwark, wapiennik, 4 młyny wodne, tartak, browar i gorzelnia^[2]. Po II wojnie światowej Neuwaltersdorf przypadł Polsce, przemianowano go na Nowy Waliszów. Ludność niemiecka została przesiedlona.

Zabytki

Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:

Kościół św. Mikołaja w Nowym Waliszowie, filialny, należący do parafii pw. św. Wawrzyńca w Starym Waliszowie. Został wzniesiony w początkach XVI wieku, na miejscu poprzedniej, XIV-wiecznej świątyni^[5]. Budynek jednonawowy, z 30-metrową wieżą, wydzielonym prezbiterium, o sklepieniu krzyżowo-żebrowym^[6]
- budynek bramny z XVIII wieku
kaplica przydrożna przy posesji nr 9, z XVIII wieku,
zespół dworski z XVI-XIX wieku, obejmujący:
- dwór został wzniesiony w XVI wieku, w XVIII i XIX wieku był przerabiany^[5]. Jest to dwukondygnacyjna budowla wzniesiona na planie prostokąta, wyróżniająca się balkonem wspartym na kolumnach, ulokowanym ponad głównym wejściem^[5].
- park
- dwa pawilony parkowe^[7]

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90436
↑ ^a ^b ^c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 225-229. ISBN 83-7005-341-6.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 847 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 390. ISBN 978-83-89188-95-3.
↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych, nry rej.: 1022/WŁ z 14.05.1984, 464/1969 z 22.12.1971, 463/1338 z 3.08.1965, 463/2033 z 25.05.1972, 462/2088 z 25.05.1972.

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6
WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
Wilmsdorf, Neu 4.) pow. bystrzycki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 492 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90436

[staffa-2] Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 225-229. ISBN 83-7005-341-6.

[GUS-3] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 847 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[rewasz-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 390. ISBN 978-83-89188-95-3.

[sds-6] Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.

[Rejestr_zabytków_nieruchomych-7] Rejestr zabytków nieruchomych, nry rej.: 1022/WŁ z 14.05.1984, 464/1969 z 22.12.1971, 463/1338 z 3.08.1965, 463/2033 z 25.05.1972, 462/2088 z 25.05.1972.

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

Miasto	Bystrzyca Kłodzka
Części miasta	Bystrzyca-Kolonia Niedźwiedna
Wsie	Biała Woda Długopole Dolne Długopole-Zdrój Gorzanów Huta Idzików Kamienna Lasówka Marcinków Marianówka Mielnik Międzygórze Młoty Mostowice Nowa Bystrzyca Nowa Łomnica Nowy Waliszów Paszków Piaskowice Piotrowice Pławnica Poniatów Ponikwa Poręba Spalona Stara Bystrzyca Stara Łomnica Starkówek Stary Waliszów Szczawina Szklarka Szklary Topolice Wilkanów Wójtowice Wyszki Zabłocie Zalesie
Przysiółki wsi	Mszaniec Muszyn Rudawa Szczepków
Kolonie	Stara Bystrzyca Stara Łomnica
Osady	Góra Igliczna Pokrzywno
Pozostałe miejscowości	Kostera Czaktów Domaradów Łysek Trójka Żabnica