Odchudzanie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mierzenie parametrów ciała jak pomiar obwodów, ważenie nie powinno być częstsze niż raz w tygodniu

Odchudzanie – proces polegający na redukcji zawartości tkanki tłuszczowej w ciele, do wartości optymalnej dla płci i wieku. Proces ten, w ujęciu biologicznym, zmierza do poprawy trawienia, redukcji poziomu tkanki tłuszczowej i zwiększenia zawartości tkanki mięśniowej, w wyniku zmiany nawyków stylu życia. W ujęciu psychologicznym osiągnięcie optymalnej wagi wywołuje zadowolenie, podwyższenie własnej samooceny, poczucie atrakcyjności oraz wzrost wiary we własne możliwości.

Częstym błędem amatorskiego odchudzania się, jest błędne przeświadczenie, że głównym celem odchudzania jest zmniejszenie całkowitej masy ciała, w skład której wchodzi tkanka mięśniowa, woda, kości oraz tkanka tłuszczowa, najczęściej prowadzi to do znacznej redukcji masy mięśniowej i ubytku wody, a tylko niewielkiej redukcji tkanki tłuszczowej. Wygląd osób odchudzających się w ten sposób nazywany jest skinny fat lub TOFI[1]. Następstwem odchudzania skupionego na zmniejszeniu masy ciała, a nie umiejętnej redukcji tkanki tłuszczowej, przy jednoczesnym zachowaniu tkanki mięśniowej jest tzw. efekt odbicia i wzrost ryzyka chorób powiązanych[2].

Zdrowy styl życia jest skutecznym środkiem wczesnej profilaktyki zdrowotnej u osób z grupy ryzyka nadwagi i otyłości. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała w znacznym stopniu zapobiega wystąpieniu wielu poważnych chorób, między innymi takich jak zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, stawów biodrowych i kolanowych, nadciśnienie tętnicze, zator, zawał mięśnia sercowego, zawał mózgu, wylew krwi do mózgu, cukrzyca typu 2, choroby nerek, kamica żółciowa, marskość wątroby, liczne choroby nowotworowe.

Nadmierne skupienie na odchudzaniu jest zaburzeniem psychicznym, które może prowadzić do zaburzeń odżywiania, rozwoju szeregu chorób i większego ryzyka przedwczesnej śmierci. Dlatego w przypadku pojawienia się obsesji na punkcie odchudzania, redukcja masy ciała powinna odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską.

Badania naukowe[edytuj | edytuj kod]

U człowieka bez innych schorzeń, np. szeroko rozumianych genetycznych stanowiących do 5% przypadków otyłości w populacji[3], kluczem do utraty wagi jest spalanie większej ilości kalorii niż się konsumuje. Wynika to wprost z I prawa termodynamiki, czego dowiodły badania Wilbura Atwatera z końca lat 90. XIX wieku[4]. Zapotrzebowanie energetyczne wynika z potrzeb zachowania ciepła, funkcji podstawowych i aktywności fizycznej. Teoretycznie dodatkowe 50–100 kcal dziennie ponad zapotrzebowanie dynamicznie zmieniającego się metabolizmu, przy prawidłowym wchłanianiu w określonych warunkach fizjologicznych np. insulinooporności, może powodować przybranie 1–3 kg tkanki tłuszczowej w ciągu roku[4].

Wprowadzenie trwałych zmian w stylu życia powinno obejmować takie produkty i zachowania z którymi osoba czuje się komfortowo i potrafi przyjąć je na dłuższą metę[2].

Powstało wiele publikacji prezentujących metody i strategie prowadzące do utraty wagi. Większość z nich dotyczy psychologii odchudzania, dietetyki oraz związanej ze spadkiem masy ciała aktywności fizycznej. Zdaniem naukowców zdrowa dieta o ujemnym bilansie kalorycznym u osób otyłych ma większy wpływ na utratę wagi niż zwiększona aktywność fizyczna[5].

Zapotrzebowanie energetyczne[edytuj | edytuj kod]

Statystycznie przyjmuje się, że dorosły mężczyzna, mieszkaniec kraju rozwiniętego, o przeciętnej budowie ciała, pracy siedzącej i niskiej aktywności fizycznej potrzebuje w szczytowym okresie (20 rok życia[6]) ok. 2500 kcal dziennie, kobieta – ok. 2000 kcal. Większe potrzeby mężczyzn oraz kobiet wynikają m.in. ze średnio większego ciała, większej masy mięśniowej, większej aktywności fizycznej oraz obecności lub braku czynników stresowych. Wartości te nie różnią się bardzo od zapotrzebowania ludzi żyjących w innych kulturach czy na innym poziomie rozwoju cywilizacyjnego. Najdokładniejsze znane pomiary (wykonywane z pomocą wody podwójnie znakowanej, deuterem i trytem) wykazały zapotrzebowanie u[7]:

  • zbieracko-łowieckiego ludu Hadza z Tanzanii: mężczyźni 2650 kcal, kobiety 1880 kcal,
  • Jakutów, rdzennego ludu Syberii: mężczyźni 3100 kcal, kobiety 2300 kcal,
  • plemienia Ajmara, z andyjskiego płaskowyżu Altiplano: mężczyźni 2650 kcal, kobiety 2340 kcal.

Otrzymywanie energii z pokarmu[edytuj | edytuj kod]

Uproszczone przeliczniki spożytych 3 głównych składników odżywczych na otrzymywaną w ciele energię (białek: 4 kcal z grama, węglowodanów: 4 kcal z grama, tłuszczy: 9 kcal z grama) pochodzą z badań Atwatera z przełomu XIX i XX wieku. Nie uwzględnia on składu fizykalnego pożywienia, jego postaci, stopnia i rodzaju obróbki, a które to czynniki mają znaczący wpływ na przyswajanie energii przez organizm. Np. badania[8] z 2012 roku o przyswajaniu energii z migdałów pokazały, że człowiek przyjmuje z nich 100% energii wynikających z przeliczników Atwatera jeśli spożyje je w postaci masła migdałowego. Jednak spożyte całe surowe, dostarczą o 1/3 energii mniej. Podobny wpływ zauważono przy stosowaniu diety bogatej w błonnik (produkty pełnoziarniste i ok. 30 g błonnika) w porównaniu do diety ubogiej w błonnik (ok. 15 gram błonnika). Ta pierwsze powodowała zysk netto ok. 100 kcal dziennie[9].

Wydatkowanie energii[edytuj | edytuj kod]

Badania wykazują, że aktywność fizyczna odpowiada za jedynie ok. 1/3 całkowitego popytu energii organizmu człowieka[7]. Pozostała część wynika z podstawowej przemiany materii, tj. energii potrzebnej do funkcjonowania ciała w spoczynku. Co więcej, organami zużywającymi w ciele najwięcej energii są mózg, serce i nerki. Znaczenie ma też wiek, gdyż z wraz z nim maleje zapotrzebowanie na energię. Bardzo często u osób starszych obserwowany jest niedobór białka w diecie, którego spożycie nie powinno być mniejszy niż 15–20% zapotrzebowania kalorycznego organizmu[10]. Wyższy udział białka w diecie zmniejsza odkładanie tkanki tłuszczowej[11]. Badania pokazują, że zapotrzebowanie na energię może różnić się nawet o 500 kcal między osobami tej samej płci i podobnym wieku.

Odczuwanie głodu[edytuj | edytuj kod]

Badania naukowe wskazują na znaczącą rolę poczucia głodu i pokus jedzenia. Mózg koordynując nadchodzące sygnały wewnętrzne i zewnętrzne generuje sygnał głodu. Kluczem do skutecznego utrzymywania wagi ciała jest zapobieganie powstawania głodu i pokus[12]. Badania wykazują, że znaczenie ma tu indeks glikemiczny spożywanych posiłków[13]. Im mniejszy był IG spożywanego śniadania, tym mniej kalorii badany spożywał dalej w ciągu dnia, przy czym różnice mogłyby być nawet dwukrotne (np. spożycie 400 kcal w śniadaniu o niskim IG skutkowało przyjęciem dalszych 760 kcal w ciągu dnia; spożycie takiej samej liczby kalorii w śniadaniu o wysokim IG skutkowało spożyciem dalszych 1385 kcal w ciągu dnia). Te samo badanie pokazało, że ośrodek nagrody badanych stopniowo coraz silniej reagował na widok spożywanej przez nich zdrową żywność (np. grilowany kurczak, pieczywo pełnoziarniste, płatki bogate w błonnik) a coraz słabiej na widok żywności wysokoprzetworzonej (frytki, kurczak smażony, słodycze).

Dieta[edytuj | edytuj kod]

Diety odchudzające, na dłuższą metę przynoszą podobne efekty utraty wagi, pod warunkiem, ze spożywa się mniej kalorii[2]. Nie ma znaczenia, czy deficyt pochodzi z węglowodanów, czy tłuszczu. Istotne jest, aby stosowana dieta była możliwa do jej utrzymania docelowo na cale życie[2].

Według naukowców spożywanie cukru i syropu fruktozowego zwiększa ryzyko rozwoju otyłości oraz cukrzycy typu 2, chorób serca i innych chorób[14][15][16]. Ryzyko otyłości jest podwyższone także u osób często spożywających inne przetworzone węglowodany, takie jak np. białe pieczywo, makaron[17][18][19] lub fast-foody. Wiele badań naukowych[20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34][35][36][37] wskazuje na większą skuteczność diety niskowęglowodanowej w odchudzaniu w porównaniu do diety niskotłuszczowej. Dieta odchudzającą ograniczająca spożycie pokarmów bogatych w węglowodany pomaga zrzucić nawet trzykrotnie więcej kilogramów niż dieta ograniczająca tłuszcze i może prowadzić do poprawy innych parametrów stanu zdrowia, takich jak zawartość trójglicerydów i glukozy we krwi oraz wrażliwość insulinowa[38].

Spożywanie niewielkich ilości średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych[39][40] (np. przez zastąpienie stosowanych tłuszczów do smażenia olejem kokosowym) oraz kapsaicyny zawartej w chilli[41][42] może prowadzić do zwiększenie tempa metabolizmu oraz redukcji apetytu. Badania sugerują, że zastąpienie węglowodanów białkiem, takim jak np. jajka na śniadanie zmniejsza apetyt przez kolejne 36 godzin[43][44].

Kolejnym istotnym czynnikiem mającym wpływ na regulację masy ciała jest ilość spożywanego błonnika pokarmowego[45].

Napoje[edytuj | edytuj kod]

Naukowcy zaobserwowali, że badani, którzy wypijali 0,5 litra wody około pół godziny przed posiłkiem schudli około 44% więcej niż osoby, które nie praktykowały tego nawyku[46]. Zwiększenie spożycia wody może przyspieszyć metabolizm organizmu o 24–30% przez 1–1,5 godziny[47][48]. Kawa (bez cukru) jako źródło kofeiny może przyspieszyć spoczynkowe tempo metabolizmu o 3–11% oraz zwiększyć tempo spalania tłuszczu o 10–29%[49][50][51]. Zielona herbata ze względu na dużą zawartość katechin jest zalecanym napojem podczas diety redukcyjnej[52][53][54][55].

Flora bakteryjna jelit[edytuj | edytuj kod]

Zróżnicowanie flory bakteryjnej jelit i występowanie w niej pewnych grup bakterii jest silnie skorelowane z wagą ciała. Osoby szczupłe mają znacznie bardziej zróżnicowaną florę bakteryjną niż osoby otyłe, u których obserwuje się kilka dominujących gatunków. Badania laboratoryjne wykazały, że myszy którym przekazano bakterie jelitowe osoby otyłej były grubsze, niż spożywające identyczną dietę myszy, które zainfekowano bardziej zróżnicowaną florą bakteryjną osoby szczupłej. Zmniejszona różnorodność flory jelitowej jest związana m.in. ze stosowaniem antybiotyków, przesadnie higienicznym trybem życia i spożywaniem wysoko przetworzonej żywności. Badania wskazują, że uboga flora bakteryjna zwiększa ryzyko rozwoju otyłości oraz cukrzycy, do których predyspozycje mogą pojawiać się już okresie niemowlęcym (u dzieci nie karmionym piersią oraz urodzonych poprzez cesarskie cięcie)[56][57][58]. Zdaniem naukowców modyfikowanie flory bakteryjnej jelit może być ważną metodą leczenia otyłości[59]. Jednym z głównych czynników kształtujących mikroflorę jelitową jest dieta[60], jednak równie ważnym aspektem jest zdrowy, regularny sen[61][62][63].

Aspekty psychologiczne[edytuj | edytuj kod]

Ponieważ sygnał o sytości dociera do mózgu z opóźnieniem naukowcy zalecają spożywanie posiłków powoli w spokoju i stosowanie przerw pomiędzy kolejnymi daniami lub porcjami[64][65]. Stres i negatywne emocje mogą być jedną z przyczyn nadmiernego objadania się[66][67]. Także niedostateczna ilość snu może być powiązana z przybieraniem na wadze[68].

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

Kolor i rozmiar talerza mają wpływ na ilość zjadanego pokarmu. Im większy talerz, tym mniejsza wydaje się zaserwowana porcja, co w efekcie prowadzi do spożywania większych porcji[69][70]. Podobny efekt obserwuje się w przypadku szklanek – badania wykazują tendencję do wypijania mniejszych ilości, jeżeli płyn jest zaserwowany w wysokiej, ale wąskiej szklance[71]. Także kontrast pomiędzy kolorem dania a kolorem talerza oraz nakrycia mają wpływ na ilość nakładanego i spożywanego jedzenia. Seria badań naukowych wykazała, że osoby korzystające z talerzy w podobnym kolorze do potrawy nakładali na nie około 30% więcej, w porównaniu do badanych korzystających z talerzy w kolorze kontrastującym z potrawą[69][70]. Naukowcy sugerują, że korzystanie z niebieskich talerzy jest dobrą strategią nieświadomego zmniejszenia spożywanych porcji[71]. Sam fakt nakładania niewielkich porcji na talerz, zamiast jedzenia prosto z opakowania, zdaniem psychologów również ma wpływ na zmniejszenie ilości spożytego jedzenia. Natomiast usunięcie niezdrowych przekąsek z pola widzenia, może zapobiec ich podjadaniu[71], zwłaszcza gdy pod ręką znajdują się zdrowe przekąski. Spożywanie posiłków w spokojnym, niehałaśliwym otoczeniu, przy niejaskrawym świetle ma wpływ na redukcję apetytu[71].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Why People Are Skinny Fat (and How to Fix It) [online], Legion Athletics, 27 marca 2021 [dostęp 2021-04-03] (ang.).
  2. ↑ a b c d Ewa Wojtczak, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Żywienie w sporcie. Kompletny przewodnik, wyd. 3, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, [cop. 2019], ISBN 978-83-8116-564-8, OCLC 1091282802 [dostęp 2021-03-21].
  3. ↑ Witold Kołłątaj i inni, Obesity – adisease, or maybe a battered child case?, „Pediatric Endocrinology”, 17 (2), 2018, s. 107–118, DOI: 10.18544/ep-01.17.02.1697, ISSN 1730-0282 [dostęp 2021-04-03].
  4. ↑ a b Susan B. Roberts, Sai Krupa Das. Kłopotliwa prawda o utracie wagi. „Świat Nauki”. 312 (8/2017), s. 36–41, 2017-08. Prószyński Media. (pol.). 
  5. ↑ Aaron E. Carroll, To Lose Weight, Eating Less Is Far More Important Than Exercising More, „The New York Times”, 15 czerwca 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-22] (ang.).
  6. ↑ BIAdata.org | egoFit [online] [dostęp 2021-04-03] (niem.).
  7. ↑ a b Herman Pontzer. The crown joules: energetics, ecology, and evolution in humans and other primates. „Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews”. 26 (1), s. 12–24, 2017-02-24. Wiley. DOI: 10.1002/evan.21513. (ang.). 
  8. ↑ Janet A. Novotny, Sarah K. Gebauer, David J. Baer. Discrepancy between the Atwater factor predicted and empirically measured energy values of almonds in human diets. „American Journal of Clinical Nutrition”. 96 (2), s. 296–301, 2012-08. DOI: 10.3945/ajcn.112.035782. (ang.). 
  9. ↑ J. Philip Karl, Mohsen Meydani, Junaidah B Barnett, Sally M Vanegas. Substituting whole grains for refined grains in a 6-wk randomized trial favorably affects energy-balance metrics in healthy men and postmenopausal women. „American Journal of Clinical Nutrition”. 105 (3), 2017-02. DOI: 10.3945/ajcn.116.139683. (ang.). 
  10. ↑ Białko w diecie seniorów – dlaczego jest tak ważne? Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [online], ncez.pl [dostęp 2021-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-22].
  11. ↑ Shalender Bhasin i inni, Effect of Protein Intake on Lean Body Mass in Functionally Limited Older Men, „JAMA Internal Medicine”, 178 (4), 2018, DOI: 10.1001/jamainternmed.2018.0008, ISSN 2168-6106, PMID: 29532075, PMCID: PMC5885156 [dostęp 2021-04-04].
  12. ↑ Payal Batra i in. Eating behaviors as predictors of weight loss in a 6 month weight loss intervention. „Obesity”. 21 (11), s. 2256–2263. Wiley. DOI: 10.1002/oby.20404. (ang.). 
  13. ↑ Payal Batra i in. Relationship of cravings with weight loss and hunger. Results from a 6 month worksite weight loss intervention. „Appetite”. 69, 2013-05. DOI: 10.1016/j.appet.2013.05.002. (ang.). 
  14. ↑ Matthias B. Schulze, Sugar-Sweetened Beverages, Weight Gain, and Incidence of Type 2 Diabetes in Young and Middle-Aged Women, „Journal of the American Medical Association”, 8, 2004, DOI: 10.1001/jama.292.8.927, ISSN 0098-7484 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-11].
  15. ↑ George A. Bray, Samara Joy Nielsen, Barry M. Popkin, Consumption of high-fructose corn syrup in beverages may play a role in the epidemic of obesity, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 4, 2004, s. 537–543, ISSN 0002-9165, PMID: 15051594 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  16. ↑ Lawrence de Koning i inni, Sweetened beverage consumption, incident coronary heart disease, and biomarkers of risk in men, „Circulation”, 14, 2012, 1735–1741, S1, DOI: 10.1161/CIRCULATIONAHA.111.067017, ISSN 1524-4539, PMID: 22412070, PMCID: PMC3368965 [dostęp 2016-12-13].
  17. ↑ David S. Ludwig i inni, High Glycemic Index Foods, Overeating, and Obesity, „Pediatrics”, 3, 1999, e26–e26, DOI: 10.1542/peds.103.3.e26, ISSN 0031-4005, PMID: 10049982 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  18. ↑ Belinda S. Lennerz i inni, Effects of dietary glycemic index on brain regions related to reward and craving in men, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 2013, ajcn.064113, DOI: 10.3945/ajcn.113.064113, ISSN 0002-9165, PMID: 23803881, PMCID: PMC3743729 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-14] (ang.).
  19. ↑ Susan B. Roberts, High-glycemic Index Foods, Hunger, and Obesity: Is There a Connection?, „Nutrition Reviews”, 6, 2000, s. 163–169, DOI: 10.1111/j.1753-4887.2000.tb01855.x, ISSN 1753-4887 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  20. ↑ Gary D. Foster i inni, A Randomized Trial of a Low-Carbohydrate Diet for Obesity, „The New England Journal of Medicine”, 348 (21), 2003, s. 2082–2090, DOI: 10.1056/NEJMoa022207 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  21. ↑ Stephen B. Sondike, Nancy Copperman, Marc S. Jacobson, Effects of a low-carbohydrate diet on weight loss and cardiovascular risk factor in overweight adolescents, „The Journal of Pediatrics”, 142 (3), 2003, s. 253–258, DOI: 10.1067/mpd.2003.4 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  22. ↑ Bonnie J. Brehm i inni, A Randomized Trial Comparing a Very Low Carbohydrate Diet and a Calorie-Restricted Low Fat Diet on Body Weight and Cardiovascular Risk Factors in Healthy Women, „The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism”, 88 (4), 2003, s. 1617–1623, DOI: 10.1210/jc.2002-021480 [dostęp 2024-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-10] (ang.).
  23. ↑ Y. Wady Aude i inni, The National Cholesterol Education Program Diet vs a Diet Lower in Carbohydrates and Higher in Protein and Monounsaturated Fat: A Randomized Trial, „Archives of Internal Medicine”, 164 (19), 2004, s. 2141, DOI: 10.1001/archinte.164.19.2141 [dostęp 2024-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-11] (ang.).
  24. ↑ William S. Yancy i inni, A Low-Carbohydrate, Ketogenic Diet versus a Low-Fat Diet To Treat Obesity and Hyperlipidemia: A Randomized, Controlled Trial, „Annals of Internal Medicine”, 140 (10), 2004, s. 769, DOI: 10.7326/0003-4819-140-10-200405180-00006 [dostęp 2024-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-02] (ang.).
  25. ↑ Js Volek i inni, Comparison of energy-restricted very low-carbohydrate and low-fat diets on weight loss and body composition in overweight men and women, „Nutrition & Metabolism”, 1 (1), 2004, s. 13, DOI: 10.1186/1743-7075-1-13, PMID: 15533250, PMCID: PMC538279 [dostęp 2024-04-03].
  26. ↑ Kelly A. Meckling, Caitriona O’Sullivan, Dayna Saari, Comparison of a Low-Fat Diet to a Low-Carbohydrate Diet on Weight Loss, Body Composition, and Risk Factors for Diabetes and Cardiovascular Disease in Free-Living, Overweight Men and Women, „The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism”, 89 (6), 2004, s. 2717–2723, DOI: 10.1210/jc.2003-031606 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  27. ↑ Sharon M. Nickols-Richardson i inni, Perceived Hunger Is Lower and Weight Loss Is Greater in Overweight Premenopausal Women Consuming a Low-Carbohydrate/High-Protein vs High-Carbohydrate/Low-Fat Diet, „Journal of the American Dietetic Association”, 105 (9), 2005, s. 1433–1437, DOI: 10.1016/j.jada.2005.06.025 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  28. ↑ F. Joseph McClernon i inni, The Effects of a Low‐Carbohydrate Ketogenic Diet and a Low‐Fat Diet on Mood, Hunger, and Other Self‐Reported Symptoms, „Obesity”, 15 (1), 2007, s. 182–182, DOI: 10.1038/oby.2007.516 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  29. ↑ Christopher D. Gardner i inni, Comparison of the Atkins, Zone, Ornish, and LEARN Diets for Change in Weight and Related Risk Factors Among Overweight Premenopausal Women: The A TO Z Weight Loss Study: A Randomized Trial, „Journal of the American Medical Association”, 297 (9), 2007, s. 969, DOI: 10.1001/jama.297.9.969 [dostęp 2024-04-03] (ang.).
  30. ↑ Angela K Halyburton i inni, Low- and high-carbohydrate weight-loss diets have similar effects on mood but not cognitive performance, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 86 (3), 2007, s. 580–587, DOI: 10.1093/ajcn/86.3.580 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  31. ↑ P.A. Dyson, S. Beatty, D.R. Matthews, A low‐carbohydrate diet is more effective in reducing body weight than healthy eating in both diabetic and non‐diabetic subjects, „Diabetic Medicine”, 24 (12), 2007, s. 1430–1435, DOI: 10.1111/j.1464-5491.2007.02290.x [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  32. ↑ Eric C. Westman i inni, The effect of a low-carbohydrate, ketogenic diet versus a low-glycemic index diet on glycemic control in type 2 diabetes mellitus, „Nutrition & Metabolism”, 5, 2008, s. 36, DOI: 10.1186/1743-7075-5-36, PMID: 19099589, PMCID: PMC2633336 [dostęp 2024-04-03].
  33. ↑ Iris Shai i inni, Weight Loss with a Low-Carbohydrate, Mediterranean, or Low-Fat Diet, „The New England Journal of Medicine”, 359 (3), 2008, s. 229–241, DOI: 10.1056/NEJMoa0708681 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  34. ↑ Jennifer B Keogh i inni, Effects of weight loss from a very-low-carbohydrate diet on endothelial function and markers of cardiovascular disease risk in subjects with abdominal obesity, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 87 (3), 2008, s. 567–576, DOI: 10.1093/ajcn/87.3.567 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  35. ↑ Jeannie Tay i inni, Metabolic Effects of Weight Loss on a Very-Low-Carbohydrate Diet Compared With an Isocaloric High-Carbohydrate Diet in Abdominally Obese Subjects, „Journal of the American College of Cardiology”, 51 (1), 2008, s. 59–67, DOI: 10.1016/j.jacc.2007.08.050 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  36. ↑ Jeff S. Volek i inni, Carbohydrate Restriction has a More Favorable Impact on the Metabolic Syndrome than a Low Fat Diet, „Lipids”, 44 (4), 2009, s. 297–309, DOI: 10.1007/s11745-008-3274-2 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  37. ↑ M.E. Daly i inni, Short‐term effects of severe dietary carbohydrate‐restriction advice in Type 2 diabetes—a randomized controlled trial, „Diabetic Medicine”, 23 (1), 2006, s. 15–20, DOI: 10.1111/j.1464-5491.2005.01760.x [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  38. ↑ Frederick F. Samaha i inni, A Low-Carbohydrate as Compared with a Low-Fat Diet in Severe Obesity, „The New England Journal of Medicine”, 21, 2003, s. 2074–2081, DOI: 10.1056/NEJMoa022637, ISSN 0028-4793, PMID: 12761364 [dostęp 2016-12-13].
  39. ↑ R.J. Stubbs, C.G. Harbron, Covert manipulation of the ratio of medium- to long-chain triglycerides in isoenergetically dense diets: effect on food intake in ad libitum feeding men, „International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders: Journal of the International Association for the Study of Obesity”, 5, 1996, s. 435–444, PMID: 8696422 [dostęp 2016-12-13].
  40. ↑ A.G. Dulloo i inni, Twenty-four-hour energy expenditure and urinary catecholamines of humans consuming low-to-moderate amounts of medium-chain triglycerides: a dose-response study in a human respiratory chamber, „European Journal of Clinical Nutrition”, 3, 1996, s. 152–158, ISSN 0954-3007, PMID: 8654328 [dostęp 2016-12-13].
  41. ↑ H.C. Reinbach i inni, Effects of capsaicin, green tea and CH-19 sweet pepper on appetite and energy intake in humans in negative and positive energy balance, „Clinical Nutrition”, 3, s. 260–265, DOI: 10.1016/j.clnu.2009.01.010.
  42. ↑ Mary-Jon Ludy, Richard D. Mattes, The effects of hedonically acceptable red pepper doses on thermogenesis and appetite, „Physiology & Behavior”, 3–4, s. 251–258, DOI: 10.1016/j.physbeh.2010.11.018, PMID: 21093467, PMCID: PMC3022968 [dostęp 2016-12-13].
  43. ↑ Jillon S. Vander Wal i inni, Short-term effect of eggs on satiety in overweight and obese subjects, „Journal of the American College of Nutrition”, 6, 2005, s. 510–515, ISSN 0731-5724, PMID: 16373948 [dostęp 2016-12-13].
  44. ↑ J.S. Vander Wal i inni, Egg breakfast enhances weight loss, „International Journal of Obesity”, 10, 2008, s. 1545–1551, DOI: 10.1038/ijo.2008.130, ISSN 0307-0565, PMID: 18679412, PMCID: PMC2755181 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  45. ↑ Elizabeth A. Dennis i inni, Water consumption increases weight loss during a hypocaloric diet intervention in middle-aged and older adults, „Obesity (Silver Spring, Md.)”, 2, 2010, s. 300–307, DOI: 10.1038/oby.2009.235, ISSN 1930-739X, PMID: 19661958, PMCID: PMC2859815 [dostęp 2016-12-13].
  46. ↑ Michael Boschmann i inni, Water-induced thermogenesis, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 12, 2003, s. 6015–6019, DOI: 10.1210/jc.2003-030780, ISSN 0021-972X, PMID: 14671205 [dostęp 2016-12-13].
  47. ↑ Michael Boschmann i inni, Water Drinking Induces Thermogenesis through Osmosensitive Mechanisms, „The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism”, 8, 2007, s. 3334–3337, DOI: 10.1210/jc.2006-1438, ISSN 0021-972X [dostęp 2016-12-13].
  48. ↑ P. Koot, P. Deurenberg, Comparison of changes in energy expenditure and body temperatures after caffeine consumption, „Annals of Nutrition & Metabolism”, 3, 1995, s. 135–142, ISSN 0250-6807, PMID: 7486839 [dostęp 2016-12-13].
  49. ↑ A.G. Dulloo i inni, Normal caffeine consumption: influence on thermogenesis and daily energy expenditure in lean and postobese human volunteers, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 1, 1989, s. 44–50, ISSN 0002-9165, PMID: 2912010 [dostęp 2016-12-13].
  50. ↑ D. Bracco i inni, Effects of caffeine on energy metabolism, heart rate, and methylxanthine metabolism in lean and obese women, „American Journal of Physiology – Endocrinology and Metabolism”, 4, 1995, E671–E678, ISSN 0193-1849, PMID: 7485480 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-22] (ang.).
  51. ↑ M.S. Westerterp-Plantenga, Green tea catechins, caffeine and body-weight regulation, „Physiology & Behavior”, 1, s. 42–46, DOI: 10.1016/j.physbeh.2010.02.005 [dostęp 2016-12-13].
  52. ↑ Green tea and thermogenesis: interactions between catechin-polyphenols, caffeine and sympathetic activity, „International Journal of Obesity”, 2, 2000, DOI: 10.1038/sj.ijo.0801101 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  53. ↑ R. Hursel, W. Viechtbauer, M.S. Westerterp-Plantenga, The effects of green tea on weight loss and weight maintenance: a meta-analysis, „International Journal of Obesity”, 9, 2009, s. 956–961, DOI: 10.1038/ijo.2009.135, ISSN 0307-0565 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  54. ↑ Olivia J. Phung i inni, Effect of green tea catechins with or without caffeine on anthropometric measures: a systematic review and meta-analysis, „The American Journal of Clinical Nutrition”, 1, 2010, s. 73–81, DOI: 10.3945/ajcn.2009.28157, ISSN 0002-9165, PMID: 19906797 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  55. ↑ Claudia Wallis, Gut Reactions, „Scientific American”, 6, s. 30–33, DOI: 10.1038/scientificamerican0614-30 [dostęp 2016-12-13].
  56. ↑ Sylvie Rabot i inni, High fat diet drives obesity regardless the composition of gut microbiota in mice, „Scientific Reports”, 6, 2016, DOI: 10.1038/srep32484, ISSN 2045-2322, PMID: 27577172, PMCID: PMC5006052 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  57. ↑ Giovanni Musso, Roberto Gambino, Maurizio Cassader, Obesity, Diabetes, and Gut Microbiota, „Diabetes Care”, 10, 2016, s. 2277–2284, DOI: 10.2337/dc10-0556, ISSN 0149-5992, PMID: 20876708, PMCID: PMC2945175 [dostęp 2016-12-13].
  58. ↑ John K. DiBaise, Daniel N. Frank, Ruchi Mathur, Impact of the Gut Microbiota on the Development of Obesity: Current Concepts, „The American Journal of Gastroenterology Supplements”, 1, 2012, s. 22–27, DOI: 10.1038/ajgsup.2012.5, ISSN 1948-9488 [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  59. ↑ Daniela Graf i inni, Contribution of diet to the composition of the human gut microbiota, „Microbial Ecology in Health and Disease”, 26, 2015, DOI: 10.3402/mehd.v26.26164, ISSN 0891-060X, PMID: 25656825, PMCID: PMC4318938 [dostęp 2016-12-13].
  60. ↑ Suzana Almoosawi i inni, Chronotype: Implications for Epidemiologic Studies on Chrono-Nutrition and Cardiometabolic Health, „Advances in Nutrition (Bethesda, Md.)”, 10 (1), 2019, s. 30–42, DOI: 10.1093/advances/nmy070, ISSN 2156-5376, PMID: 30500869, PMCID: PMC6370261 [dostęp 2021-03-21].
  61. ↑ Kristen L. Knutson, Malcolm von Schantz, Associations between chronotype, morbidity and mortality in the UK Biobank cohort, „Chronobiology International”, 35 (8), 2018, s. 1045–1053, DOI: 10.1080/07420528.2018.1454458, ISSN 1525-6073, PMID: 29642757, PMCID: PMC6119081 [dostęp 2021-03-21].
  62. ↑ Cristina Godinho-Silva i inni, Light-entrained and brain-tuned circadian circuits regulate ILC3s and gut homeostasis, „Nature”, 574 (7777), 2019, s. 254–258, DOI: 10.1038/s41586-019-1579-3, ISSN 1476-4687, PMID: 31534216, PMCID: PMC6788927 [dostęp 2021-03-22].
  63. ↑ Ann MacDonald, Why eating slowly may help you feel full faster – Harvard Health Blog, „Harvard Health Blog”, 19 października 2010 [dostęp 2017-01-22] (ang.).
  64. ↑ Slow Down, You Eat Too Fast, „WebMD” [dostęp 2017-01-22] (ang.).
  65. ↑ Allan Geliebter, Angela Aversa, Emotional eating in overweight, normal weight, and underweight individuals, „Eating Behaviors”, 3 (4), 2003, s. 341–347, DOI: 10.1016/S1471-0153(02)00100-9 [dostęp 2017-01-22].
  66. ↑ Shawn N. Katterman i inni, Mindfulness meditation as an intervention for binge eating, emotional eating, and weight loss: A systematic review, „Eating Behaviors”, 15 (2), 2014, s. 197–204, DOI: 10.1016/j.eatbeh.2014.01.005 [dostęp 2017-01-22].
  67. ↑ Does Sleep Affect Weight Loss?, „WebMD” [dostęp 2017-01-22] (ang.).
  68. ↑ a b The Color of Your Plates Matters, „Food and Brand Lab”, foodpsychology.cornell.edu [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-14].
  69. ↑ a b Koert Van Ittersum, Brian Wansink, Plate Size and Color Suggestibility: The Delboeuf Illusion’s Bias on Serving and Eating Behavior, „Journal of Consumer Research”, 2, 2012, s. 215–228, DOI: 10.1086/662615, JSTOR: 10.1086/662615 [dostęp 2016-12-13].
  70. ↑ a b c d Five Ways to Unconsciously Cut Calories [online], Psychology Today [dostęp 2016-12-13].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odchudzanie&oldid=73409503”