53°44′32″N 18°49′23″E/53,742222 18,823056Opalenie
| wieś | |
 Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Opaleniu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
884[1] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-136[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GTC |
| SIMC |
0161329 |
Położenie na mapie gminy Gniew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tczewskiego  | |
| 53°44′32″N 18°49′23″E/53,742222 18,823056
| |
.jpg)
Opalenie – wieś kociewska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Gniew[3].
Wieś położona u zbiegu dróg krajowych nr 90 i 91. Stanowi sołectwo Opalenie, w którego skład wchodzą również miejscowości: Aplinki, Na Piaskach, Pod Górami i Osady. Na południe od Opalenia znajdują się bezpośrednio nad brzegami Wisły rezerwaty florystyczne Wiosło Duże i Wiosło Małe. Dwa inne rezerwaty florystyczne (Opalenie Dolne i Opalenie Górne) znajdują się na wschód od miejscowości.
W latach 1934–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Opalenie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0161341 | Na Piaskach | część wsi |
| 1037703 | Osady | część wsi |
| 0161358 | Pod Górami | osada |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do roku 1918 Opalenie znajdowało się pod administracją zaboru pruskiego. Po I wojnie światowej miejscowość wróciła do Polski. Opalenie znajdowało się na trasie strategicznej linii kolejowej, którą Niemcy zamierzali rozbudować. Linia ta miała wspierać logistycznie istniejące już połączenie (Berlin-Piła-Chojnice-Tczew-Królewiec) i służyć przede wszystkim do szybkiego przerzutu wojsk i materiału wojennego na wschód. Upadek kajzerowskich Niemiec zniweczył plany pruskiej ekspansji. Olbrzymi most w Opaleniu (ponad kilometr długości) został w 1927–1929 zdemontowany i na nowo wykorzystany w 1934, w Toruniu i Koninie. Okres 20-lecia międzywojennego był powiązany z częstymi prowokacjami niemieckiego Grenzschutzu ze wschodniego brzegu Wisły. W Opaleniu była ulokowana placówka Straży Celnej „Opalenie”[5]. Podczas II wojny światowej most został przez Niemców prowizorycznie odbudowany (drewniana konstrukcja). Po wojnie przewozy pasażerskie odbywały się jeszcze do połowy lat 50. na trasie (Smętowo Graniczne-Opalenie).
26 lipca 2013 roku zostało otwarte w okolicach Opalenia nowe połączenie mostowe (tym razem drogowe), w ciągu drogi krajowej nr 90. Zapewnia to połączenie Kwidzyna, przez nowy most na Wiśle, z drogą krajową nr 91 w Dąbrówce i w dalszym ciągu z węzłem autostrady A1 w Kopytkowie[6].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[7] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. św.św. Piotra i Pawła, 1773, nr rej.: A-781 z 27.10.1973, późnobarokowy, zbudowany na planie krzyża łacińskiego, z wieżą od zachodu i częściowo barokowym wystrojem.
- kościół ewangelicki z 1900, po desakralizacji zaadoptowany na szkolną salę gimnastyczną;
- zespół dworski, XVIII-XIX, nr rej.: A-780 z 27.10.1973:
- rokokowy dwór z II poł. XIX w., piętrowy, z pilastrami w elewacjach i półowalnym frontonem nad fasadą[8].
- park.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wieś Opalenie w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-10-30] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 860 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 223.
- ↑ GW Trójmiasto: Most-kwidzyn-opalenie-mozesz-otworzyc-i-ty. mojeauto.pl, 2013 – 07 – 25. [dostęp 2013-07-25]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2022-01-02].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 309, ISBN 978-83-7495-133-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O kolei w Opaleniu
- Most kolejowy w Opaleniu
- Opalenie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 541.
- Rezerwaty florystyczne Opalenie Górne i Opalenie Dolne
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
