Osława
 Osława w Wielopolu | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 55 km |
| Powierzchnia zlewni |
503 km² |
| Średni przepływ |
8,2 m³/s Zagórz[1] |
| Źródło | |
| Miejsce | stok Matragony, Bieszczady Zachodnie |
| Ujście | |
| Recypient | San |
| Miejsce | |
Osława (niem. Oslawa, cz. Oslava, ukr. Ослава) – rzeka w południowo-wschodniej Polsce, lewy dopływ Sanu w zlewisku Morza Bałtyckiego. Długość – 55 km, powierzchnia zlewni – 503 km².
Źródła Osławy znajdują się na południowo-zachodnich stokach Matragony w granicznym paśmie Bieszczadów. Osława początkowo płynie na zachód wzdłuż grzbietu granicznego, następnie na wysokości Przełęczy Łupkowskiej skręca na północ. W dolnym biegu, silnie meandrując, płynie na północny wschód i uchodzi do Sanu koło wsi Zasław. Dolina Osławy niemal na całej długości stanowi granicę między Beskidem Niskim w Karpatach Zachodnich a Bieszczadami Zachodnimi w Karpatach Wschodnich.
Nazwę rzeki zapisano po raz pierwszy w 1400. Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od języków przedsłowiańskich, osła – "kamień"[2].
Dolina Osławy stanowi szlak komunikacyjny. Biegną nią linia Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej (z Balnicy do Rzepedzi), linia kolejowa z Przełęczy Łupkowskiej do Zagórza oraz drogi nr 897 i 892. Rzeka przepływa przez wsie Maniów, Wola Michowa, Smolnik, Mików, Duszatyn, Prełuki, Turzańsk, Rzepedź, Szczawne, Kulaszne, Wysoczany, Mokre, Morochów, Czaszyn, Tarnawa Dolna, Wielopole, Zagórz i Zasław (dawniej Zasławie).
Dopływy
Większe dopływy: Osławica, Kalniczka.
Turystyka
Do 1946 dorzecze Osławy było zamieszkane w większości przez rusińskich Łemków[3]
Po dawnych mieszkańcach zachowały się w dolinie Osławy nieliczne już drewniane cerkwie wschodniołemkowskiej proweniecji m.in. w dawnej wsi Dolina, Morochowie, Szczawnem, Turzańsku, Rzepedźi, Komańczy, Wisłoku Wielkim, i Radoszycach oraz murowane z początku XX wieku, na planie krzyża z centralną kopułą, stylem wywodzącym się z Huculszczyzny, uznanym przez Ukraińców za narodowy m.in. w Czaszynie, Łukowem i Smolniku. Z Sanoka, prowadzi "Szlak Ikon Dolina Osławy", który znakowany jest kolorem niebieskim 
Sanok PKP i PKS przez Turzańsk.
Zobacz też
Bibliografia
- Adam Fastnacht Osadnictwo Ziemi Sanockiej, 1946
- Adam Fastnacht Słownik historyczno-geograficzny Ziemi Sanockiej w średniowieczu, Kraków 2002, ISBN 83-88385-14-3
- Stanisław Kłos Województwo rzeszowskie. Przewodnik, Warszawa 1973
- ↑ Serwis Pogodowy IMGW
- ↑ "Liczba nazw pochodzenia przedsłowiańskiego nie motywowanych przez języki słowiańskie, bałtyckie czy niemiecki jest zwykle bardzo niewielka. Nazwy te odnoszą się do dużych i średnich rzek. W dorzeczu Sanu będą to San, Sawa, Łada, Stryj, a może też Tanew, Wiar, Hocza i Hoczew, Taba, Osława, Tyrawa, Morawa, Poława, Piela, Orysko.[w:] Hydronimia słowiańska. Instytut Języka Polskiego (Polska Akademia Nauk). 1989. s. 105.
- ↑ "gdzie ich nazywano, albo Sanockimi Góralami, albo też Lemkami, od przysłówka Lem, który używają, a który odpowiada co do znaczenia przysłówkowi "tylko" [...], właśnie wśród tych Górali Sanockich czyli jak ich zwać chcą Lemków, leży ponad Osławą trzy wioski w niewielkiej odległości od siebie, gdzie w jednej mówią ludzie "Lem" w drugiej "Nem" w trzeciej "Łeż", tem samym tedy prawem można by ich nazywać Lemkami, Memkami, i Łeżkami" [w:] Wincenty Pol. Rzut oka na północne stoki Karpat. Kraków. 1851 str. 127.