Pilica
| ||
![]() Pilica na wysokości Tomaszowa Mazowieckiego | ||
Kontynent | Europa | |
Państwo | ![]() | |
Rzeka | ||
Długość | 319 km | |
Powierzchnia zlewni | 8 341 km² | |
Średni przepływ | 48,6 m³/s w pobliżu ujścia | |
Źródło | ||
Miejsce | w okolicy miasta Pilica | |
Wysokość | 350 m n.p.m. | |
Współrzędne | 50°27′11,2″N 19°38′24,3″E/50,453111 19,640083 | |
Ujście | ||
Recypient | Wisła | |
Miejsce | w okolicy wsi Ostrówek | |
Wysokość | 96 m n.p.m. | |
Współrzędne | 51°51′46″N 21°16′51″E/51,862778 21,280833 | |
Pilica – rzeka w południowej i centralnej Polsce, najdłuższy lewy dopływ Wisły. Długość rzeki wynosi 319 km[1], a powierzchnia dorzecza 8341 km². Płynie przez Wyżynę Krakowsko-Częstochowską, Niziny Środkowopolskie oraz Nizinę Środkowomazowiecką i wpada do Wisły w okolicach wsi Ostrówek, w regionie geograficznym zwanym Doliną Środkowej Wisły.
W 1974, przez wybudowanie zapory i spiętrzenie wód, w okolicy Sulejowa utworzono Zalew Sulejowski, długości ok. 17 km, maksymalnej szerokości 2 km i powierzchni 2700 ha.
Obszar dorzecza Pilicy określany jest nazwą Nadpilicze. W 1997 powstało Stowarzyszenie Przyjaciół Pilicy i Nadpilicza.
Dopływy[edytuj | edytuj kod]
W kolejności od źródeł do ujścia.
- Udorka (P)
- Uniejówka (P)
- Krztynia (L)
- Białka (L)
- Zwlecza (P)
- Kurzelówka (P)
- Brzozówka (P)
- Czarna (Włoszczowska) (P)
- Baryczka (L)
- Struga (L)
- Struga Strzelecka (L)
- Jaworka (L)
- Ojrzanka (P)
- Stobianka (L)
- Czarna (Konecka) (P)
- Radońka (P)
- Luciąża (L)
- Wolbórka (L)
- Gać (L)
- Słomianka (P)
- Olszówka (L)
- Luboczanka (L)
- Rokitna (L)
- Kiełcznica (P)
- Drzewiczka (P)
- Gostomka (L)
- Mogielanka (L)
- Rykolanka (L)
- Pierzchnianka (P)
- Dyga (P)
- Struga (L)
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Nadpiliczne Parki Krajobrazowe:
Miasta położone nad Pilicą[edytuj | edytuj kod]
- Pilica
- Szczekociny
- Koniecpol
- Przedbórz
- Sulejów
- Tomaszów Mazowiecki (największe miasto. Nad rzeką w lipcu 2020 roku oddano do użytku ponadhektarową wielofunkcyjną przystań z amfiteatrem[2])
- Nowe Miasto nad Pilicą
- Wyśmierzyce
- Białobrzegi
- Warka
Wsie położone nad Pilicą[edytuj | edytuj kod]
Dobra, Dobra-Kolonia, Sławniów, Wierbka, Kleszczowa, Wola Libertowska, Łany Małe, Żarnowiec, Łany Wielkie, Brzeziny, Małoszyce, Jasieniec, Dąbrowica, Grodzisko, Rudka, Maluszyn, Krzętów, Będzyn, Taras, Faliszew, Łęg Ręczyński, Skotniki, Ostrów, Smardzewice, Spała, Inowłódz, Rzeczyca, Mysiakowiec, Gapinin, Domaniewice, Łęgonice, Pobiedna, Wola Pobiedzińska, Gostomia, Tomczyce, Ulaski Stamirowskie, Przybyszew, Michałów Górny, Pilica, Ostrołęka, Przylot, Sudzinek, Pacew, Wola Przedborska, Przyłęk, Bobrowniki, Góry, Grotowice, Ponikła, Kozłowiec, Brzeg, Brzeźce.
Szlak wodny Pilicy[edytuj | edytuj kod]
Długość: 228 km
Trasa: Zarzecze – Przedbórz – Faliszew – Skotniki – Sulejów – Zalew Sulejowski – Tomaszów Mazowiecki – Spała – Inowłódz – Żądłowice – Grotowice – Domaniewice – Nowe Miasto nad Pilicą – Białobrzegi – Warka – ujście Pilicy Stopień trudności według klasyfikacji międzynarodowej: CL I (przejazd łatwy), miejscami CL II (przejazd trudniejszy – wąskie koryto, znaczny spadek, kamieniste dno).
Pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy[edytuj | edytuj kod]
Długość: 122 km
Wzdłuż środkowego odcinka Pilicy przebiega pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy.
Trasa: Piotrków Trybunalski – Barkowice – Bronisławów – Swolszewice – Borki – zapora na Pilicy – Smardzewice – Tresta – Zarzęcin – Sulejów – Taraska – Szarbsko – Dąbrówka – Diabla Góra – Wacławów – Skotniki – Faliszew – Taras – Przedbórz – Biały Brzeg – okolice wsi Rączki – Krzętów
Rzeka w kulturze[edytuj | edytuj kod]
W latach 1965–1994 w Tomaszowie Mazowieckim istniały duże zakłady odzieżowe nazwane – od położenia w największym mieście nad Pilicą – Zakładami Przemysłu Odzieżowego „Pilica”. Przy innym dużym zakładzie produkcyjnym w Tomaszowie – Wistomie, przez czterdzieści lat działał zespół kultury ludowej „Piliczanie”, który w okresie PRL występował z wieloma koncertami w Polsce i za granicą[3]. W arsenale Wojska Polskiego od pierwszej połowy XX wieku funkcjonuje Przeciwlotniczy zestaw rakietowo-artyleryjski „Pilica”, skonstruowany z myślą o obronie przeciwlotniczej na linii rzeki[4]. W Tomaszowie Mazowieckim od początku XXI wieku działa „Skansen Rzeki Pilicy”, gromadzący pamiątki związane z Pilicą; do największych atrakcji należy budynek młyna wodnego, jak również wyłowiony z Pilicy i odrestaurowany do stanu używalności niemiecki pojazd pancerny[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pilica, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2008-06-06] .
- ↑ Przystań nareszcie otwarta... od piątku, Nasz Tomaszów, 7 lipca 2020 [dostęp 2020-07-07] (pol.).
- ↑ Antoniego Malewskiego historie subiektywne: Mirek Orłowski (71), Nasz Tomaszów, 20 czerwca 2019 [dostęp 2020-06-22] (pol.).
- ↑ PZRA PILICA, wml.wat.edu.pl [dostęp 2020-07-10] .
- ↑ O Skansenie | Skansen Rzeki Pilicy [dostęp 2020-07-10] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pilica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 135 .
- Nadpilicze Zielone