Pnącze
Pnącze, roślina pnąca – forma życiowa roślin o długiej, wiotkiej łodydze, wymagającej podpory, by mogła się wspinać do góry, do światła. W strefie umiarkowanej pnącza występują rzadko, w tropikalnych lasach są częste, w tym liczne o zdrewniałych łodygach – tzw. liany, które wykorzystując drzewa jako podpory oszczędzają konieczność wytwarzania silnych i grubych pni by wydostać się z ciemnego dna lasu tropikalnego ku słońcu. Pnącza dzięki oszczędzaniu na wzroście pędu na grubość bardzo szybko rosną na długość. Niektóre z nich potrafią się przyczepić nawet do gładkiego muru.
Morfologia i anatomia
[edytuj | edytuj kod]Pnącza wytwarzają różne formy pędów:
- wijące się – oplatające podporę łodygami o długich międzywęźlach, np. u fasoli i powoju. U roślin tych główna oś pędu podczas wzrostu wykonuje ruchy okrężne, dzięki czemu łodyga spiralnie owija się wokół podpory. U różnych gatunków mogą to być ruchy prawoskrętne lub lewoskrętne.
- czepne, przyczepiające się za pomocą:
- zmodyfikowanych pędów bocznych (haki), np. u psianki słodkogórz.
- wąsów czepnych, np. u grochu i winorośli.
- kolców, np. u róży pnących i maliny.
- cierni, np. u kolcowoju i bugenwilli.
- czepnych korzeni przybyszowych, np. u bluszczu.
- włosków czepnych, np. u przytulii czepnej i chmielu.
- ssawek, jak np. u różnych pasożytniczych gatunków kanianki. Ssawki te służą zarówno do zamocowania się na roślinie żywicielskiej, jak i do czerpania z niej wody i substancji odżywczych.
Pnącza, szczególnie u lian, charakteryzują się bardzo szerokimi naczyniami i rurkami sitowymi, co pozwala im na szybkie przewodzenie wody z solami mineralnymi i substancji odżywczych na dużą nieraz wysokość.
Pnącza spotykane w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- Dziko rosnące (wybór)[1]
- bluszcz pospolity
- chmiel zwyczajny
- kanianka
- kielisznik zaroślowy
- powojnik: alpejski, pnący
- powój polny
- przestęp dwupienny
- psianka słodkogórz
- wiciokrzew: pomorski, przewiercień,
- winobluszcz zaroślowy
- akebia pięciolistkowa
- aktinidia: ostrolistna, pstrolistna
- cisus: australijski, pasiasty, rombolistny, różnobarwny
- cytryniec chiński
- dławisz okrągłolistny
- dynia ozdobna
- fasola wielokwiatowa
- glicynia: kwiecista, chińska
- groszek: alpejski, odgięty, pachnący, wielkokwiatowy, złocisty
- hortensja pnąca
- kobea pnąca
- kokornak wielkolistny
- milin amerykański
- powojnik: górski, Jackmana, tangucki, tangucki, wielopłatkowy, włoski, Ruprechta, siny, skrytoowocowy, Tellmanna
- pochrzyn chiński
- powój trójbarwny
- przywarka japońska
- rdestówka Auberta
- wilec purpurowy
- winnik: tojadowaty, zmienny
- winobluszcz: pięciolistkowy, trójklapowy
- winorośl: japońska, pachnąca, właściwa
- bowiea wijąca się
- dipladenia: Mandevilla sanderi, Mandevilla boliviensis
- epipremnum złociste
- fatsjobluszcz lizjański
- filodendrony pnące (grupa gatunków i mieszańców)
- hoja: piękna, różowa
- męczennica: błękitna, cielista
- monstera dziurawa
- rojcissus
- stefanotis bukietowy
- zroślicha: Syngonium podophyllum, Syngonium vellozianum
- Tetrastigma voinierianum
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
- ↑ Anita Paszkiewicz-Tokarczyk: Balkon cały w kwiatach. Warszawa: Wydawnictwa „Alfa”, 1987. ISBN 83-7001-119-5.
- ↑ Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: PWR i L, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
- ↑ Jarosław Rak: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Cz. II. Edward Kawecki (zdjęcia). Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1998. ISBN 83-7073-089-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-13946-9.
Kontrola autorytatywna (forma życiowa roślin):