Pomorzany (Szczecin)

Pomorzany
	jednostka pomocnicza Szczecina
	; Widok z wieżowców przy ul. Budziszyńskiej na osiedle „Wzgórze Hetmańskie”
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Miasto	Szczecin
Dzielnica	Zachód
SIMC	0978444
Powierzchnia	7,1 km²
Populacja (2015); • liczba ludności	; 20 717
• gęstość	2918 os./km²
Strefa numeracyjna	91
Tablice rejestracyjne	ZS
	Położenie na mapie Szczecina;
	53°23′58,9″N 14°31′34,3″E/53,399700 14,526200
	Strona internetowa

Pomorzany (do 1945 niem. Pommerensdorf^[2]) – część miasta i osiedle administracyjne Szczecina, będące jednostką pomocniczą miasta, położone w rejonie Zachód, nad Odrą.

Według danych z 26 kwietnia 2015 w osiedlu na pobyt stały zameldowanych było 20 717 osób^[3].

Położenie

Pomorzany są podzielone na dwie części: część położoną na wzniesieniu (najwyższe osiąga 39 m n.p.m.), którą tworzą dwa osiedla: zachodnie Wzgórze Hetmańskie i wschodnie: Pomorzany właściwe oraz część położoną na nizinie, nad rzeką. Granicę pomiędzy osiedlami wyznaczają tory linii kolejowej łączącej dworzec Szczecin Główny ze stacją Szczecin Gumieńce. Przez wiele lat po II wojnie światowej Pomorzany były słabo zaludnione. Rozbudowa osiedla nastąpiła w końcu lat 60. XX wieku w części wschodniej. Osiedle położone na Wzgórzu Hetmańskim powstało w latach 70. i 80.

Graniczy z:

osiedlami Turzyn i Nowe Miasto na północy
osiedlem Międzyodrze-Wyspa Pucka na wschodzie (przez Odrę Zach.)
gminą Kołbaskowo i wsią Ustowo od południa
osiedlem Gumieńce na zachodzie

Nazwa

Polska nazwa dzielnicy jest kalką nazwy niemieckiej. Powstała ona przez zastąpienie członu „dorf” formantem „any”. Niemiecka nazwa „Pommerensdorf” jest nazwą topograficzną, złożoną z nazwy „Pommern” (pol. „Pomorze”) z wyrazem „Dorf” (pol. „wieś”) – „Pomorska Wieś”. Nazwa oznaczała, że wieś zamieszkuje ludność pomorska, bądź też została założona przez kolonistów niemieckich na ziemi pomorskiej^[4].

Historia

Północna część Pomorzan (do 1945 roku niem. Pommerensdorfer Anlagen) na północ od linii obecnych ulic: 9 Maja – Smolańskiej – Szczawiowej – Bydgoskiej została włączona w granice miasta w 1865 roku, natomiast południowa część w czasie tworzenia Wielkiego Szczecina, w 1939 roku.

Pierwszy pociąg przez Pomorzany przejechał 15 sierpnia 1843 r., kiedy to połączono Berlin ze Szczecinem. Kolejna linia kolejowa zbudowana została w 1898 r., połączyła ona Szczecin Główny z Policami przez stację „Szczecin Pomorzany” („Stettin-Pommerensdorf”), w 1910 została wydłużona do Trzebieża Szczecińskiego, zamknięta 1 października 2002 r. W 1899 r. otwarta została wąskotorowa linia do Casekow (w Niemczech), stacja „Pommerensdorf Kleinbahnhof” była jej końcową, została rozebrana w 1945 r. przecięta granicą państwową. W 1931 r. powstała kolejna linia, odnoga linii Szczecin Główny – Gumieńce przez nieczynną w ruchu pasażerskim stację „Szczecin Wzgórze Hetmańskie” (istnieje tam także Lokomotywownia EZT). Ostatnia linia połączyła 5 lat później Szczecin z Dąbiem przez południowe Międzyodrze. W ten sposób Pomorzany stały się jednym z większych stacji węzłowych w Szczecinie.Na terenie Pomorzan od poł. XIX wieku przy dzisiejszych ulicach Chmielewskiego i Tamie Pomorzańskiej powstało wiele zakładów i fabryk: dwa browary Bergschlos, Bohrish(dzisiejszy Bosman), gazownia, elektrownia, oczyszczalnia, fabryka Didiera (wyroby szamotowe), fabryka mydła i świec, ogromna fabryka produktów chemicznych przy dzisiejszej ulicy Szczawiowej. Wszystkie te zakłady bardzo ucierpiały podczas II wojny. Po wojnie kilka zakładów po odbudowie wznowiło produkcje i działalność.Po kilku zakładach które nie wznowiły działalności pozostały pojedyncze budynki lub kilka budynków np. po browarze Bergschlos, fabryce Didiera, wyrobów chemicznych, fabryce mydła i świec, dzisiaj służą one różnym firmom lub służą jako magazyny^[5].

Gospodarka

„Bosman” Browar Szczecin (obecnie część spółki Carlsberg Polska)

Elektrownia Pomorzany, która jest częścią Zespołu Elektrowni Dolna Odra.
Lokomotywownia Szczecin Wzgórze Hetmańskie
Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia Ścieków „Pomorzany” wraz z gospodarką osadową w Szczecinie^[6]
Zakład Gazowniczy^[7]

Samorząd mieszkańców

Rada Osiedla Pomorzany liczy 21 członków. W wyborach do Rady Osiedla Pomorzany 20 maja 2007 roku nie odbyło się głosowanie na kandydatów z powodu ich zbyt małej liczby, mimo że przedłużono zgłaszanie o 3 dni. Na podstawie ordynacji wyborczej za wybranych członków rady osiedla miejska komisja wyborcza uznała 21 zarejestrowanych kandydatów^[8]^[9]. W wyborach do rady osiedla 13 kwietnia 2003 udział wzięło 628 głosujących, co stanowiło frekwencję 3,22%^[10].

Samorząd osiedla Pomorzany został ustanowiony w 1990 roku^[11].

Komunikacja

Na Pomorzanach znajduje się pętla tramwajowa Pomorzany (linie 3, 4, 6, 11 i 12) i autobusowa Pomorzany Dobrzyńska (linie 53, 524, 528), które łączą je z innymi osiedlami. Głównymi ulicami są: Milczańska, al. Powstańców Wielkopolskich, Mieszka I, Budziszyńska i Chmielewskiego. Niżej położoną część oddziela od osiedli ciąg ulic Tama Pomorzańska i Szczawiowa, przy których znajdują się punkty widokowe. Nad Odrą znajduje się przystań żeglarska.

Oświata

Szkoła Podstawowa nr 20 przy ulicy Dobrzyńskiej
Szkoła Podstawowa nr 55 przy ulicy Orawskiej (dawniej Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3, w którego skład wchodziła Szkoła Podstawowa nr 55 i Liceum Ogólnokształcące nr X) – zwana powszechnie „Błękitna”
Katolicka Szkoła Podstawowa im. Świętej Rodziny przy ul. Budziszyńskiej (dawniej Gimnazjum nr 17 i Liceum Ogólnokształcące nr 23)
Liceum Ogólnokształcące nr 16 przy ul. Dunikowskiego (dawniej Gimnazjum nr 9 i Szkoła Podstawowa nr 30)
Biblioteka Główna Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego (dawniej klub kultury studenckiej i kino „Trans”)

Służba zdrowia

Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie (pierwotnie Szpital Kliniczny Nr 2 Pomorskiej Akademii Medycznej)^[12]

Wspólnoty religijne

Kościół Matki Bożej Jasnogórskiej w przebudowanej zabytkowej wieży ciśnień z 1865 r.
Kościół św. Maksymiliana Kolbego z XV wieku odbudowany w latach 70.
Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP

Zdjęcia

kościół św. Maksymiliana Kolbego
kościół św. Józefa
elektrownia Pomorzany
Poniemiecka zabudowa na ulicy Ruskiej
Zabudowa alei Powstańców Wielkopolskich
Ulica Milczańska – blok MSM Pomorska z lat 90.

Zobacz też

dekanat Szczecin-Pomorzany

Przypisy

↑ Rocznik statystyczny Szczecina 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie, ISSN 1896-2718 (na płycie CD).
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).
↑ Liczba mieszkańców. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. Urząd Miasta Szczecin, 2015-04-26. [dostęp 2015-04-26]. (pol.).
↑ Tadeusz Białecki, Lucyna Turek-Kwiatkowska: Szczecin stary i nowy. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 1991, s. 208.
↑ Pomorzany Pommerensdorf, Marek Łuczak, Zapol, Szczecin 2010.
↑ Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia Ścieków „Pomorzany” wraz z gospodarką osadową w Szczecinie. [w:] Opis instalacji na stronie Budowa Roku 2010 Nagroda I stopnia [on-line]. www.budowaroku.pl. [dostęp 2015-07-12].
↑ Zakład Gazowniczy w Szczecinie. [w:] Położenia na mapie [on-line]. www.google.pl/maps. [dostęp 2015-07-12].
↑ Członkowie Rad Osiedli – Kadencja 2007-2011. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2010-05-07]. (pol.).
↑ Na podstawie (§ 22 ust.3) Uchwała Nr V/133/07 Rady Miasta Szczecin z dnia 23 lutego 2007 r. w sprawie zasad i trybu przeprowadzania wyborów do rad osiedli w Gminie Miasto Szczecin (Ordynacja wyborcza) (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2007 r. Nr 32, poz. 473).
↑ Wybory do Rad Osiedli 13 kwietnia 2003 r. w statystyce. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2010-05-07]. (pol.).
↑ Uchwała Nr VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. w sprawie utworzenia w mieście Szczecinie dzielnic i osiedli (Uchwała VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. Załącznik nr 1).
↑ Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie. [w:] Strona internetowa szpitala [on-line]. www.spsk2-szczecin.pl. [dostęp 2015-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-20)].

Linki zewnętrzne

Plan osiedla (www.szczecin.pl). osiedla.szczecin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
Strona osiedla Pomorzany (www.mojepomorzany.pl)

[1] Rocznik statystyczny Szczecina 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie, ISSN 1896-2718 (na płycie CD).

[2] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).

[3] Liczba mieszkańców. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. Urząd Miasta Szczecin, 2015-04-26. [dostęp 2015-04-26]. (pol.).

[Szczecin-4] Tadeusz Białecki, Lucyna Turek-Kwiatkowska: Szczecin stary i nowy. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 1991, s. 208.

[5] Pomorzany Pommerensdorf, Marek Łuczak, Zapol, Szczecin 2010.

[oczyszczalnia-6] Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia Ścieków „Pomorzany” wraz z gospodarką osadową w Szczecinie. [w:] Opis instalacji na stronie Budowa Roku 2010 Nagroda I stopnia [on-line]. www.budowaroku.pl. [dostęp 2015-07-12].

[Gazownia-7] Zakład Gazowniczy w Szczecinie. [w:] Położenia na mapie [on-line]. www.google.pl/maps. [dostęp 2015-07-12].

[8] Członkowie Rad Osiedli – Kadencja 2007-2011. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2010-05-07]. (pol.).

[9] Na podstawie (§ 22 ust.3) Uchwała Nr V/133/07 Rady Miasta Szczecin z dnia 23 lutego 2007 r. w sprawie zasad i trybu przeprowadzania wyborów do rad osiedli w Gminie Miasto Szczecin (Ordynacja wyborcza) (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2007 r. Nr 32, poz. 473).

[10] Wybory do Rad Osiedli 13 kwietnia 2003 r. w statystyce. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2010-05-07]. (pol.).

[11] Uchwała Nr VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. w sprawie utworzenia w mieście Szczecinie dzielnic i osiedli (Uchwała VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. Załącznik nr 1).

[PSK2-12] Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie. [w:] Strona internetowa szpitala [on-line]. www.spsk2-szczecin.pl. [dostęp 2015-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-20)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Północ	Bukowo Golęcino-Gocław Niebuszewo Skolwin Stołczyn Warszewo Żelechowa
Prawobrzeże	Bukowe-Klęskowo Dąbie Kijewo Majowe Płonia-Śmierdnica-Jezierzyce Podjuchy Słoneczne Wielgowo-Sławociesze-Zdunowo Załom-Kasztanowe Zdroje Żydowce-Klucz
Śródmieście	Centrum Drzetowo-Grabowo Łękno Międzyodrze-Wyspa Pucka Niebuszewo-Bolinko Nowe Miasto Stare Miasto Śródmieście-Północ Śródmieście-Zachód Turzyn
Zachód	Arkońskie-Niemierzyn Głębokie-Pilchowo Gumieńce Krzekowo-Bezrzecze Osów Pogodno Pomorzany Świerczewo Zawadzkiego-Klonowica