Program Zond (ros. Зонд, pl. Sonda) – nazwa, pod którą odbywały się loty w ramach dwóch różnych programów radzieckich bezzałogowych lotów kosmicznych.
W latach 1963–1965 w kierunku Wenus, Marsa i Księżyca wysyłane były sondy kosmiczne typu 3MW[1], które w przypadku udanego startu otrzymywały nazwę Zond. Miały one masę od 800 do 996 kg i konstrukcję analogiczną do późniejszych sond Wenera 2 i Wenera 3. Celem tego programu było skonstruowanie uniwersalnego typu sond kosmicznych przeznaczonych do badania Wenus i Marsa. Sondy wynoszone były przy użyciu rakiet nośnych typu Mołnia. Jedyną udaną misją był lot sondy Zond 3.
W latach 1967–1970 pod nazwą Zond odbywały się próbne loty w kierunku Księżyca statków kosmicznych typu Sojuz 7K-Ł1. Miały one masę od 5140 do 5390 kg i dokonywały oblotu wokół Księżyca bez wchodzenia na jego orbitę, po czym powracały na Ziemię. Statki wynoszone były przy użyciu rakiet nośnych typu Proton. Wszystkie odbyte loty programu były bezzałogowe, planowano jednak wykonanie lotu z dwuosobową załogą. Po sukcesie amerykańskiego lotu Apollo 8 oraz z powodu nękających program awarii i katastrof zrezygnowano z przeprowadzenia lotu załogowego. Jedynymi w pełni udanymi lotami tego programu były misje Zond 7 i Zond 8.
Niektóre źródła[2] nadają nieoficjalną nazwę Zond Ł1S testom statku Sojuz 7K-Ł1S (znanego także pod nazwą Sojuz 7K-Ł1A). Był on częścią radzieckiego programu mającego doprowadzić do lądowania człowieka na Księżycu. Sojuz 7K-Ł1S przeznaczony był do wejścia na orbitę wokółksiężycową i następnie do lotu powrotnego na Ziemię. Masa statku wynosiła około 6900 kg. Wszystkie próby startu zakończyły się katastrofami rakiet nośnych N1.
W latach 1964–1970 wystrzelono 8 statków, które otrzymały nazwę Zond. Oprócz tego, z powodu awarii rakiet nośnych, wiele statków nie otrzymało oficjalnej nazwy lub otrzymało nazwę ukrywającą ich prawdziwy program misji. W roku 1968 Zond 5 jako pierwszy statek kosmiczny wrócił na Ziemię po dokonaniu lotu wokół Księżyca.
Wszystkie daty podane są według czasu uniwersalnego (UTC). Kursywą oznaczono nieoficjalne nazwy misji zakończonych katastrofami rakiet nośnych.
Szarożółty oznacza misje zakończone częściowym lub pełnym sukcesem.
Jasnoszary oznacza misje zakończone niepowodzeniem.
Planowany lądownik Wenus. Utrata łączności w maju 1964 roku. Sonda przeleciała 19 lipca 1964 roku w odległości 99 779 km od Wenus, nie przekazuje żadnych danych[4].
Planowane uderzenie w powierzchnię lub przelot obok Marsa. Utrata łączności na początku 1965 roku. Sonda przeleciała 6 sierpnia 1965 roku w odległości 1609 km od Mars, lecz nie przekazuje danych[4].
Przelot 20 lipca 1965 w odległości 9220 km od powierzchni Księżyca i wykonanie serii fotografii jego odwrotnej strony. Utrzymanie łączności z sondą na odległość 153,5 mln km.
Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria pierwszego stopnia rakiety nośnej UR-500K Proton. Rakieta została zniszczona, natomiast awaryjny system ratowniczy uratował kapsułę powrotną[4].
Planowana próba oblotu Księżyca. Awaria rakiety nośnej. Zepsuł się jeden z czterech silników drugiego stopnia. Niezrównoważony ciąg doprowadził do niepowodzenia misji[4].
↑Awaria układu sterowania podczas wejścia w atmosferę i lądowanie po trajektorii balistycznej. Kapsuła lądownika Zond 4 została, na rozkaz kontroli naziemnej, wysadzona przez układ samozniszczenia nad Zatoką Gwinejską. Oficjalnie podano wówczas fałszywą informację, że sonda została wprowadzona na orbitę heliocentryczną.
↑Według różnych źródeł w wypadku zginął jeden lub trzech techników.
¹ Misja zaplanowana jako orbiter; ² Sonda w drodze do Marsa. Pogrubieniem zaznaczono misje aktualnie prowadzone, z wyjątkiem tych, które dotyczą aktualnego hasła.
