Pojezierze Iławskie

Pojezierze Iławskie

Hipsometria Pojezierza Iławskiego
Megaregion	Pozaalpejska Europa Zachodnia
Prowincja	Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja	Pojezierza Południowobałtyckie
Makroregion	Pojezierze Iławskie
Mezoregion	Pojezierze Iławskie
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: woj. pomorskie woj. kujawsko-pomorskie woj. warmińsko-mazurskie

Pojezierze Iławskie (314.9) – makroregion geograficzny w północno-wschodniej Polsce. Leży między Wisłą, Osą, Drwęcą i Pasłęką. Powierzchnia - około 4 230 km². Obszar rzeźby młodoglacjalnej z licznymi wzgórzami i jeziorami (Jeziorak, Narie, Drwęckie). Liczne kanały tworzą bardzo ciekawy i rzadko spotykany system pochylni. Region rolniczy. Bardzo dobrze rozwinięta turystyka wodna. W środkowej części Pojezierza leży Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego który swoim zasięgiem obejmuje Jezioro Jeziorak i lasy Iławskie leżące na zachód od Jezioraka. Siedziba Parku Krajobrazowego znajduje się we wsi Jerzwałd w gminie Zalewo nad Jeziorakiem. Pojezierze Iławskie wraz z Garbem Lubawskim tworzy region turystyczny nazywany Mazurami zachodnimi. Kanał Elbląski jest sztandarową atrakcją turystyczną pojezierza.

Ścisłe określenie przynależności terytorium Pojezierza Iławskiego, czyli dawnej Pomezanii, do jednej konkretnej znanej krainy geograficznej jest bardzo trudne, nie tylko dlatego, że tereny te leżą z dala od granicy Warmii i Mazur i bliższe są raczej Powiślu. Ale dlatego też, że o ile nazwa Powiśle dotyczy tego samego zawsze obszaru położonego wzdłuż tego samego zawsze biegu rzeki Wisły, Warmią zaś nazywano jednoznacznie i bezspornie, podolsztyńskie i dalekie obszary podległe jurysdykcji biskupów warmińskich. To sama nazwa Mazury była niejednoznaczna, dotyczyła nie zawsze tych samych obszarów i chociaż dotyczyła terenów dawnej Pogezanii, to swój źródłosłów wzięła od nazwy polskiego Mazowsza.Określenie geograficzne Mazury, niem. das Masurenland lub das Masuren, pojawiło się dopiero na pocz. XIX wieku, gdy po III rozbiorze Polski północne Mazowsze razem z Warszawą znalazło się w granicach zaboru pruskiego. Wtedy nazwa Mazury pruskie objęła polskie powiaty: olecki, ełcki, giżycki, mrągowski, piski oraz południowe części włączonych powiatów: gołdapskiego, darkiejmskiego, węgorzewskiego, kętrzyńskiego i szczycieńskiego. Natomiast leżące na południowy-zachód od tych terenów powiaty nidzicki, ostródzki i iławski nazywane były tradycyjnie już przez Niemców polnische Oberland- polskie Pogórze, Kraj Górny. Oberland, była to kraina historyczna i geograficzna wyraźnie wyodrębniająca się na tle sąsiadujących z nią Warmii i Żuław Wiślanych, od obydwu nizin odróżniała się wyższym położeniem oraz ukształtowaniem terenu o pofałdowanym wzgórzami krajobrazie pokrytym gęstymi lasami i licznymi jeziorami. A chociaż w odróżnieniu od Mazur, Oberland jest krainą mniejszą terytorialnie i nie posiada tak dużych jezior, to jednak bardziej zachwyca swoją zróżnicowaną szatą roślinną. Bowiem jeśli na Mazurach dominują bory, to odbijające się w taflach jezior, lasy Oberlandu szczycą się przemieszaniem wielu gatunków drzew, w tym słynącymi z malarskiej tajemniczości siedlisk buka i dębu. Położenie Oberlandu można znaleźć na mapach Prus: H. Zella z 1542 roku i Kaspra Hennenberga z 1576 roku. Według St. Srokowskiego, polskiego konsula w Królewcu do 1939 roku i autora książki „Prusy Wschodnie”, wyżyny Oberlandu Wschodniopruskiego są przejściem pomiędzy Pojezierzem Mazurskim a nizinnymi terenami nadmorskimi, przedzielanymi przez Kanał Oberlandzki (Elbląski); na część wyższą (wschodnią) i część niższą (zachodnią). Część zachodnia obniża się ku południowi, sięgając Góry Dylewskiej i Jezioraka, skąd już w średniowieczu podróżowano do Elbląga tzw. Starą Drogą (Alter Weg) wiodącą przez Pniewo, Drulity, Kęty, Krasin, Stare Kusy, Krosno, Kalsk, Zielony Grąd i Przezmark do traktu elbląskiego. Nazwę Oberland stosowano w okresie lat 1525 - 1752 dla utworzonego w miejsce komturstw powiatu oberlandzkiego (Preussische Kreis Oberland) ze stolicą w Zalewie. Dzisiaj wobec braku w języku polskim odpowiednika terminu Oberland, dla terenów wchodzących w skład dawnego powiatu suskiego, a obecnie iławskiego, o własnych odmiennie przebiegających; dziejach, ukształtowaniu terenu, składzie ludnościowym, architekturze, gwarze i obyczajach, obejmujących terytorialnie miasta i gminy: Iława, Lubawa, Kisielice, Susz, Zalewo i Prabuty z Gdakowem, które nie leżą ani na Warmii ani na Mazurach, Powiślu, czy Żuławach. Wydaje się, że najbardziej trafną polską nazwą określającą przynależność geograficzną i charakter tych ziem byłaby nazwa - Pomorze Górne. Wynika to nie tylko z położenia geograficznego tego subregionu posiadającego własne autonomiczne ukształtowanie terenu, charakter zabudowy, powiązania komunikacyjne oraz sposób życia ludności, utrzymującej się w głównej mierze z rolnictwa i gospodarki leśnej, ale też i z tradycji, która kazała miasteczko Biskupiec leżące na trasie Iława-Toruń dla odróżnienia od Biskupca Reszelskiego nazwać Biskupcem Pomorskim, miejscowość Mikołajki leżącą pomiędzy Suszem a Prabutami, dla odróżnienia od Mikołajek leżących na Mazurach nazwać Mikołajkami Pomorskimi. Natomiast naszą Iławę leżącą nad Jeziorakiem, nazywaną do 1945 roku Iławą Niemiecką (Deutsch Eylau), dla odróżnienia jej od leżącej w Prusach Wschodnich Iławy Pruskiej (Preusische Eylau) obecnie Bagrationowsk, w pierwszych latach powojennych nazywano całkiem trafnie i słusznie Iławą Pomorską.

Główne miasta to Iława, Morąg i Ostróda.

Linki zewnętrzne

• Lokalna Organizacja Turystyczna Pojezierza Iławskiego i Dorzecza Drwęcy
• Pojezierze Iławskie w Serwisie Turystycznym

Źródła

Wiesław Niesiobędzki "Powiat iławski,dzieje,zabytki, pejzaż i kultura" ,Iława 2008'