53°36′25″N 19°15′34″E/53,606944 19,259444Kisielice
|
|||
 Urząd Miasta i Gminy w Kisielicach |
|||
|
|||
| Państwo |  Polska |
||
| Województwo |  warmińsko-mazurskie |
||
| Powiat | iławski | ||
| Gmina | Kisielice gmina miejsko-wiejska |
||
| Data założenia | 1331 | ||
| Prawa miejskie | 1331-1946, 1986 | ||
| Burmistrz | Rafał Ryszczuk | ||
| Powierzchnia | 3,37 km² | ||
| Wysokość | 97 m n.p.m. | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
2 114[1] 627,3 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 55 | ||
| Kod pocztowy | 14-220 | ||
| Tablice rejestracyjne | NIL | ||
|
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
 Kisielice
|
|||
|
Położenie na mapie Polski
Kisielice
|
|||
| 53°36′25″N 19°15′34″E/53,606944 19,259444 |
|||
| TERC (TERYT) |
6283507044 | ||
|
Urząd miejski
ul. Daszyńskiego 2514-220 Kisielice |
|||
| Strona internetowa | |||
Kisielice (niem. Freystadt in Westpreußen[2]) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, położone nad Gardegą, na Pojezierzu Iławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kisielice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego. Przez miasto przechodzi droga krajowa nr 16.
Według danych z 30 czerwca 2012 r. miasto miało 2191 mieszkańców[3].
Spis treści
Historia[edytuj]
- XIII w. – Dokumenty zakonne odnotowują pruskie siedliska: Kiszelycz (Kisielice), Lynse (Limża), Gohryn (Goryń), bona Scharnot (Łodygowo), Plautes (Pławty Wielkie).
- 1255 – Osada targowa Kiszelycz (Vrienstad) staje się własnością biskupią.
- 1293 – Dytryk von Stangen otrzymuje pozwolenie na założenie miasta przy osadzie Vrienstadt.
- ok. 1315 – Rodzina von Stangen wystawia dokument lokacyjny dla gminy miejskiej w Vrienstadt.
- 1331 – Potwierdzenie dokumentu lokacyjnego, rozpoczęcie budowy kościoła.
- ok. 1350 – istnieje trójkątny rynek z murowanym ratuszem, miasto otoczone jest murami i posiada trzy bramy.
- 1397 – Katarzyna von Stangen sprzedaje miasto biskupowi pomezańskiemu.
- 1466 – Po pokoju toruńskim ziemia kisielicka zostaje przy zakonie krzyżackim.
- 1527 – Utworzone zostaje dominium biskupie w granicach Prus Książęcych, które objęło ziemię kisielicką.
- 1532 – Georg von Polentz przekształca dominium w prywatną własność ziemską.
- 1576 – Gmina protestancka przejmuje kościół.
- 1653 – Pożar kościoła.
- 1775 – Wielki pożar niszczy miasto.
- 1802 – Na mapie Prus wydanej w Królewcu miasto oznaczono jako Freystadt.
- 1899 – Budowa linii kolejowej z Prabut do Jabłonowa przez Kisielice.
- 1900 – Połączenie kolejowe z Kwidzynem.
- 1912 – Zbudowana zostaje nowoczesna szkoła powszechna.
- 1945 – 23 stycznia siły niemieckie zostają wyparte z miasta przez oddziały 2 armii uderzeniowej i 8 samodzielnego korpusu zmechanizowanego 2 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej[4]. Miasto wraca do Polski. Walki w mieście powodują olbrzymie straty. Podobnie jak z innych miast "ziem odzyskanych" cegłę wywieziono na odbudowę Warszawy. Jedynym zabytkiem pozostał kościół parafialny z XIV wieku.
- 1946 – 1 sierpnia 1946 – utrata praw miejskich[5].
- 1986 – Kisielice odzyskują prawa miejskie.
Planowana jest rewitalizacja dawnej zabudowy miasta.
Warunki naturalne[edytuj]
Według danych powierzchnia miasta wynosi 3,37 km, lokuje miasto na czterdziestej czwartej pozycji w woj. warmińsko-mazurskim oraz czterdziestym piątym co do liczby mieszkańców. Kisielice i okolice leżą na terenach morenowych i sandrowych, wyróżniających się urozmaiconymi formami rzeźby. W obrębie miasta występuje jezioro o niewielkiej powierzchni. Niedaleko miasta występuje jezioro rakowe, które jest kąpieliskiem mieszkańców niewielkiej miejscowości. W okolicach miasta, na terenach sandrowych, znajdują się jeziora, głównie rynnowe, otoczone znacznymi kompleksami leśnymi m.in. jezioro Goryńskie i Trupel.
Przyroda[edytuj]
W okolicy Kisielic znajduje się:
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, posiadający status "Zielonych Płuc Polski"
- Lasy Państwowe Nadleśnictwa Susz
Toponimia[edytuj]
Polskie nazwy miasta (Kisielice, Kisielic) wywodzą się zapewne z nazwy staropruskiej. Na mapie rękopiśmiennej z XV wieku Sędziwoja z Czechła widnieje nazwa Kysselecz alias Dreystath civitas. Niemiecka nazwa Kisielic, Freystadt często pisana Vrienstadt.
Symbole miasta[edytuj]
Herb Kisielic – na czerwonym polu złoty orzeł zrywający się do lotu ze srebrnym nimbem wokół głowy. W szponach trzyma białą wstęgę ze złotym napisem S. Joannas.
Orzeł symbolizuje św. Jana Ewangelistę, taki sam herb miała diecezja pomezańska istniejąca niegdyś na tym terenie, a teraz taki sam symbol widnieje w herbie diecezji elbląskiej.
Architektura[edytuj]
Zabudowa miasta to w większości budynki nowoczesne, ponieważ większość cegły z zabudowy niemieckiej zostało wywiezionych po wojnie na odbudowę stolicy.
Rewitalizacja układu urbanistycznego starego miasta jest planowana w przyszłości.
Podczas II wojny światowej została zniszczona większa część zabudowy starego miasta ówczesnych Kisielic. W samym mieście nie ma aktualnie żadnego pozostałego zabytku.
Obiekty historyczne i budowle urzędowe – poniemieckie[edytuj]
- dworzec Kisielice
- most kolejowy nieopodal Kisielic
- budynek szkoły podstawowej
- kościół parafialny pw. Matki Bożej Królowej Świata
- budynek poczty
- budynek po młynie miejskim
Gospodarka[edytuj]
W Kisielicach występuje tylko jeden rodzaj gospodarki – spożywczy. Obecnie nie rozwija się inny podział gospodarki obok wymienionego[potrzebny przypis]. Gmina Kisielice jako pierwsza w Polsce osiągnęła samowystarczalność energetyczną, co zapewniły jej 54 turbiny wiatrowe o łącznej mocy prawie 100 MW (stan z IV 2015)[6].
Demografia[edytuj]
Dane z 30 czerwca 2012[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 2 191 | 100 | 1094 | 49,94 | 1097 | 50,06 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
650,15 | 324,63 | 325,52 | |||
- Piramida wieku mieszkańców Kisielic w 2014 roku [1].
Turystyka i sport[edytuj]
Obiekty sportowe w mieście to stadion miejski, hala sportowa (w zespole szkół), boisko do siatkówki plażowej i kompleks boisk „Moje boisko – Orlik 2012 (boisko do siatkówki, kort tenisowy, boisko do piłki nożnej) otwarte w czerwcu 2011[7].
W mieście działa Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy "Olimpia” z sekcjami piłki nożnej i siatkówki. W sezonie zimowym odbywa się Halowa Liga Piłki Nożnej.
Walory turystyczne: polodowcowe jeziora rynnowe w okolicach Gorynia i Trupla, lasy, pofałdowany teren. W pobliżu – Kwidzyn z zamkiem i katedrą; Prabuty z ruinami zamku Biskupów Pomezańskich i gotycką katedrą;Szymbark z ruinami zamku; Kamieniec z ruinami pałacu, gdzie w czasie kampanii 1806–1807 mieszkał Napoleon Bonaparte z Marią Walewską oraz Ogrodzieniec (niem. Neudeck) z ruinami pałacu pruskiego rodu Hindenburg. W okolicach miasta występuje kąpielisko miejskie na jeziorze Rakowym.
W mieście wybudowano promenadę widokową wokół jeziora miejskiego. Otwarcie miało miejsce w czerwcu 2011 roku[7].
Szlaki turystyczne[edytuj]
Szlaki turystyczne przechodzące przez miasto:
Rowerowe[edytuj]
| Nazwa | Długość | Trasa |
|---|---|---|
 Czerwony |
59,8 km | Jezierzyce – Tynwałd – Rudzienice – Mątyki – Dąbrowa – Gromoty – Ławice – Dziarny – Iława – Wikielec – Radomek – Karaś – Szeplerzyzna – Wonna – Wólka Wielka – Skarszewo – Gulb – Trupel – Kisielice |
 Żółty |
130,1 km | Aniołowo – Marianka – Pasłęk – Gołąbki – Rogajny – Surowe – Kwitajny – Zielno – Kronin – Wójtowizna – Zielonka Pasłęcka – Sambród – Leśnica – Małdyty – Zajezierze – Jarnołtowo – Bądki – Zalewo – Półwieś – Witoszewo – Bądze – Kamieniec – Olbrachtowo – Olbrachtówko – Michałowo – Susz – Bałoszyce – Łęgowo – Kisielice – Goryń |
 Niebieski |
26,1 km | Kisielice – Krzywka – Wałdowo – Goryń – Trupel |
Stowarzyszenia, do których należy miasto[edytuj]
– z racji istniejącej od 2007 roku elektrowni wiatrowej nieopodal Łodygowa, która rozwija się po dzień dzisiejszy w kierunku Jędrychowa i elektrowni opalanej biomasą, oraz planom biogazowi[11].
Edukacja[edytuj]
Szkoły podstawowe[edytuj]
- Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Kisielicach
Gimnazja[edytuj]
- Publiczne Gimnazjum w Kisielicach
Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj]
- Zespół Szkół Rolniczych im. H. i St. Sierakowskich
- Technikum Rolnicze
- Technikum Ekonomiczne
- Liceum Policyjne
Wspólnoty religijne[edytuj]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół Rzymskokatolicki (Kisielice należą do diecezji elbląskiej, która wchodzi w skład metropolii warmińskiej. Na terenie miasta istnieje Dekanat Susz).
- Kościół pw. MB Królowej Świata rok budowy: 1313 r., spalony, potem odbudowany w 1956 r.
- Świadkowie Jehowy
- Sala Królestwa Świadków Jehowy[14]
Kaplice[edytuj]
-
- Kaplica komunalna przy kościele pw. MB Królowej Świata
Administracja[edytuj]
Kisielice mają status miasta. Mieszkańcy Kisielic wybierają do swojej Rady Gminy 5 radnych. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest Urząd Miasta i Gminy mieszczący się przy ulicy Ignacego Daszyńskiego.
Obecne władze[edytuj]
- Burmistrz – Rafał Ryszczuk
- Zastępca Burmistrza – Barbara Pękala
- Sekretarz Gminy – Barbara Pękala
- Skarbnik – Artur Szczepan Długosz
Miasta partnerskie[edytuj]
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
|---|---|---|
| Priekule |  Litwa |
25 sierpnia 2005[15] |
Transport[edytuj]
Znaczący węzeł drogowy województwa warmińsko-mazurskiego. W mieście krzyżują się następujące drogi krajowe i wojewódzkie:
- droga krajowa nr 16 Dolna Grupa – Grudziądz – Kisielice – Iława – Olsztyn – Augustów
- droga wojewódzka nr 522 Górki – okolice Kisielic
Dworzec w Kisielicach obsługuje PKS Iława.
Honorowi Obywatele Miasta[edytuj]
- Paul von Hindenburg (20 – 21 czerwca 1931 roku – z okazji 600-lecia miasta) – prezydent Niemiec (1925-1934) mieszkający w pobliskiej wsi Ogrodzieniec
Ludzie związani z Kisielicami[edytuj]
- Stanisław Komoniewski – poeta ludowy
- Hans Damrau – polityk NSDAP, działacz SS
- Paul von Hindenburg – prezydent Niemiec (1925-1934) mieszkający w pobliskiej wsi Ogrodzieniec – Honorowy Obywatel Miasta Kisielice
Zobacz też[edytuj]
- Kisielice (stacja kolejowa)
- Parafia Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach
- Cmentarz żydowski w Kisielicach
- Stanisław Sierakowski (poseł)
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Kisielice al. Kisielec w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.
Przypisy
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Kisielice, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ a b GUS-Główny Urząd Statystyczny (pol.). stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-26].
- ↑ ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 184
- ↑ Olsztyński Dziennik Wojewódzki z 1946 r. Nr 5, poz. 77
- ↑ Polskie wiatrakowo, Metro 16.04.2015
- ↑ a b Promenadą do Orlika (pol.). Echo Iławy. [dostęp 2011-06-18].
- ↑ Obszar działań stowarzyszenia „ŁNKE” (pol.). [dostęp 2006-01-18].
- ↑ Gminy Członkowskie Związku Gmin Jeziorak (pol.). Związek Gmin Jeziorak. [dostęp 2010].
- ↑ Kisielice – członek stowarzyszenia (pol.). Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej.
- ↑ Kisielice – członek stowarzyszenia (pol.). Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej. [dostęp -].
- ↑ Stowarszyszenie – strona główna (pol.). Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk. [dostęp -].
- ↑ Stowarszyszenie – KRS (pol.). Krajowy Rejestr Sądowy. [dostęp -].
- ↑ mapa.targeo.pl: lokalizacja Sali Królestwa Świadków Jehowy
- ↑ Rada Miejska w Kisielicach: Uchwała Nr XXX/43/2005 Rady Miejskiej w Kisielicach z dnia 25 sierpnia 2005 roku w sprawie: podpisania umowy partnerskiej z Gminą Prickule w Republice Litewskiej. Kisielice: 2005-08-25, s. 1.
|
||||||||||
|
||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
