Kisielice

Kisielice
Urząd Miasta i Gminy w Kisielicach
Herb Kisielic
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Kisielice gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1331
Prawa miejskie	1331-1946, 1986
Burmistrz	Rafał Ryszczuk
Powierzchnia	3,37 km²
Wysokość	97 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2 114 627,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 55
Kod pocztowy	14-220
Tablice rejestracyjne	NIL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kisielice
Położenie na mapie Polski Kisielice
53°36′25″N 19°15′34″E
TERC (TERYT)	2807044
SIMC	0932749
Urząd miejski ul. Daszyńskiego 25 14-220 Kisielice
Strona internetowa

Kisielice (niem. Freystadt in Westpreußen) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, położone nad Gardegą, na Pojezierzu Iławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kisielice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego. Przez miasto przechodzi droga krajowa nr 16.

Według danych z 30 czerwca 2012 r. miasto miało 2191 mieszkańców.

Historia

• XIII w. – Dokumenty zakonne odnotowują pruskie siedliska: Kiszelycz (Kisielice), Lynse (Limża), Gohryn (Goryń), bona Scharnot (Łodygowo), Plautes (Pławty Wielkie).
• 1255 – Osada targowa Kiszelycz (Vrienstad) staje się własnością biskupią.
• 1293 – Dytryk von Stangen otrzymuje pozwolenie na założenie miasta przy osadzie Vrienstadt.
• ok. 1315 – Rodzina von Stangen wystawia dokument lokacyjny dla gminy miejskiej w Vrienstadt.
• 1331 – Potwierdzenie dokumentu lokacyjnego, rozpoczęcie budowy kościoła.
• ok. 1350 – istnieje trójkątny rynek z murowanym ratuszem, miasto otoczone jest murami i posiada trzy bramy.
• 1397 – Katarzyna von Stangen sprzedaje miasto biskupowi pomezańskiemu.
• 1466 – Po pokoju toruńskim ziemia kisielicka zostaje przy zakonie krzyżackim.
• 1527 – Utworzone zostaje dominium biskupie w granicach Prus Książęcych, które objęło ziemię kisielicką.
• 1532 – Georg von Polentz przekształca dominium w prywatną własność ziemską.
• 1576 – Gmina protestancka przejmuje kościół.
• 1653 – Pożar kościoła.
• 1775 – Wielki pożar niszczy miasto.
• 1802 – Na mapie Prus wydanej w Królewcu miasto oznaczono jako Freystadt.
• 1899 – Budowa linii kolejowej z Prabut do Jabłonowa przez Kisielice.
• 1900 – Połączenie kolejowe z Kwidzynem.
• 1912 – Zbudowana zostaje nowoczesna szkoła powszechna.
• 1945 – 23 stycznia siły niemieckie zostają wyparte z miasta przez oddziały 2 armii uderzeniowej i 8 samodzielnego korpusu zmechanizowanego 2 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Miasto wraca do Polski. Walki w mieście powodują olbrzymie straty. Podobnie jak z innych miast "ziem odzyskanych" cegłę wywieziono na odbudowę Warszawy. Jedynym zabytkiem pozostał kościół parafialny z XIV wieku.
• 1946 – 1 sierpnia 1946 – utrata praw miejskich.
• 1986 – Kisielice odzyskują prawa miejskie.

Planowana jest rewitalizacja dawnej zabudowy miasta.

Warunki naturalne

Według danych powierzchnia miasta wynosi 3,37 km, lokuje miasto na czterdziestej czwartej pozycji w woj. warmińsko-mazurskim oraz czterdziestym piątym co do liczby mieszkańców. Kisielice i okolice leżą na terenach morenowych i sandrowych, wyróżniających się urozmaiconymi formami rzeźby. W obrębie miasta występuje jezioro o niewielkiej powierzchni. Niedaleko miasta występuje jezioro rakowe, które jest kąpieliskiem mieszkańców niewielkiej miejscowości. W okolicach miasta, na terenach sandrowych, znajdują się jeziora, głównie rynnowe, otoczone znacznymi kompleksami leśnymi m.in. jezioro Goryńskie i Trupel.

Przyroda

W okolicy Kisielic znajduje się:

• Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, posiadający status "Zielonych Płuc Polski"
• Lasy Państwowe Nadleśnictwa Susz

Toponimia

Polskie nazwy miasta (Kisielice, Kisielic) wywodzą się zapewne z nazwy staropruskiej. Na mapie rękopiśmiennej z XV wieku Sędziwoja z Czechła widnieje nazwa Kysselecz alias Dreystath civitas. Niemiecka nazwa Kisielic, Freystadt często pisana Vrienstadt.

Symbole miasta

Herb Kisielic – na czerwonym polu złoty orzeł zrywający się do lotu ze srebrnym nimbem wokół głowy. W szponach trzyma białą wstęgę ze złotym napisem S. Joannas.

Orzeł symbolizuje św. Jana Ewangelistę, taki sam herb miała diecezja pomezańska istniejąca niegdyś na tym terenie, a teraz taki sam symbol widnieje w herbie diecezji elbląskiej.

Architektura

Zabudowa miasta to w większości budynki nowoczesne, ponieważ większość cegły z zabudowy niemieckiej zostało wywiezionych po wojnie na odbudowę stolicy.

Rewitalizacja układu urbanistycznego starego miasta jest planowana w przyszłości.

Podczas II wojny światowej została zniszczona większa część zabudowy starego miasta ówczesnych Kisielic. W samym mieście nie ma aktualnie żadnego pozostałego zabytku.

Obiekty historyczne i budowle urzędowe – poniemieckie

• dworzec Kisielice
• most kolejowy nieopodal Kisielic
• budynek szkoły podstawowej
• kościół parafialny pw. Matki Bożej Królowej Świata
• budynek poczty
• budynek po młynie miejskim

Gospodarka

W Kisielicach występuje tylko jeden rodzaj gospodarki – spożywczy. Obecnie nie rozwija się inny podział gospodarki obok wymienionego^{[potrzebny przypis]}. Gmina Kisielice jako pierwsza w Polsce osiągnęła samowystarczalność energetyczną, co zapewniły jej 54 turbiny wiatrowe o łącznej mocy prawie 100 MW (stan z IV 2015).

Demografia

Dane z 30 czerwca 2012:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2 191	100	1094	49,94	1097	50,06
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	650,15		324,63		325,52

• Piramida wieku mieszkańców Kisielic w 2014 roku .

Turystyka i sport

Obiekty sportowe w mieście to stadion miejski, hala sportowa (w zespole szkół), boisko do siatkówki plażowej i kompleks boisk „Moje boisko – Orlik 2012 (boisko do siatkówki, kort tenisowy, boisko do piłki nożnej) otwarte w czerwcu 2011.

W mieście działa Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy "Olimpia” z sekcjami piłki nożnej i siatkówki. W sezonie zimowym odbywa się Halowa Liga Piłki Nożnej.

Walory turystyczne: polodowcowe jeziora rynnowe w okolicach Gorynia i Trupla, lasy, pofałdowany teren. W pobliżu – Kwidzyn z zamkiem i katedrą; Prabuty z ruinami zamku Biskupów Pomezańskich i gotycką katedrą;Szymbark z ruinami zamku; Kamieniec z ruinami pałacu, gdzie w czasie kampanii 1806–1807 mieszkał Napoleon Bonaparte z Marią Walewską oraz Ogrodzieniec (niem. Neudeck) z ruinami pałacu pruskiego rodu Hindenburg. W okolicach miasta występuje kąpielisko miejskie na jeziorze Rakowym.

W mieście wybudowano promenadę widokową wokół jeziora miejskiego. Otwarcie miało miejsce w czerwcu 2011 roku.

Szlaki turystyczne

Szlaki turystyczne przechodzące przez miasto:

Rowerowe

Nazwa	Długość	Trasa
Czerwony	59,8 km	Jezierzyce – Tynwałd – Rudzienice – Mątyki – Dąbrowa – Gromoty – Ławice – Dziarny – Iława – Wikielec – Radomek – Karaś – Szeplerzyzna – Wonna – Wólka Wielka – Skarszewo – Gulb – Trupel – Kisielice
Żółty	130,1 km	Aniołowo – Marianka – Pasłęk – Gołąbki – Rogajny – Surowe – Kwitajny – Zielno – Kronin – Wójtowizna – Zielonka Pasłęcka – Sambród – Leśnica – Małdyty – Zajezierze – Jarnołtowo – Bądki – Zalewo – Półwieś – Witoszewo – Bądze – Kamieniec – Olbrachtowo – Olbrachtówko – Michałowo – Susz – Bałoszyce – Łęgowo – Kisielice – Goryń
Niebieski	26,1 km	Kisielice – Krzywka – Wałdowo – Goryń – Trupel

Niebieski szlak rowerowy z Kisielic

Stowarzyszenia, do których należy miasto

• Łączy Nas Kanał Elbląski
• Związek Gmin Jeziorak
• Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej

– z racji istniejącej od 2007 roku elektrowni wiatrowej nieopodal Łodygowa, która rozwija się po dzień dzisiejszy w kierunku Jędrychowa i elektrowni opalanej biomasą, oraz planom biogazowi.

• Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk
• Stowarzyszenie "Szesnastka"

Edukacja

Szkoły podstawowe

Budynek Szkoły Podstawowej

• Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Kisielicach

Gimnazja

• Publiczne Gimnazjum w Kisielicach

Szkoły ponadgimnazjalne

• Zespół Szkół Rolniczych im. H. i St. Sierakowskich
  • Technikum Rolnicze
  • Technikum Ekonomiczne
  • Liceum Policyjne

Wspólnoty religijne

Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Świata

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki (Kisielice należą do diecezji elbląskiej, która wchodzi w skład metropolii warmińskiej. Na terenie miasta istnieje Dekanat Susz).
  • Kościół pw. MB Królowej Świata rok budowy: 1313 r., spalony, potem odbudowany w 1956 r.
• Świadkowie Jehowy
  • Sala Królestwa Świadków Jehowy

Kaplice

• • Kaplica komunalna przy kościele pw. MB Królowej Świata

Administracja

Kisielice mają status miasta. Mieszkańcy Kisielic wybierają do swojej Rady Gminy 5 radnych. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest Urząd Miasta i Gminy mieszczący się przy ulicy Ignacego Daszyńskiego.

Obecne władze

• Burmistrz – Rafał Ryszczuk
• Sekretarz Gminy – Barbara Pękala
• Skarbnik – Sergiusz Sikorski

Miasta partnerskie

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Priekule	Litwa	25 sierpnia 2005

Transport

Znaczący węzeł drogowy województwa warmińsko-mazurskiego. W mieście krzyżują się następujące drogi krajowe i wojewódzkie:

Fragment DK 16 nieopodal Kisielic

• droga krajowa nr 16 Dolna Grupa – Grudziądz – Kisielice – Iława – Olsztyn – Augustów
• droga wojewódzka nr 522 Górki – okolice Kisielic

Dworzec w Kisielicach obsługuje PKS Iława.

Honorowi Obywatele Miasta

• Paul von Hindenburg (20 – 21 czerwca 1931 roku – z okazji 600-lecia miasta) – prezydent Niemiec (1925-1934) mieszkający w pobliskiej wsi Ogrodzieniec

Ludzie związani z Kisielicami

• Stanisław Komoniewski – poeta ludowy
• Hans Damrau – polityk NSDAP, działacz SS
• Paul von Hindenburg – prezydent Niemiec (1925-1934) mieszkający w pobliskiej wsi Ogrodzieniec – Honorowy Obywatel Miasta Kisielice

Zobacz też

• Kisielice (stacja kolejowa)
• Parafia Matki Bożej Królowej Świata w Kisielicach
• Cmentarz żydowski w Kisielicach
• Stanisław Sierakowski (poseł)

Linki zewnętrzne

• Kisielice al. Kisielec w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa 1883.