Stanisław Noakowski

Stanisław Noakowski

Stanisław Noakowski w czasach studenckich
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1867 Nieszawa
Data i miejsce śmierci	1 października 1928 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	architektura malarstwo
Muzeum artysty	Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie
Odznaczenia

Stanisław Noakowski (ur. 21 marca 1867 w Nieszawie, zm. 1 października 1928 w Warszawie) – polski architekt, malarz, rysownik, historyk sztuki.

Życiorys

Dom narodzin Stanisława Noakowskiego w Nieszawie

Drugi syn Władysława Noakowskiego (1827-1879) rejenta okręgu nieszawskiego i Eleonory z Sandomierskich (1839-1910). Ojciec artysty w młodości bawił się piórem. Tłumaczył pisarzy francuskich (z oryginału) i angielskich (z francuskiego). Ojciec i brat Noakowskiego bardzo dobrze rysowali. Matka bardzo zajmująco opowiadała. Stanisław Noakowski od wczesnej młodości zdradzał zamiłowanie do rysunku i historii.

Uczył się najpierw w szkole realnej we Włocławku (1877–1884) – jego nauczycielem rysunku był Ludwik Bouchard, malarz, krytyk artystyczny i pisarz o sztuce – a później w gimnazjum w Łowiczu (1884–1886). Studiował architekturę w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (1886–1894). W 1895 jako stypendysta Akademii odbył podróż po Europie.

Studia – łącznie z wyjazdami na stypendia zagraniczne – zajęły mu 12 lat, do roku 1898. Tuż po otrzymaniu dyplomu rozpoczął starania o stanowisko wykładowcy na Politechnice Warszawskiej, jednak bezskutecznie. Został więc w Rosji i w latach 1899–1918 zajął się nauczaniem. W roku 1906 został powołany na profesora Moskiewskiej Szkoły Malarstwa, Rzeźby i Architektury. Od 1915 roku był członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, w 1918 został powołany do Moskiewskiego Kolegium Plastycznego. W Rosji spędził 20 lat.

Profesurę na Politechnice otrzymał dopiero w roku 1919 i został jednym z najpopularniejszych i najbardziej cenionych wykładowców. Przez trzy lata był dziekanem Wydziału Architektury. Uczył historii architektury nowożytnej.

Grób Noakowskiego na cmentarzu Powązkowskim (2012)

Stanisław Noakowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 233–I–5).

Kalendarium życia

• 1867 – w Nieszawie na Kujawach urodził się Stanisław Noakowski.
• 1877–1884 – uczęszczał do Sześcioklasowej Szkoły Realnej we Włocławku.
• 1886 – ukończył siódmą klasę w Łowickiej Szkole Realnej. Wyjazd do Petersburga, gdzie wstąpił na Wydział Budownictwa tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych.
• 1894 – ukończył Akademię i otrzymał stypendium na wyjazd za granicę (Włochy, Niemcy, Szwajcaria, Francja, Anglia).
• 1898 – powrót do Petersburga, gdzie przyłączył się do grupy młodych rosyjskich artystów zgrupowanych wokół czasopisma „Świat Sztuki”.
• 1899 – mianowany kustoszem muzeum Stroganowskiej Szkoły Przemysłu Artystycznego w Moskwie, a następnie wykładowcą tej uczelni.
• 1901 – wystawił w Moskwie cykl rysunków „Stara Rosyjska Architektura”.
• 1903 – otrzymał II nagrodę na ogłoszonym w Moskwie konkursie na projekt pałacyku dla księcia P. P. Wolkońskiego.
• 1906 – został profesorem moskiewskiej Uczelni Malarstwa, Rzeźby i Architektury.
• 1907 – zwiedzał Grecję.
• 1909 – podróż do Włoch.
• 1908 – zaproszony na członka Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.
• 1911 – propozycja (nieprzyjęta) objęcia Katedry Architektury na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
• 1912 – wydał w Moskwie album „Pomysły architektoniczne w stylach polskich”
• 1914 – otrzymał tytuł honorowy członka petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych.
• 1915 – wybrany członkiem rzeczywistym petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, został członkiem korespondentem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego.
• 1918 – wszedł do utworzonego w Moskwie Kolegium Artystycznego przy sekcji Sztuk Przedstawiających Ludowego Komisariatu Oświaty. Jesienią wraca do Warszawy. Rozpoczął pracę jako referent inwentaryzacji w Ministerstwie Sztuki i Kultury.
• 1919 – mianowany profesorem zwyczajnym historii architektury nowożytnej na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.
• 1920-1923 – dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
• 1923 – został profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych.
• 1921–1928 – wystawy prac (Londyn, Paryż, Praga, Wiedeń, Budapeszt, Amsterdam).
• 1928 – 1 października zmarł.

Twórczość

Wnętrze zamkowe (1924)

Noakowski tworzył kolorowe rysunki na temat architektury europejskiej wszystkich epok i stylów, a także projekty nowoczesne. W jego twórczości widoczny jest wpływ secesji. Zaznaczył się on w projektach dworków wiejskich i mauzoleów parkowych, a także w ornamentyce exlibrisów. Malował tuszem, sepią lub akwarelą.

Wykonał tysiące rysunków i cykli rysunkowych, w których widać jego niezwykłą wrażliwość na piękno w architekturze. Noakowski tworzył tak zwaną fantazję architektoniczną, czyli pokazywał jak mógłby wyglądać dowolny obiekt w każdej epoce. Bardzo dużo pracował, stworzył wiele cykli rysunkowych. Wystawiał w kraju i za granicą.

Wykonane prace (wybór)

• projekt kaplicy mieszczącej urnę z sercem T. Kościuszki na zamku w Rapperswillu, 1895
• projekt dwóch nagrobków biskupów kujawskich do katedry włocławskiej
• Opracował cykl rysunków zwany „suitą polską”
• Seria Widoków Wzgórza Wawelskiego
• projekty rekonstrukcji sal w Belwederze
• seria Bram Wolności
• fantazje na temat architektury asyryjsko- babilońskiej

Odznaczenia i nagrody

• Order św. Stanisława II klasy, 1907
• komandoria orderu Polonia Restituta, 2 maja 1923
• Nagroda Prezesa Rady Ministrów za całokształt działalności artystycznej, 1926

Członkostwa w organizacjach życia

• członek Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”
• członek Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1924)

Upamiętnienie

Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie, zlokalizowane w dawnym domu Noakowskiego

W 1934 roku w klasycystycznym domu z I połowy XIX w., w którym rodzina Noakowskich mieszkała w latach 1868–1877, utworzono Muzeum im. Stanisława Noakowskiego w Nieszawie.

W 1930 jedna z warszawskich ulic położona w pobliżu Politechniki przyjęła Stanisława Noakowskiego jako swojego patrona.

Oprócz tego ulice Stanisława Noakowskiego znajdują się w Bydgoszczy, Częstochowie, Gdańsku, Gliwicach, Józefowie, Ostrowi Mazowieckiej, Nieszawie, Piastowie, Szczecinie, Włocławku i Wrocławiu.

Bibliografia

• Stanisław Noakowski, Architektura Polska. Szkice kompozycyjne, Warszawa 1920
• Aleksander Wojciechowski: Stanisław Noakowski, 20 reprodukcji, Wydawnictwo „Sztuka” Warszawa 1953
• Stanisław Noakowski, Pisma, Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, Warszawa 1957
• O Stanisławie Noakowskim, red. P.Biegański, PWN, 1959
• Mieczysław Wallis, Lata nauki i mistrzostwa Stanisława Noakowskiego, Czytelnik, Warszawa 1971

Linki zewnętrzne

• Muzeum S. Noakowskiego w Nieszawie. muzeum.wloclawek.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Prace S. Noakowskiego – zestawienie bibliograficzne, rysunki i pełne teksty wybranych publikacji
• Publikacje Stanisława Noakowskiego w bibliotece Polona