Szczeciniec

Szczeciniec
	Thryonomys
	Fitzinger, 1867
	; Przedstawiciel rodzaju – szczeciniec większy (T. swinderianus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
(bez rangi)	incertae sedis
Rodzina	szczecińcowate
Rodzaj	szczeciniec
	Typ nomenklatoryczny
	Aulacodus swinderianus Temminck, 1827
Synonimy
	Aulacodus Temminck, 1827; Aulacodes: Lilljeborg, 1866; Triaulacodus Lydekker, 1896; Choeromys O. Thomas, 1922; Chaeromys: W.L. Sclater, 1924; Chraeomys: Gyldenstolpe, 1932;
	Aulacodus Temminck, 1827; Aulacodes: Lilljeborg, 1866; Triaulacodus Lydekker, 1896; Choeromys O. Thomas, 1922; Chaeromys: W.L. Sclater, 1924; Chraeomys: Gyldenstolpe, 1932;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 3 wymarłe) (zobacz opis w tekście)
	5 gatunków (w tym 3 wymarłe) (zobacz opis w tekście)
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szczeciniec^[9] (Thryonomys) – rodzaj afrykańskich ssaków z rodziny szczecińcowatych (Thryonomyidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (Senegal, Gambia, Gwinea, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo, Benin, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Etiopia, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini i Południowa Afryka)^[2]^[10]^[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 410–770 mm, długość ogona 110–195 mm; masa ciała samic 1,7–3,8 kg, samców 1,4–5,2 kg (wyjątkowo do 9 kg)^[10]^[12].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1867 roku austriacki przyrodnik Leopold Fitzinger na łamach Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe^[1]. Na gatunek typowy Fitzinger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) szczecińca większego (T. swinderianus). Wcześniejsza nazwa, którą ukuł w 1827 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck, okazała się młodszym homonimem rodzaju chrząszczy.

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Aulacodus (Aulacodes): gr. αυλαξ aulax, αυλακος aulakos ‘bruzda, rowek’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Aulacodus swinderianus Temminck, 1827.
Thryonomys: gr. θρυον thruon ‘trzcina’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’; prawdopodobnie aluzja do życia wśród trzcin tego gryzonia^[14].
Triaulacodus: gr. τρι- tri- ‘trzy-’; rodzaj Aulacodus Temminck, 1827^[15].
Choeromys (Chaeromys, Chraeomys): gr. χοιρος khoiros ‘świnia’^[16]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Aulacodus gregorianus O. Thomas, 1894.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju Thryonomys należą dwa występujące współcześnie gatunki^[18]^[12]^[2]^[9]:

Thryonomys swinderianus (Temminck, 1827) – szczeciniec większy
Thryonomys gregorianus (O. Thomas, 1894) – szczeciniec mniejszy

Opisano również gatunki wymarłe^[19]:

Thryonomys asakomae Wesselman, Black & Asnake, 2009^[20] (Etiopia; miocen)
Thryonomys kamulai Tanabe, Onodera, Nakatsukasa, Kunimatsu & Nakaya, 2020^[21] (Kenia; miocen)
Thryonomys wesselmani Denys, 2011^[22] (Tanzania; pliocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Aulacodus Eschscholtz, 1822 (Coleoptera).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Aulacodus Temminck, 1827.
↑ Nowa nazwa dla Aulacodus Temminck, 1827.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Choeromys O. Thomas, 1922.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b L. Fitzinger. Versuch einer natürlichen Anordnung der Nagethiere (Rodentia). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 56 (1), s. 141, 1867. (niem.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ C.J. Temminck: Monographies de Mammalogie, ou description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans lens différens musées de l’Europe. Cz. 1. Amsterdam: Chez G. Dufour, 1827, s. 248. (fr.).
↑ W. Lilljeborg: Systematisk öfversigt af de gnagande däggdjuren, glires. Uppsala: Kongl. Akad. boktryckeriet, 1866, s. 50. (szw.).
↑ R. Lydekker: A geographical history of mammals. Campridge: The University press, 1896, s. 240. (ang.).
↑ O. Thomas. On the Animals known as "Ground-Hogs" in Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 9, s. 390, 1922. (ang.).
↑ Sclater. Mammalia. „The Zoological record”. 59, s. 50, 1924. (ang.).
↑ N.C.G.F. Gyldenstolpe. A manual of Neotropical sigmodont rodents. „Kunglika Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 3 ser.. 11 (3), s. 122, 1932. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 287. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b R. López-Antoñanzas: Family Thryonomyidae (Cane Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 334–335. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thryonomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-09].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 350. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 129.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 676.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 687.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 55.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Thryonomys Fitzinger, 1867, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).
↑ H.B. Wesselman, M.T. Black & M. Asnake: Small mammals. W: Y. Haile-Selassie & G. WoldeGabriel (redaktorzy): Ardipithecus kadabba: Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia. Berkeley (California): University of California Press, 2009, s. 118. ISBN 978-0-520-25440-4. (ang.).
↑ Y. Tanabe, M. Onodera, M. Nakatsukasa, Y. Kunimatsu & H. Nakaya. A new cane rat (Rodentia, Thryonomyidae) from the Upper Miocene Nakali Formation, northern Kenya. „Journal of the Geological Society of Japan”. 126 (4), s. 169, 2020. DOI: 10.5575/geosoc.2020.0002. (ang.).
↑ Ch. Denys: Rodents. W: T. Harrison (red.): Paleontology and Geology of Laetoli: Human Evolution in Context. Cham: Springer, 2011, s. 36. ISBN 978-90-481-9956-3. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[3] Młodszy homonim Aulacodus Eschscholtz, 1822 (Coleoptera).

[5] Niepoprawna późniejsza pisownia Aulacodus Temminck, 1827.

[7] Nowa nazwa dla Aulacodus Temminck, 1827.

[uwaga1-10] Niepoprawna późniejsza pisownia Choeromys O. Thomas, 1922.

[Fitzinger-1] L. Fitzinger. Versuch einer natürlichen Anordnung der Nagethiere (Rodentia). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 56 (1), s. 141, 1867. (niem.).

[Burgin&inni-2] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Temminck-4] C.J. Temminck: Monographies de Mammalogie, ou description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans lens différens musées de l’Europe. Cz. 1. Amsterdam: Chez G. Dufour, 1827, s. 248. (fr.).

[lil-6] W. Lilljeborg: Systematisk öfversigt af de gnagande däggdjuren, glires. Uppsala: Kongl. Akad. boktryckeriet, 1866, s. 50. (szw.).

[Lydekker-8] R. Lydekker: A geographical history of mammals. Campridge: The University press, 1896, s. 240. (ang.).

[Thomas-9] O. Thomas. On the Animals known as "Ground-Hogs" in Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 9, s. 390, 1922. (ang.).

[Sclater-11] Sclater. Mammalia. „The Zoological record”. 59, s. 50, 1924. (ang.).

[Gyldenstolpe-12] N.C.G.F. Gyldenstolpe. A manual of Neotropical sigmodont rodents. „Kunglika Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 3 ser.. 11 (3), s. 122, 1932. (ang.).

[Cichocki&inni-13] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 287. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[López-Antoñanzas-14] R. López-Antoñanzas: Family Thryonomyidae (Cane Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 334–335. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Thryonomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-09].

[amw-16] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 350. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27791876_129]-17] Palmer 1904 ↓, s. 129.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792423_676]-18] Palmer 1904 ↓, s. 676.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792434_687]-19] Palmer 1904 ↓, s. 687.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=95_55]-20] Jaeger 1959 ↓, s. 55.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-21] Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-22] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).

[Zijlstra-23] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Thryonomys Fitzinger, 1867, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).

[wes&inni-24] H.B. Wesselman, M.T. Black & M. Asnake: Small mammals. W: Y. Haile-Selassie & G. WoldeGabriel (redaktorzy): Ardipithecus kadabba: Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia. Berkeley (California): University of California Press, 2009, s. 118. ISBN 978-0-520-25440-4. (ang.).

[tan&inni-25] Y. Tanabe, M. Onodera, M. Nakatsukasa, Y. Kunimatsu & H. Nakaya. A new cane rat (Rodentia, Thryonomyidae) from the Upper Miocene Nakali Formation, northern Kenya. „Journal of the Geological Society of Japan”. 126 (4), s. 169, 2020. DOI: 10.5575/geosoc.2020.0002. (ang.).

[den-26] Ch. Denys: Rodents. W: T. Harrison (red.): Paleontology and Geology of Laetoli: Human Evolution in Context. Cham: Springer, 2011, s. 36. ISBN 978-90-481-9956-3. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[6]

[d]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]