Walerian Sikorski
| ||
![]() ppłk Walerian Sikorski (przed 1929) | ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 18 listopada 1876 Budki Nieznanowskie, Austro-Węgry | |
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1914–1926 | |
Siły zbrojne | ![]() ![]() | |
Jednostki | 39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich, 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej, 58 Pułk Piechoty | |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa), wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Walerian Sikorski (ur. 18 listopada 1876 w Budkach Nieznanowskich, zm. w 1940 w Charkowie) – polski nauczyciel wychowania fizycznego, wykładowca Uniwersytetu Poznańskiego, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Leona (leśnik) i Teofili z domu Pierackiej. W 1897 zdał egzamin dojrzałości w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Jako nauczyciel pracował w Brodach, następnie we Lwowie. Brał udział w kursach gimnastycznych Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Pełnił funkcję prezesa gniazda PTG „Sokół” w Brodach[1]. Od 1903 dysponował dyplomem nauczyciela gimnastyki i od tego czasu był nauczycielem w seminarium nauczycielskim we Lwowie. Został absolwentem kursu w wymiarze roku w instytucie gimnastycznym w Sztokholmie, a także 6-tygodniowego kursu gier dla nauczycieli w Naas. Na polskiej myśli pedagogicznej oparł zadania gimnastyki i metodę jej prowadzenia[2]. Był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego,
W 1914 roku został zmobilizowany do armii Austro-Węgier, a w 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej, z której uciekł. Powrócił do Lwowa i zgłosił się do oddziałów polskich, w których dosłużył się stopnia kapitana. Podczas obrony Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej był komendantem Odcinka VII[3]. Pełnił stanowisko kierownika kursów wychowania fizycznego we Lwowie, następnie w 1919 w Poznaniu i tam w 1920 był organizatorem zorganizował Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, która działała od 10 marca 1921[4]. Na przełomie 1919/1920 był naczelnikiem harcerstwa męskiego w Wielkopolsce. Od 1920 był naczelnym instruktorem i kierownikiem w zakresie przygotowania metodycznego przyszłych wychowawców fizycznych na Uniwersytet Poznański na stanowisko i współpracował tam z Eugeniuszem Piaseckim. Został awansowany do stopnia podpułkownika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[5][6]. Był przydzielony do 58 pułku piechoty w Poznaniu, w tym pułku jako oficer nadetatowy w 1923 pozostawał komendantem CWSGiS[7][8]. W 1926 roku przeszedł do pracy w szkolnictwie po napisaniu prośby o przeniesienie z wojska w stan spoczynku[2]. Jako emerytowany oficer w 1928 zamieszkiwał w Poznaniu[9]. Od 1926 do 1929 był naczelnym wizytatorem wychowania fizycznego w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. W tym czasie równolegle prowadził Studium Wychowania Fizycznego UP. W 1929 roku został mianowany wizytatorem w Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Był autorem publikacji pt. Gimnastyka, stanowiącej podręcznik metodyczny dla seminariów oraz kursów nauczycielskich. Łącznie napisał 21 dzieł o charakterze monograficznym, 60 artykułów, a także liczne recenzje. Wspólnie z Eugeniuszem Piaseckim stworzył Państwową Odznakę Sportową (nadawaną od 1931). Jako delegat i referent brał również udział w kongresach wychowania fizycznego w 1930 w Sztokholmie, w 1935 roku w Brukseli oraz w 1939 roku w Lingiadzie, gdzie wybrany został do Zarządu „Federation Internationale de Gymnastique Ling”.
W czasie agresji III Rzeszy na Polskę przebywał we Lwowie. Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną aresztowany przez NKWD i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 zamordowany przez NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[10][11]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Był żonaty z Amelią Straka i miał dzieci: Zbigniewa (ur. 1907, zginął pod Kutnem w 1939), Stanisława (ur. 1909, zm. 1997), Janinę (ur. 1911, docent Akademii Medycznej w Poznaniu, zm. 1998), Jana (ur. 1914, zginął w czasie okupacji niemieckiej) i Irenę (ur. 1922, zginęła w Powstaniu Warszawskim 1944)[10].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[12]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[13].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- System Linga w zarysie
- Gry i zabawy młodzieży szkolnej
- Gimnastyka
- Wychowanie fizyczne w szkole powszechnej
Odznaczenia i ordery[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[14]
- Krzyż Niepodległości[14]
- Krzyż Walecznych[14] – trzykrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie (po raz drugi w 1937)[15][14]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Krzyż Komandorski Królewskiego Orderu Wazów (Szwecja)[14]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pamiętnik IV zlotu sokolstwa polskiego we Lwowie w dniach 27-29 czerwca 1903. Lwów: Związek Polskich Gimnastycznych Towarzystw, 1904, s. 42.
- ↑ a b Gąsiorowski, Topolski 1981 ↓, s. 662.
- ↑ Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 16-17.
- ↑ Pawełek. CWSzGiS 1929 ↓, s. 5.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 398.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 342.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 290, 1514.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 264.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 895.
- ↑ a b Gąsiorowski, Topolski 1981 ↓, s. 663.
- ↑ Rajmund Tomik: Działalność Waleriana Sikorskiego (1876-1940) w zakresie wychowania fizycznego i sportu szkolnego.. Katowice: AWF Katowice, 2006. ISBN 83-87478-92-X.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 5 sierpnia 2014].
- ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 666.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Korczyk, Sikorski Walerian w: Polski Słownik Biograficzny t.XXXVII, Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1996-1997, s.462-464, wersja zdigitalizowana IPSB
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Alojzy Pawełek: Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921-1929. Poznań: Główna Księgarnia Wojskowa, 1929.
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 666.
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 662-663. ISBN 83-01-02722-3.
- Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Walerian Sikorski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-05-26].
- Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zabór austriacki)
- Galicyjscy nauczyciele
- Inspektorzy szkolni II Rzeczypospolitej
- Nauczyciele II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Jeńcy polscy obozu NKWD w Starobielsku (1939–1940)
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Charkowie
- Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej
- Polacy odznaczeni Orderem Wazów
- Polscy nauczyciele wychowania fizycznego
- Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Wykładowcy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Oficerowie 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich
- Urodzeni w 1876
- Zmarli w 1940
- Oficerowie Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów