Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2012-04

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2012-04-01[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi.

2012-04-02[edytuj | edytuj kod]

Filaret, imię świeckie Fiodor Nikiticz Romanow (ur. 1553 w Moskwie, zm. 1 października 1633 tamże) – patriarcha moskiewski i całej Rusi w latach 1609–1633. Pochodził z rodziny Romanowów. Skoligacony z carem Fiodorem I, był jednym z kandydatów do sukcesji po nim, przegrał jednak walkę o władzę: po soborze ziemskim carem został Borys Godunow. Romanowowie nie zarzucili prób objęcia władzy, w efekcie czego Borys Godunow w 1600 roku podjął rozprawę z całym rodem. Fiodor, będący jego głową, został zmuszony do złożenia wieczystych ślubów mniszych w Monasterze Antoniewo-Sijskim; przyjął imię zakonne Filaret. Klasztor opuścił po pojawieniu się Dymitra Samozwańca I, którego poparł. W rewanżu został przez niego mianowany metropolitą rostowskim i jarosławskim. Niezadowolony ze swojej pozycji w otoczeniu Dymitra, przeszedł do obozu Wasyla IV Szujskiego i poparł zorganizowany przez niego zamach stanu. Po sukcesie przewrotu stronnictwo Romanowów początkowo wysuwało kandydaturę Filareta na tron carski; objęcie władzy przez duchownego było jednak niemożliwe. Nowy car Wasyl IV Szujski początkowo zamierzał powierzyć mu godność patriarchy moskiewskiego i całej Rusi, zmienił jednak zdanie w tym zakresie, nie będąc pewnym lojalności metropolity rostowskiego.

2012-04-03[edytuj | edytuj kod]

Państwowe Wyższe Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Prużanie – gimnazjum w Prużanie działające w czasach II Rzeczypospolitej, nauczające na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w okresie w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej; szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta, do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem humanistyczny; funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta.

2012-04-04[edytuj | edytuj kod]

Pasja – instalacja polskiej artystki współczesnej Doroty Nieznalskiej, należąca do nurtu sztuki krytycznej, wystawiona w gdańskiej Galerii Wyspa w 2001 roku. Instalacja składała się z dwóch części: filmu wideo przedstawiającego mężczyznę ćwiczącego na siłowni oraz zawieszonego na łańcuchu metalowego krzyża z wkomponowanym zdjęciem prącia w centralnym miejscu. Zestawienie tych dwóch elementów – symbolu świętego dla chrześcijan i męskich genitaliów – wywołało duże kontrowersje w mediach, a następnie w społeczeństwie, sprowokowało dyskusję o granicach sztuki i wolności wypowiedzi artystycznej. Nieznalska została oskarżona o obrazę uczuć religijnych i w 2003 roku skazana na karę wykonania prac społecznych. Od wyroku jednak się odwołała i w 2010 roku została oczyszczona z zarzutów.

2012-04-05[edytuj | edytuj kod]

Wołanie o prawa kobiety – utwór autorstwa Mary Wollstonecraft (1792), uważany za jedną z najwcześniejszych prac z zakresu filozofii feministycznej. Wollstonecraft odpowiada w nim ówczesnym teoretykom polityki i edukacji, uważającym, że kobiet nie powinno się kształcić. Jej zdaniem kobiety powinny odbierać wykształcenie odpowiadające ich pozycji w społeczeństwie. Mogą one być „towarzyszkami życia” swoich mężczyzn, a nie jedynie ich małżonkami. Zamiast postrzegać kobiety jako ornament czy własność przekazywaną na drodze małżeństwa, należy w nich widzieć istoty ludzkie wyposażone w te same fundamentalne prawa, co mężczyźni. Chociaż Wollstonecraft wzywa do równości płci w poszczególnych obszarach życia takich jak moralność, nie twierdzi jednak, że kobiety i mężczyźni są równi. Niejednoznaczność jej stanowiska utrudnia jej klasyfikację jako feministki, zwłaszcza że to pojęcie nie istniało jeszcze w jej czasach.

2012-04-06[edytuj | edytuj kod]

Zawilec gajowy - jeden z pospolitych geofitów masowo zakwitających podczas przedwiośnia w lasach liściastych i mieszanych niemal całej Europy. Jest to gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Jest rośliną trującą, ale w przeszłości był wykorzystywany w medycynie ludowej i weterynaryjnej. Jest bardzo zmienny, przy czym wyróżniane spoza Europy podgatunki o zasięgach obejmujących Daleki Wschód i Amerykę Północną, traktowane bywają też jako odrębne gatunki. W uprawie znajdują się odmiany o kwiatach większych i inaczej zabarwionych niż u białokwiatowej formy typowej, a także odmiany o kwiatach pełnych. Ze względu na bardzo wolne tempo rozprzestrzeniania się uważany jest za roślinę wskaźnikową dawnych lasów.

2012-04-07[edytuj | edytuj kod]

Lotus T127 – samochód Formuły 1 zaprojektowany przez Mike'a Gascoyne'a, Marka Tathama i Jeana-Claude'a Migeota dla zespołu Lotus Racing. Model ten wziął udział w sezonie 2010 i był pierwszym samochodem Lotusa ścigającym się w Formule 1 od sezonu 1994, kiedy to uczestniczyły Lotus 107C i Lotus 109. Kierowcami samochodu byli Jarno Trulli oraz Heikki Kovalainen. Samochód, napędzany przez silniki Cosworth, nie był konkurencyjny, przez co Lotus nie był w stanie nawiązać rywalizacji z najlepszymi dziewięcioma zespołami sezonu i nie zdobył ani punktu, ale okazał się najlepszy spośród zespołów, które debiutowały w 2010 roku (były to Lotus, HRT i Virgin). Lotus sezon zakończył na dziesiątym miejscu w klasyfikacji konstruktorów. Następcą modelu był Lotus T128.

2012-04-08[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi.

2012-04-09[edytuj | edytuj kod]

Filaret, imię świeckie Fiodor Nikiticz Romanow (ur. 1553 w Moskwie, zm. 1 października 1633 tamże) – patriarcha moskiewski i całej Rusi w latach 1609–1633. Pochodził z rodziny Romanowów. Skoligacony z carem Fiodorem I, był jednym z kandydatów do sukcesji po nim, przegrał jednak walkę o władzę: po soborze ziemskim carem został Borys Godunow. Romanowowie nie zarzucili prób objęcia władzy, w efekcie czego Borys Godunow w 1600 roku podjął rozprawę z całym rodem. Fiodor, będący jego głową, został zmuszony do złożenia wieczystych ślubów mniszych w Monasterze Antoniewo-Sijskim; przyjął imię zakonne Filaret. Klasztor opuścił po pojawieniu się Dymitra Samozwańca I, którego poparł. W rewanżu został przez niego mianowany metropolitą rostowskim i jarosławskim. Niezadowolony ze swojej pozycji w otoczeniu Dymitra, przeszedł do obozu Wasyla IV Szujskiego i poparł zorganizowany przez niego zamach stanu. Po sukcesie przewrotu stronnictwo Romanowów początkowo wysuwało kandydaturę Filareta na tron carski; objęcie władzy przez duchownego było jednak niemożliwe. Nowy car Wasyl IV Szujski początkowo zamierzał powierzyć mu godność patriarchy moskiewskiego i całej Rusi, zmienił jednak zdanie w tym zakresie, nie będąc pewnym lojalności metropolity rostowskiego.

2012-04-10[edytuj | edytuj kod]

Państwowe Wyższe Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Prużanie – gimnazjum w Prużanie działające w czasach II Rzeczypospolitej, nauczające na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w okresie w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej; szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta, do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem humanistyczny; funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta.

2012-04-11[edytuj | edytuj kod]

Pasja – instalacja polskiej artystki współczesnej Doroty Nieznalskiej, należąca do nurtu sztuki krytycznej, wystawiona w gdańskiej Galerii Wyspa w 2001 roku. Instalacja składała się z dwóch części: filmu wideo przedstawiającego mężczyznę ćwiczącego na siłowni oraz zawieszonego na łańcuchu metalowego krzyża z wkomponowanym zdjęciem prącia w centralnym miejscu. Zestawienie tych dwóch elementów – symbolu świętego dla chrześcijan i męskich genitaliów – wywołało duże kontrowersje w mediach, a następnie w społeczeństwie, sprowokowało dyskusję o granicach sztuki i wolności wypowiedzi artystycznej. Nieznalska została oskarżona o obrazę uczuć religijnych i w 2003 roku skazana na karę wykonania prac społecznych. Od wyroku jednak się odwołała i w 2010 roku została oczyszczona z zarzutów.

2012-04-12[edytuj | edytuj kod]

Alhaji Umaru Musa Yar’Adua (ur. 16 sierpnia 1951 w Katsinie, zm. 5 maja 2010 w Abudży) – nigeryjski polityk, gubernator stanu Katsina w latach 1999–2007. Członek Ludowej Partii Demokratycznej (PDP). Prezydent Nigerii od 29 maja 2007 do 5 maja 2010. Z wykształcenia chemik, po zakończeniu studiów rozpoczął pracę naukową i akademicką. W 1999 został gubernatorem stanu Katsina. Pod koniec 2006 został wybrany przez rządzącą Ludową Partię Demokratyczną kandydatem na urząd prezydenta. W kwietniu 2007 odniósł zwycięstwo w wyborach prezydenckich, których wiarygodność została jednakże zakwestionowana przez międzynarodowych obserwatorów. Jako prezydent podejmował działania na rzecz ograniczenia korupcji. Zapoczątkował zmiany w prawie wyborczym, opracował plan zwiększenia produkcji energii elektrycznej oraz zmian w przemyśle naftowym i gazowym. W 2008 doprowadził do zakończenia sporu granicznego z Kamerunem. W 2009, jako przewodniczący ECOWAS, angażował się w procesy normalizacji sytuacji w Gwinei i Nigrze. Z powodów zdrowotnych w listopadzie 2009 został hospitalizowany w Arabii Saudyjskiej. Przeciągająca się nieobecność oraz brak dokładnych informacji o stanie zdrowia przyczyniły się do powstania kryzysu konstytucyjnego i niejasności w procesie transferu władzy. Ostatecznie, 9 lutego 2010 parlament pełniącym obowiązki szefa państwa mianował wiceprezydenta Goodlucka Jonathana.

2012-04-13[edytuj | edytuj kod]

Zawilec gajowy - jeden z pospolitych geofitów masowo zakwitających podczas przedwiośnia w lasach liściastych i mieszanych niemal całej Europy. Jest to gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Jest rośliną trującą, ale w przeszłości był wykorzystywany w medycynie ludowej i weterynaryjnej. Jest bardzo zmienny, przy czym wyróżniane spoza Europy podgatunki o zasięgach obejmujących Daleki Wschód i Amerykę Północną, traktowane bywają też jako odrębne gatunki. W uprawie znajdują się odmiany o kwiatach większych i inaczej zabarwionych niż u białokwiatowej formy typowej, a także odmiany o kwiatach pełnych. Ze względu na bardzo wolne tempo rozprzestrzeniania się uważany jest za roślinę wskaźnikową dawnych lasów.

2012-04-14[edytuj | edytuj kod]

Lotus T127 – samochód Formuły 1 zaprojektowany przez Mike'a Gascoyne'a, Marka Tathama i Jeana-Claude'a Migeota dla zespołu Lotus Racing. Model ten wziął udział w sezonie 2010 i był pierwszym samochodem Lotusa ścigającym się w Formule 1 od sezonu 1994, kiedy to uczestniczyły Lotus 107C i Lotus 109. Kierowcami samochodu byli Jarno Trulli oraz Heikki Kovalainen. Samochód, napędzany przez silniki Cosworth, nie był konkurencyjny, przez co Lotus nie był w stanie nawiązać rywalizacji z najlepszymi dziewięcioma zespołami sezonu i nie zdobył ani punktu, ale okazał się najlepszy spośród zespołów, które debiutowały w 2010 roku (były to Lotus, HRT i Virgin). Lotus sezon zakończył na dziesiątym miejscu w klasyfikacji konstruktorów. Następcą modelu był Lotus T128.

2012-04-15[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi.

2012-04-16[edytuj | edytuj kod]

Filaret, imię świeckie Fiodor Nikiticz Romanow (ur. 1553 w Moskwie, zm. 1 października 1633 tamże) – patriarcha moskiewski i całej Rusi w latach 1609–1633. Pochodził z rodziny Romanowów. Skoligacony z carem Fiodorem I, był jednym z kandydatów do sukcesji po nim, przegrał jednak walkę o władzę: po soborze ziemskim carem został Borys Godunow. Romanowowie nie zarzucili prób objęcia władzy, w efekcie czego Borys Godunow w 1600 roku podjął rozprawę z całym rodem. Fiodor, będący jego głową, został zmuszony do złożenia wieczystych ślubów mniszych w Monasterze Antoniewo-Sijskim; przyjął imię zakonne Filaret. Klasztor opuścił po pojawieniu się Dymitra Samozwańca I, którego poparł. W rewanżu został przez niego mianowany metropolitą rostowskim i jarosławskim. Niezadowolony ze swojej pozycji w otoczeniu Dymitra, przeszedł do obozu Wasyla IV Szujskiego i poparł zorganizowany przez niego zamach stanu. Po sukcesie przewrotu stronnictwo Romanowów początkowo wysuwało kandydaturę Filareta na tron carski; objęcie władzy przez duchownego było jednak niemożliwe. Nowy car Wasyl IV Szujski początkowo zamierzał powierzyć mu godność patriarchy moskiewskiego i całej Rusi, zmienił jednak zdanie w tym zakresie, nie będąc pewnym lojalności metropolity rostowskiego.

2012-04-17[edytuj | edytuj kod]

Państwowe Wyższe Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Prużanie – gimnazjum w Prużanie działające w czasach II Rzeczypospolitej, nauczające na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w okresie w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej; szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta, do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem humanistyczny; funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta.

2012-04-18[edytuj | edytuj kod]

Pasja – instalacja polskiej artystki współczesnej Doroty Nieznalskiej, należąca do nurtu sztuki krytycznej, wystawiona w gdańskiej Galerii Wyspa w 2001 roku. Instalacja składała się z dwóch części: filmu wideo przedstawiającego mężczyznę ćwiczącego na siłowni oraz zawieszonego na łańcuchu metalowego krzyża z wkomponowanym zdjęciem prącia w centralnym miejscu. Zestawienie tych dwóch elementów – symbolu świętego dla chrześcijan i męskich genitaliów – wywołało duże kontrowersje w mediach, a następnie w społeczeństwie, sprowokowało dyskusję o granicach sztuki i wolności wypowiedzi artystycznej. Nieznalska została oskarżona o obrazę uczuć religijnych i w 2003 roku skazana na karę wykonania prac społecznych. Od wyroku jednak się odwołała i w 2010 roku została oczyszczona z zarzutów.

2012-04-19[edytuj | edytuj kod]

Alhaji Umaru Musa Yar’Adua (ur. 16 sierpnia 1951 w Katsinie, zm. 5 maja 2010 w Abudży) – nigeryjski polityk, gubernator stanu Katsina w latach 1999–2007. Członek Ludowej Partii Demokratycznej (PDP). Prezydent Nigerii od 29 maja 2007 do 5 maja 2010. Z wykształcenia chemik, po zakończeniu studiów rozpoczął pracę naukową i akademicką. W 1999 został gubernatorem stanu Katsina. Pod koniec 2006 został wybrany przez rządzącą Ludową Partię Demokratyczną kandydatem na urząd prezydenta. W kwietniu 2007 odniósł zwycięstwo w wyborach prezydenckich, których wiarygodność została jednakże zakwestionowana przez międzynarodowych obserwatorów. Jako prezydent podejmował działania na rzecz ograniczenia korupcji. Zapoczątkował zmiany w prawie wyborczym, opracował plan zwiększenia produkcji energii elektrycznej oraz zmian w przemyśle naftowym i gazowym. W 2008 doprowadził do zakończenia sporu granicznego z Kamerunem. W 2009, jako przewodniczący ECOWAS, angażował się w procesy normalizacji sytuacji w Gwinei i Nigrze. Z powodów zdrowotnych w listopadzie 2009 został hospitalizowany w Arabii Saudyjskiej. Przeciągająca się nieobecność oraz brak dokładnych informacji o stanie zdrowia przyczyniły się do powstania kryzysu konstytucyjnego i niejasności w procesie transferu władzy. Ostatecznie, 9 lutego 2010 parlament pełniącym obowiązki szefa państwa mianował wiceprezydenta Goodlucka Jonathana.

2012-04-20[edytuj | edytuj kod]

Zawilec gajowy - jeden z pospolitych geofitów masowo zakwitających podczas przedwiośnia w lasach liściastych i mieszanych niemal całej Europy. Jest to gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Jest rośliną trującą, ale w przeszłości był wykorzystywany w medycynie ludowej i weterynaryjnej. Jest bardzo zmienny, przy czym wyróżniane spoza Europy podgatunki o zasięgach obejmujących Daleki Wschód i Amerykę Północną, traktowane bywają też jako odrębne gatunki. W uprawie znajdują się odmiany o kwiatach większych i inaczej zabarwionych niż u białokwiatowej formy typowej, a także odmiany o kwiatach pełnych. Ze względu na bardzo wolne tempo rozprzestrzeniania się uważany jest za roślinę wskaźnikową dawnych lasów.

2012-04-21[edytuj | edytuj kod]

Lotus T127 – samochód Formuły 1 zaprojektowany przez Mike'a Gascoyne'a, Marka Tathama i Jeana-Claude'a Migeota dla zespołu Lotus Racing. Model ten wziął udział w sezonie 2010 i był pierwszym samochodem Lotusa ścigającym się w Formule 1 od sezonu 1994, kiedy to uczestniczyły Lotus 107C i Lotus 109. Kierowcami samochodu byli Jarno Trulli oraz Heikki Kovalainen. Samochód, napędzany przez silniki Cosworth, nie był konkurencyjny, przez co Lotus nie był w stanie nawiązać rywalizacji z najlepszymi dziewięcioma zespołami sezonu i nie zdobył ani punktu, ale okazał się najlepszy spośród zespołów, które debiutowały w 2010 roku (były to Lotus, HRT i Virgin). Lotus sezon zakończył na dziesiątym miejscu w klasyfikacji konstruktorów. Następcą modelu był Lotus T128.

2012-04-22[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi.

2012-04-23[edytuj | edytuj kod]

Filaret, imię świeckie Fiodor Nikiticz Romanow (ur. 1553 w Moskwie, zm. 1 października 1633 tamże) – patriarcha moskiewski i całej Rusi w latach 1609–1633. Pochodził z rodziny Romanowów. Skoligacony z carem Fiodorem I, był jednym z kandydatów do sukcesji po nim, przegrał jednak walkę o władzę: po soborze ziemskim carem został Borys Godunow. Romanowowie nie zarzucili prób objęcia władzy, w efekcie czego Borys Godunow w 1600 roku podjął rozprawę z całym rodem. Fiodor, będący jego głową, został zmuszony do złożenia wieczystych ślubów mniszych w Monasterze Antoniewo-Sijskim; przyjął imię zakonne Filaret. Klasztor opuścił po pojawieniu się Dymitra Samozwańca I, którego poparł. W rewanżu został przez niego mianowany metropolitą rostowskim i jarosławskim. Niezadowolony ze swojej pozycji w otoczeniu Dymitra, przeszedł do obozu Wasyla IV Szujskiego i poparł zorganizowany przez niego zamach stanu. Po sukcesie przewrotu stronnictwo Romanowów początkowo wysuwało kandydaturę Filareta na tron carski; objęcie władzy przez duchownego było jednak niemożliwe. Nowy car Wasyl IV Szujski początkowo zamierzał powierzyć mu godność patriarchy moskiewskiego i całej Rusi, zmienił jednak zdanie w tym zakresie, nie będąc pewnym lojalności metropolity rostowskiego.

2012-04-24[edytuj | edytuj kod]

Państwowe Wyższe Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Prużanie – gimnazjum w Prużanie działające w czasach II Rzeczypospolitej, nauczające na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w okresie w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej; szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta, do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem humanistyczny; funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta.

2012-04-25[edytuj | edytuj kod]

Adrian Lindley Trevor Cole (ur. 19 czerwca 1895, zm. 14 lutego 1966) – australijski lotnik wojskowy, jeden z wyższych dowódców Royal Australian Air Force (RAAF) w stopniu wicemarszałka. Po wstąpieniu do armii na początku I wojny światowej Cole został skierowany w roku 1916 do lotnictwa, gdzie służył w Dywizjonie 1 RAAF na Bliskim Wschodzie, a następnie – w Dywizjonie 2 RAAF na froncie zachodnim w Europie. Uznany został za asa myśliwskiego po potwierdzonym zestrzeleniu dziesięciu samolotów nieprzyjaciela, za co udekorowano go odznaczeniami Military Cross i Distinguished Flying Cross. W roku 1935 Cole został awansowany do stopnia Wing Commander. W rok później został mianowany dowódcą Bazy RAAF w Richmond niedaleko Sydney. Podczas II wojny światowej Cole stał na czele Okręgu Północnego w Darwin, a następnie służył na stanowiskach dowódczych RAAF w Afryce Północnej, Anglii, Irlandii Północnej i na Cejlonie. Podczas rajdu na Dieppe w roku 1942 został ranny. Po przejściu na emeryturę w roku 1946 Cole zasiadał w radach nadzorczych firm związanych z lotnictwem. Zmarł w roku 1966 w wieku siedemdziesięciu lat.

2012-04-26[edytuj | edytuj kod]

Alhaji Umaru Musa Yar’Adua (ur. 16 sierpnia 1951 w Katsinie, zm. 5 maja 2010 w Abudży) – nigeryjski polityk, gubernator stanu Katsina w latach 1999–2007. Członek Ludowej Partii Demokratycznej (PDP). Prezydent Nigerii od 29 maja 2007 do 5 maja 2010. Z wykształcenia chemik, po zakończeniu studiów rozpoczął pracę naukową i akademicką. W 1999 został gubernatorem stanu Katsina. Pod koniec 2006 został wybrany przez rządzącą Ludową Partię Demokratyczną kandydatem na urząd prezydenta. W kwietniu 2007 odniósł zwycięstwo w wyborach prezydenckich, których wiarygodność została jednakże zakwestionowana przez międzynarodowych obserwatorów. Jako prezydent podejmował działania na rzecz ograniczenia korupcji. Zapoczątkował zmiany w prawie wyborczym, opracował plan zwiększenia produkcji energii elektrycznej oraz zmian w przemyśle naftowym i gazowym. W 2008 doprowadził do zakończenia sporu granicznego z Kamerunem. W 2009, jako przewodniczący ECOWAS, angażował się w procesy normalizacji sytuacji w Gwinei i Nigrze. Z powodów zdrowotnych w listopadzie 2009 został hospitalizowany w Arabii Saudyjskiej. Przeciągająca się nieobecność oraz brak dokładnych informacji o stanie zdrowia przyczyniły się do powstania kryzysu konstytucyjnego i niejasności w procesie transferu władzy. Ostatecznie, 9 lutego 2010 parlament pełniącym obowiązki szefa państwa mianował wiceprezydenta Goodlucka Jonathana.

2012-04-27[edytuj | edytuj kod]

Walki o Wyspy Gilberta – kombinowana operacja desantowa, przeprowadzona w listopadzie 1943 roku w ramach operacji Galvanic przez wojska amerykańskie w czasie wojny na Pacyfiku, mająca za zadanie odbicie z rąk japońskich atoli Tarawa i Makin w archipelagu Wysp Gilberta. Atole te zapewnić miały Amerykanom lotniska położone znacznie bliżej – niż dotychczas posiadane – kolejnych celów ofensywy na środkowym Pacyfiku oraz dogodne kotwicowiska dla okrętów US Navy. Wojska amerykańskie, dowodzone przez gen. Juliana Smitha z United States Marine Corps pokonały w ciężkim, czterodniowym boju, doborowe oddziały japońskie. Podczas szeroko zakrojonej i drobiazgowo przygotowanej akcji zbrojnej nie ustrzeżono się jednak wielu błędów, które kosztowały wojska amerykańskie, szczególnie podczas lądowania na Tarawie, ponad trzy tysiące zabitych, rannych i zaginionych.

2012-04-28[edytuj | edytuj kod]

Lotus T127 – samochód Formuły 1 zaprojektowany przez Mike'a Gascoyne'a, Marka Tathama i Jeana-Claude'a Migeota dla zespołu Lotus Racing. Model ten wziął udział w sezonie 2010 i był pierwszym samochodem Lotusa ścigającym się w Formule 1 od sezonu 1994, kiedy to uczestniczyły Lotus 107C i Lotus 109. Kierowcami samochodu byli Jarno Trulli oraz Heikki Kovalainen. Samochód, napędzany przez silniki Cosworth, nie był konkurencyjny, przez co Lotus nie był w stanie nawiązać rywalizacji z najlepszymi dziewięcioma zespołami sezonu i nie zdobył ani punktu, ale okazał się najlepszy spośród zespołów, które debiutowały w 2010 roku (były to Lotus, HRT i Virgin). Lotus sezon zakończył na dziesiątym miejscu w klasyfikacji konstruktorów. Następcą modelu był Lotus T128.

2012-04-29[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi.

2012-04-30[edytuj | edytuj kod]

Filaret, imię świeckie Fiodor Nikiticz Romanow (ur. 1553 w Moskwie, zm. 1 października 1633 tamże) – patriarcha moskiewski i całej Rusi w latach 1609–1633. Pochodził z rodziny Romanowów. Skoligacony z carem Fiodorem I, był jednym z kandydatów do sukcesji po nim, przegrał jednak walkę o władzę: po soborze ziemskim carem został Borys Godunow. Romanowowie nie zarzucili prób objęcia władzy, w efekcie czego Borys Godunow w 1600 roku podjął rozprawę z całym rodem. Fiodor, będący jego głową, został zmuszony do złożenia wieczystych ślubów mniszych w Monasterze Antoniewo-Sijskim; przyjął imię zakonne Filaret. Klasztor opuścił po pojawieniu się Dymitra Samozwańca I, którego poparł. W rewanżu został przez niego mianowany metropolitą rostowskim i jarosławskim. Niezadowolony ze swojej pozycji w otoczeniu Dymitra, przeszedł do obozu Wasyla IV Szujskiego i poparł zorganizowany przez niego zamach stanu. Po sukcesie przewrotu stronnictwo Romanowów początkowo wysuwało kandydaturę Filareta na tron carski; objęcie władzy przez duchownego było jednak niemożliwe. Nowy car Wasyl IV Szujski początkowo zamierzał powierzyć mu godność patriarchy moskiewskiego i całej Rusi, zmienił jednak zdanie w tym zakresie, nie będąc pewnym lojalności metropolity rostowskiego.